baladeur

Για την ποιητική συλλογή του Σωτήρη Σαράκη «Ηλιοβασίλεμα στη Σαντορίνη» (φιλ. επιμ. Θεοδόσης Πυλαρινός, εκδ. Κουκκίδα). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία από Massachusetts Office of Travel & Tourism.

Γράφει η Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου

«μεγάλη υπόθεση το δέντρο
Μεγάλη υπόθεση το κάθε
‘ξυλώδες πολυετές φυτό’».

Η τελευταία ποιητική συλλογή του Σωτήρη Σαράκη Ηλιοβασίλεμα στη Σαντορίνη αποτελεί ένα άλμα, θα έλεγα, στην ποιητική του πορεία. Και αυτό οφείλεται όχι τόσο στον εμπλουτισμό της θεματολογίας, όσο στην οπτική μέσα από την οποία η βιωμένη πραγματικότητά του μετατρέπεται σε ποιητική τέχνη. Και στη συλλογή αυτή απασχολούν τον Σαράκη η καθημερινή ζωή, η ιστορία, η φύση και η σχέση του ανθρώπου μέσα σ’ αυτό το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον.

Με ελεύθερο στίχο, συνειρμική γραφή, εικονοπλαστική δεξιότητα, εσωτερική αρμονία, με πεζολογικό-προφορικό συχνά ύφος, με ειρωνεία και σαρκασμό ή και αυτοσαρκασμό αναφέρεται ο ποιητής στη σχέση του με τη φύση, την ιστορία, την παιδική του ηλικία, την ποιητική του δημιουργία και τέχνη. Συχνά το φυσικό τοπίο συνδιαλέγεται με τη σύγχρονη πραγματικότητα, δίνοντας την αφορμή για υπαινικτικούς και ειρωνικούς σχολιασμούς της. Ένα τέτοιο ποίημα είναι το πρώτο, εισαγωγικό, θα λέγαμε, που δίνει τον τόνο του πολύτροπου ρόλου που διαδραματίζει ο τόπος στο κοινωνικό μας γίγνεσθαι. Ο ποιητικός σχολιασμός του ηλιοβασιλέματος στην Οία μάς παραπέμπει συνειρμικά στο κάλεσμα των τουριστών από επίσημα χείλη στην Ελλάδα.

«…. Να γράψεις για το ξακουστό
ηλιοβασίλεμα στην Οία όπου το πλήθος
φερμένο απ’ άκρη κόσμου συνωθείται, κάθεται
οκλαδόν πειθαρχικά, συντονισμένο
θαυμάζει δυτικά, φωτογραφίζει, κι όταν
ο ήλιος χάνεται στη θάλασσα ξεσπάει
αυθόρμητα σε καλοκουρδισμένο χειροκρότημα».

Η εικονοποιητική δύναμη του ποιητή αναδεικνύει με ενάργεια τον ρόλο του τοπίου στη ζωή και στο έργο του.

Ο ρόλος της φύσης είναι συνδεδεμένος με την πατρική γη, τις αναμνήσεις μιας ζωής και μετεξελίσσεται σε φορέα αξιών που ενώνουν το παρελθόν με το παρόν ή και το μέλλον. Αρκετά ποιήματα διακρίνονται και από τη νοσταλγία μιας ζωής πιο γνήσιας,πιο αληθινής και πιο επιθυμητής στις άνυδρες εποχές που ζούμε… Ποιήματα, όπως το «Θερινό ηλιοστάσιο», «Όταν κοιτάζεις δυτικά…», «Επισκέπτης», «Άνθρωποι και δέντρα», ανακαλούν πλήθος, στιγμών, σκηνών, περιστατικών, σκέψεων και συλλογισμών που έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του Σωτήρη Σαράκη. Η εικονοποιητική δύναμη του ποιητή αναδεικνύει με ενάργεια τον ρόλο του τοπίου στη ζωή και στο έργο του.

«αμέτρητα τα δειλινά, αμέτρητα
και τα βουνά, αλλεπάλληλα
μπερδεύονται καθώς
ήλιος θαμβωτικός τα περιζώνει
φως ακαταμάχητο, χρόνια
και χρόνια στοιβαγμένα πάνε
κι έρχονται, βουνά
κι άλλα βουνά παλιά σε ακολουθούνε…»
(«Όταν κοιτάζεις δυτικά…»)

Υπάρχουν όμως και στίχοι που ανακαλούν συγκεκριμένες στιγμές της προσωπικής διαδρομής του και της σχέσης του με τη φύση: «Ήταν ο σχοίνος πλάι/ στη χειμωνιάτικη αγροικία μας/ ήταν ο δέντρος στην κορφή του Ρουπακιά/ ήταν ο έλατος, η κουμαριά στ΄Αμπέλια/…ξέρεις/ του καθενός τη θέση στην πλαγιά, βαθιά/ στο δάσος, πλάι στο δρόμο σου/ κάθεσαι αργός στον ίσκιο του…»(«Άνθρωποι και δέντρα»).

Παράλληλα η χρήση διακειμένων διευρύνει τους αποδέκτες των νοημάτων γενικεύοντας τις ατομικές εμπειρίες. Έτσι αν στη ρίζα της βασιλικής δρυός κοιμάται ένα παιδί, «κι αν είναι/ το παιδί Παπαδιαμάντης» ο συμβολισμός του δέντρου και οι πολλαπλές σημασιοδοτήσεις του θα γίνουν γνωστές ευρύτερα.

Άλλοτε υπαινικτικά και άλλοτε με ευθείες παραπομπές σε συγγραφείς ή τίτλους έργων, ο Σαράκης διαπλέκει τον δικό του ποιητικό λόγο με εμπειρίες μυθοπλαστικών ηρώων της ελληνικής και της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Η χρήση διακειμένων παίζει ένα ιδιαίτερο ρόλο στη συλλογή αυτή. Άλλοτε υπαινικτικά και άλλοτε με ευθείες παραπομπές σε συγγραφείς ή τίτλους έργων, ο Σαράκης διαπλέκει τον δικό του ποιητικό λόγο με εμπειρίες μυθοπλαστικών ηρώων της ελληνικής και της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Με ιδιαίτερα παιγνιώδη τρόπο ενσωματώνει τα διακείμενα στα ποιήματα «Σχεδία για ένα καλοκαίρι» και «(Σχεδόν) τυχαία φθινοπωρινά» από την ενότητα «Τέσσερις εποχές». Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, Τένεσι Ουίλλιαμς και Γιώργος Σεφέρης συνδιαλέγονται παιγνιωδώς στο πρώτο, ενώ συνομιλούν φθινοπωρινά μέσα από τους στίχους ή τίτλους έργων τους οι Σεφέρης, Μπέργκμαν, Ουράνης και Καρυωτάκης στο δεύτερο. Η υφολογική ποικιλία είναι το στοιχείο που συνοδεύει τη χρήση διακειμένων. Έτσι, το παραδοσιακό «Χώμα ελληνικό» του Δροσίνη παίρνει άλλες διαστάσεις σε νέα ιστορικοκοινωνικά συγκείμενα.

koukkida hliovasilema sti santorini 2Η ιστορία δίνει το παρόν κυρίως στην ενότητα «Παλαιά και νέα», στην οποία γεγονότα ή πρόσωπα από την αρχαία περίοδο (Περσικοί πόλεμοι: Διηνέκης, Μ. Αλέξανδρος), τη ρωμαϊκή εποχή, τηνΕπανάσταση του 21 με αναφορά στον Μάρκο Μπότσαρη ως την Αγγλική κατοχή στην Κύπρο) προκαλούν την κριτική ματιά ποιητή και αναγνωστών. Ο Σαράκης με αυχμηρό και αιχμηρό τρόπο σχολιάζοντας τα γεγονότα, αναδεικνύει συγκλονιστικές ιστορικές στιγμές μέσα από λεπτομέρειες της Ιστορίας, ενώ συνδέει το ιστορικό παρελθόν με το σύγχρονο κοινωνικό παρόν, χρησιμοποιώντας και στην περίπτωση αυτή διακείμενα.

Η συλλογή αυτή, όπως και προηγούμενες περιλαμβάνει και ποιήματα ποιητικής που αποκαλύπτουν τη δουλειά του ποιητή στο εργαστήρι του. Ενδεικτικά αναφέρω τα ποιήματα « Τα άλλα του χαρτιά», «Στα ερείπια», «Δικαιωμένος», «Το πιο ωραίο ποίημα» από την ενότητα «Στο Τρίγωνο των Βερμούδων».

Συνολικά, το Ηλιοβασίλεμα στη Σαντορίνη με τον χαμηλό τόνο ποιητικής έκφρασης, τον πεζολογικό χαρακτήρα της γραφής, με την υπόγεια τέχνη της φιλοσοφούσας σκέψης και τη σύνδεσή της με την καθημερινότητα του σύγχρονου ανθρώπου καθιστά τον αναγνώστη όχι απλά δέκτη και ερμηνευτή των στοχασμών του Σ. Σαράκη αλλά και «συνδημιουργό» της.


* Η ΆΝΤΑ ΚΑΤΣΙΚΗ-ΓΚΙΒΑΛΟΥ είναι Ομ. Καθηγήτρια Ελληνικής Φιλολογίας στο ΕΚΠΑ.

politeia link more

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια ιδιαίτερη έκδοση της ποιητικής συλλογής του Νικηφόρου Βρεττάκου «Το βάθος του κόσμου« (εκδ. Ποταμός).

Γράφει η Γεωργία Κακούρου-Χρόνη

Στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης...

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

Για το βιβλίο «Emily Dickinson, Ποιήματα» (εκλογή, προλεγόμενα, μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Η Σίνθια Νίξον υποδύεται την Έμιλυ Ντίκινσον στη βιογραφική ταινία του Τέρενς Ντέιβις «A Quier Passion». 

Γράφει η Γεωργία Τριανταφυλλίδου ...

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου «Ο θυρωρός των ημερών» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: He © Positi Negati.

Γράφει η Μαρίτα Παπαρούση

Στην ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ