vraxia kentriki

Για την ποιητική συλλογή του Γιώργου Βέη «Βράχια» (εκδ. Ύψιλον).

Της Ζωής Σαμαρά

Κρατώ στα χέρια μου ένα ποιητικό βιβλίο με φαντασιακά βράχια στο εξώφυλλο, τα χρώματα να παίζουν με το φως και το σκότος, να μας παραπέμπουν σε απεικόνιση πραγματικών βράχων σε έργο τέχνης. Απολαμβάνουμε τη φύση ανανεωμένη, βελτιωμένη μέσα από την τέχνη, όπως θα έλεγε ο Baudelaire. Και όντως αυτό ακριβώς συμβαίνει. Ο πίνακας στο εξώφυλλο της συλλογής είναι έργο της Κλάρας Πεκ Βέη και ανήκει στην ιδιωτική συλλογή του Anak Agung Gde Agung (Ινδονησία).

Αναρωτιέμαι γιατί «βράχια»; Γιατί όχι «βράχος», σύμβολο του Γιαβέ στην Παλαιά Διαθήκη, κατοικία θεών σε πάμπολλες θρησκείες; Μα, γιατί βράχος δηλώνει το απροσπέλαστο, το ασύλληπτο, το Είναι. Γιατί εμείς είμαστε όλοι βράχια – ούτε βράχοι, εφόσον δεν έχουμε τη σταθερότητα του βράχου, ούτε καν ένα αυτοτελές ημιπολύτιμο πετραδάκι ο καθένας μας. Είμαστε θραύσματα από βράχια διάσπαρτα στο χώμα, στις παραλίες, στην έρημο. Στην καλύτερη περίπτωση ένα παιχνίδι με τα χαμόδεντρα, το κύμα, την άμμο. Και όμως, σαν πέτρες στα χέρια του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, είμαστε η αρχή μιας ζωής, όπως μια πέτρα άλλων διαστάσεων, ο κομήτης, που, σε καιρούς και αυτός, όχι μυθολογικούς, αλλά πριν από τον Χρόνο, πριν από τον Άνθρωπο, στα χέρια ενός συμπαντικού Δευκαλίωνα, έπεσε στη γη. Εικόνες δημιουργίας του κόσμου ξεπροβάλλουν μέσα από τα νέα ποιήματα του Γιώργου Βέη, με κάθε κίνηση των βράχων-λέξεων, με «τα λόγια τα πετρώματα». Ο ποιητής ξαναγράφει τη Γένεση. Ωστόσο, σε κάθε κίνηση η πρόθεση για δημιουργία αμφισβητείται, διαταράσσεται:

[«Τα δαχτυλίδια των αρραβώνων»]

«δεν θα τα φορέσουμε ποτέ,
λέει ο αέρας στο ψηλότερο έλατο».

«Η τέχνη των στίχων αφορά κυρίως το χώμα και το νερό των ιδεών» επισημαίνει ο Γιώργος Βέης σε συζήτησή του με τον Κώστα Γ. Παπαγεωργίου1. Η ποίηση είναι «το νερό του χρόνου». Αντιμέτωπος με τον βράχο της ερήμου, όπως ο Μωυσής, ο ποιητής δεν διστάζει να χτυπήσει τον βράχο και πάραυτα το καθάριο νερό ρέει ελεύθερο, ανεμπόδιστο. Το ταξίδι εμπλουτίζει τη δημιουργία. Όταν επιστρέφει στο ίδιο τοπίο, στην ίδια χώρα, «ο επισκέπτης συγγραφέας» ανάγεται άθελά του «σε παλίμψηστο της γνώσης», όπως θα τονίσει σε συνέντευξή του στη Χαριτίνη Μαλισσόβα2. Το ποίημα που χαρίζουμε στον ποιητή, αντιστρέφοντας τους ρόλους, γεννιέται μέσα από ευφάνταστες εικόνες που τονίζουν την αρμονία του σύμπαντος, όπως «το χειρόγραφο του νερού» ή «κάθε κύμα και μια παράγραφος». Για να διαβεί ανώδυνα τη «σύγχυση που λέγεται ζωή», ο ποιητικός λόγος διασχίζει πρώτα την έρημο, λούζεται στις πηγές που αναβλύζουν θαυματουργό νερό, ενώ, χάρη στην προσωπική γραφή του ποιητή, οι κόκκοι της άμμου ανάγονται σε μία πρώτη ύλη της Δημιουργίας.

Εικόνες δημιουργίας του κόσμου ξεπροβάλλουν μέσα από τα νέα ποιήματα του Γιώργου Βέη, με κάθε κίνηση των βράχων-λέξεων, με «τα λόγια τα πετρώματα». Ο ποιητής ξαναγράφει τη Γένεση. Ωστόσο, σε κάθε κίνηση η πρόθεση για δημιουργία αμφισβητείται, διαταράσσεται.

Ο χώρος ενώνεται με τον χρόνο για να δώσει μια νέα πνοή στο Είναι, με ένα φιλοσοφικό υπαινιγμό στη Θεωρία της Σχετικότητας (Μπασλάρ, Μπαχτίν, Μπόρχες), Χώρος-Χρόνος-Είναι, χωρίς να απομακρύνεται από το πλατωνικό Είναι-Γίγνεσθαι. Παλίμψηστο όχι μόνο ο ποιητής, αλλά και η ζωή μας, που καταγράφει ο ίδιος στο χαρτί, κάθε νέα στιγμή της περιέχει όλο το παρελθόν μας:

«Ανοίγει το παράθυρο κι είναι χθες […]
εκείνος τότε νομίζει πως είναι εγώ

μέσα όμως στο όνειρο ενός παιδιού
να νιώθω ξαφνικά ότι βαδίζω
ενώ κοιμόταν στην αγκαλιά μιας άλλης γειτονιάς
λες κι ήμουν εγώ ήδη μια παρένθεση
στη ζωή ενός άλλου εαυτού
[…] από έναν άλλο κόσμο».

Ο Σίσυφος μπορεί να ανεβάσει ψηλά τον βράχο του, αλλά δεν μπορεί να τον κρατήσει ούτε για μια στιγμή μακριά από το έδαφος. Η επιθυμία του για γήινες απολαύσεις είναι πιο δυνατή από την απόφασή του να ανέβει στο βουνό, κοντά στα σύννεφα.

Ο Σίσυφος μπορεί να ανεβάσει ψηλά τον βράχο του, αλλά δεν μπορεί να τον κρατήσει ούτε για μια στιγμή μακριά από το έδαφος. Η επιθυμία του για γήινες απολαύσεις είναι πιο δυνατή από την απόφασή του να ανέβει στο βουνό, κοντά στα σύννεφα.

Γι’ αυτό η γλώσσα μας είναι «ένα ακόμα οικόπεδο Χιροσίμα» και «οι αστροναύτες δεν έχουν πια γη να βλέπουν». Οι λέξεις χάνουν τα αντικείμενα αναφοράς τους, όταν πετάνε πολύ ψηλά. Ακυρώνουν τη χοϊκή φύση μας, αν δεν πάρουν μαζί τους ένα κομμάτι από τη γη:

«Τα χέρια απλωμένα στον ουρανό
κλαδιά λέξεις της λύτρωσης
ή ανανέωση ερώτων με το χώμα;»

clara pek

H Κλάρα Πεκ Βέη και πίνακές της.

 

 

Και δεν έχουμε πλέον καμιά αμφιβολία ότι η πέτρα διατηρεί τη γονιμότητα του χώματος, όταν βλέπουμε να φυτρώνει ένα «Λουλούδι μέσα από την πέτρα». Το ποίημα με τίτλο «Το αίνιγμα» αρχίζει με τους στίχους:

«Κανένα αίνιγμα
διότι όλα είναι ξεκάθαρα πλέον
πρώτη φορά σαν πλήρες,
ένα νόημα μέσα της
κι έχει πέσει ο ουρανός στο κρεβάτι της»

Η αινιγματική ηρωίδα του ποιήματος έχει πολλά κοινά με την Ποίηση, αλλά και με την Ησιόδεια Μάνα-Γη. Ο Γιος-Ουρανός την ατενίζει δημιουργικά και ο Κόσμος ξαναγεννιέται. Μια προσήκουσα αλληγορία για την πυκνή, πολύσημη και συναρπαστική νέα ποιητική συλλογή του Γιώργου Βέη.

* Η ΖΩΗ ΣΑΜΑΡΑ είναι είναι καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και διδάσκει Θεωρία της Λογοτεχνίας και του Θεάτρου. Τελευταίο βιβλίο της, ο τόμος «Εν ξένη γη - Επιλεγμένα ποιήματα» (εκδ. Ρώμη).


ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Τα Ποιητικά, τεύχος 36 (Δεκέμβριος 2019)
2. Διάστιχο, 14-07-2020

 


veisΒράχια
Γιώργος Βέης
Ύψιλον 2020
Σελ. 80, τιμή έκδότη €10,00

 


ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΕΗ
 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα ρόδα κόβονται στα 2/3» της Ειρήνης Ιωαννίδου (κριτική) – Η αθέατη καθημερινή σφαγή

«Τα ρόδα κόβονται στα 2/3» της Ειρήνης Ιωαννίδου (κριτική) – Η αθέατη καθημερινή σφαγή

Για την ποιητική συλλογή της Ειρήνης Ιωαννίδου «Τα ρόδα κόβονται στα 2/3» (εκδ. Σαιξπηρικόν). Κεντρική εικόνα: © Annie Spratt (Unsplash).

Γράφει ο Μάκης Καραγιάννης

«γύρω, φωτιά ψηλή κλαδεύε...

«Τραγούδι του εαυτού μου» του Ουόλτ Ουίτμαν (κριτική)

«Τραγούδι του εαυτού μου» του Ουόλτ Ουίτμαν (κριτική)

Για το ποίημα σε δύο εκδοχές του Ουόλτ Ουίτμαν [Walt Whitman] «Τραγούδι του εαυτού μου: 1. Η πρώτη έκδοση (1855), 2. Η τελευταία έκδοση (1891 – 92)» (μτφρ. Δημήτρης Δημηρούλης, εκδ. Gutenberg).

Γράφει ο Γιώργος Βέης

...
«Καταυλισμός» του Γιώργου Βέη (κριτική) – Εκτενείς τοιχογραφίες με ποικίλες προσωπογραφίες

«Καταυλισμός» του Γιώργου Βέη (κριτική) – Εκτενείς τοιχογραφίες με ποικίλες προσωπογραφίες

Για την ποιητική συλλογή του Γιώργου Βέη «Καταυλισμός» (εκδ. Ύψιλον). Κεντρική εικόνα: λεπτομέρεια από το εξώφυλλο.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Οι αναγνώστες που ακολουθούν συστηματικά, ή έστω περιστασιακά, όσα προβάλλει ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μιλήσαμε με την κα Μαγδαληνή Ρεμούνδου, Κοσμήτορα της Σχολής Πολιτισμού, στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο, για τη Σχολή Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Κολλεγίου, που έχει ήδη ξεχωρίσει με τα ποιοτικά της προγράμματα σε τομείς όπως η σκηνοθεσία, η δημιουργική γραφή ή η δημοσιογραφία. 

Συνέντευξη στον ...

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Ο Χάλιντ Χαλίφα [Khaled Khalifa], ένας από τους γνωστότερους συγγραφείς της Συρίας, έφυγε από τη ζωή στις 30 Σεπτεμβρίου, σε ηλικία 59 ετών, από καρδιακή ανακοπή. Το βιβλίο του «Ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Αγγελικής Σιγούρου.

...
Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Η χώρα μας θα πάρει μέρος σε τέσσερις Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου έως το τέλος του 2023. Στην αποστολή μετέχουν συγγραφείς, μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας, πανεπιστημιακοί, εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς.

Επιμέλεια: Book Press

Μαδρίτη, Φρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ