
Για τη σειρά «Ανθολογίες Νέων Ποιητών», η οποία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.
Του Διονύση Μαρίνου
H συγχρονία της τέχνης και η ταυτοχρονία της ποίησης. Τη στιγμή που τα ευρωπαϊκά σύνορα ορθώνονται με την ψυχρή τυπικότητα ενός νόμου που αποκρούει τη μετανάστευση και την αναγκαστική αναδίπλωση κάθε προσωπικής ελευθερίας λόγω της εξάπλωσης του κορονοϊού. Κι όμως, κόντρα σε τούτη τη δεσμευτική συνθήκη και την αφύσικη παραφροσύνη που γεννάει, η ποίηση εξακολουθεί ακόμη και στις μέρες μας να είναι η ύστατη, αλλά απόλυτα μετρήσιμη στην ψυχοσύνθεση των ανθρώπων, καταφυγή. Ποίηση και μάλιστα εμπροσθοβαρής, τέτοια που να απηχεί τη σημερινή μετανεωτερική πραγματικότητα, γραμμένη από νέους δημιουργούς, εξακολουθεί να γράφεται στη Γηραιά Ήπειρο. Μέσα στην εκδοτική πλησμονή ενδέχεται να χάνεται πρόσκαιρα το στίγμα της, να μην μπορεί σε άμεσο χρόνο να θέσει τα δικά της ερωτήματα, αλλά σε βάθος χρόνου, όπως πάντα οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε τα ποιητικά εγχειρήματα, είναι πρόδηλο πως θα τοποθετηθεί σε χώρο και χρόνο.
Στο πρότζεκτ μετέχουν ποιητές έως 40 ετών, που έχουν εκδώσει ένα έως τρία βιβλία και ο τελικός στόχος είναι να εκδοθούν 54 ενδεικτικές ανθολογίες από ισάριθμες γλώσσες – ευρωπαϊκές γλώσσες (λαμβάνοντας υπόψη και τα διάφορα γλωσσικά ιδιώματα που υπάρχουν κατά τόπους). Εξαρχής έχει τεθεί ως στόχος, αυτό το ποιητικό σχέδιο να ολοκληρωθεί το 2023.
Υπό αυτό το πρίσμα, το εκδοτικό πρόγραμμα «Ανθολογίες νέων ποιητών» που ξεκίνησε πριν από ενάμισι χρόνο από τις εκδόσεις Βακχικόν, επέχει τη θέση σημείου αιχμής των καιρών. Πρόκειται για μια άκρως φιλόδοξη εκδοτική προσπάθεια που σκοπεί να αγκαλιάσει τις νέες ποιητικές φωνές της Ευρώπης. Με έδρα την Αθήνα, τούτο το πανευρωπαϊκό πρότζεκτ έρχεται να μας θυμίσει πως η ενωμένη Ευρώπη δεν υφίσταται μόνο επί τη βάσει της οικονομίστικης λογικής, έτσι όπως τη ζήσαμε στα χρόνια της κρίσης ρευστότητας. Επιδιώκει να μορφοποιήσει μια ποιητική ταυτότητα μεταξύ ετερώνυμων φωνών που με έναν υπόρρητο τρόπο συναντιούνται στο πεδίο της ποιητικής φόρμας.
Μιλώντας με αριθμούς, στο πρότζεκτ μετέχουν ποιητές έως 40 ετών, που έχουν εκδώσει ένα έως τρία βιβλία και ο τελικός στόχος είναι να εκδοθούν 54 ενδεικτικές ανθολογίες από ισάριθμες γλώσσες – ευρωπαϊκές γλώσσες (λαμβάνοντας υπόψη και τα διάφορα γλωσσικά ιδιώματα που υπάρχουν κατά τόπους). Εξαρχής έχει τεθεί ως στόχος, αυτό το ποιητικό σχέδιο να ολοκληρωθεί το 2023. Αυτό σημαίνει πως μέσα σε πέντε χρόνια (όλα ξεκίνησαν το 2018) θα έχει πάρει σάρκα και οστά μια σημαντική χαρτογράφηση της νέας ευρωπαϊκής ποίησης – έργο εξέχουσας σημασίας. Είναι, δε, σημαντικό να σημειωθεί πως το όλο σχέδιο έχει αγκαλιαστεί από διάφορους θεσμικούς φορείς των ευρωπαϊκών κρατών στηρίζοντας οικονομικά το εγχείρημα. Ο ανθολογίες κυμαίνονται σε έκταση έως τις 200 σελίδες, δίχως να ακολουθούν απαραίτητα τον πληθυσμιακό παράγοντα κάθε χώρας ως βασικό κριτήριο.
Σε τέτοια έκταση και εύρος, το υλικό δεν μπορεί να προσφέρει ούτε εύκολα συμπεράσματα, ούτε φυσικά κάποιο είδος ομοιομορφίας, καίτοι αρκετές θεματικές ή υφολογικά αναπτύγματα συναντιούνται σε ποιητές διαφορετικών χωρών και σχολών. Προφανώς, η περίπου όμοια ηλικία, άρα η ένταση των δημιουργών στη μετανεωτερική φάση των ευρωπαϊκών κοινωνιών, τους προσδίδει κάποια κοινά «χρώματα» στον τρόπο της έκφρασης. Ως πολίτες ενός ευρύτερου κόσμου, οι νέοι ποιητές που ανθολογούνται σ’ αυτό το project «μεταφέρονται» από την εντοπιότητα στην παγκοσμιότητα με μεγαλύτερη ευκολία απ’ ότι οι προηγούμενες γενιές. Καίτοι αρκετοί από αυτούς ασχολούνται έντονα με τα ζητήματα που αφορούν το εσωτερικό των χωρών τους ή δείχνουν μια ιδιαίτερη ζέση να χρησιμοποιήσουν την ποίησή τους ως γλωσσικό «όχημα», οι περισσότεροι ανοίγονται σε ένα ευρύτερο πεδίο για να ερανιστούν εικόνες και έμπνευση. Οι νέες τεχνολογίες, τα κοινωνικά δίκτυα και η διάχυση της τοπικής κουλτούρας στην ατελεύτητη χοάνη της παγκοσμιοποίησης συμπαρασύρει, εάν δεν κινητοποιεί, αυτή τη νέα γενιά, κάτι που φαίνεται έκτυπα σ’ αυτές τις ανθολογίες.
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Η βία, η οικονομική κρίση, οι κοινωνικές ανισότητες, η μετανάστευση, αλλά και η εσωτερίκευση αυτών των κοινωνικών και πολιτικών δεδομένων στο άτομο, είναι κάποια από τα βασικά θέματα που μπορεί να συναντήσει κανείς στα περισσότερα ποιήματα. Οι νέοι ποιητές ακολουθούν εσωτερικές παραβολικές τροχιές μεταφέροντας τους κραδασμούς του συλλογικού γίγνεσθαι σε μια υπαρξιακή-ιδιωτική περιοχή. Είναι, άλλωστε, κι αυτή μια πορεία ωρίμανσης που αναγκαστικά οφείλουν να διανύσουν είτε ηλικιακά είτε ποιητικά. Τούτο δεν σημαίνει ότι λησμονούν ότι απευθύνονται σε έναν οικουμενικό άνθρωπο (άλλο ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής της γενιάς), ο οποίος έχει υποστεί το τέλος των ιδεολογιών, τη νίκη των αγορών, της κατάλυση των συνόρων και τη μετατροπή των τοπικών γλωσσών σε νέο κοινό κώδικα επικοινωνίας.
Οι νέοι ποιητές ακολουθούν εσωτερικές παραβολικές τροχιές μεταφέροντας τους κραδασμούς του συλλογικού γίγνεσθαι σε μια υπαρξιακή-ιδιωτική περιοχή.
Από αισθαντικότητα ενός νέου ρομαντισμού μέχρι την κυνική θεώρηση των πραγμάτων, οι νέοι ποιητές ανά την Ευρώπη στοχάζονται τον κόσμο με τον δικό τους ανιχνευτικό τρόπο. Δεν λείπουν οι πειραματισμοί (γλωσσικοί, μορφικοί ακόμη και οπτικοί), αλλά και ένα βαθύ γλίστρημα προς το παράλογο, απότοκο των φυγόκεντρων τάσεων που εμφανίζει η παγκόσμια τάξη/αταξία. Αυτοί οι κραδασμοί δεν μένουν ασχολίαστοι από τους ποιητές άλλοτε με απλό και λιτό λόγο κι άλλοτε με μιαν ελευθεριότητα που αγγίζει την πεζόμορφη ποιητική φόρμα ή την in extremis αποτύπωση ενός νέου ποιητικού λόγου που προσπαθεί να υπερβεί τα πεπερασμένα όρια του είδους. Ορισμένες φορές, δε, παρατηρείται και μια ιδιότυπη υπονόμευση του ποιητικού λόγου, η οποία, φευ, δεν είναι πάντοτε ευάγωγη.
Εν συνόλω, πάντως, έχουμε να κάνουμε με ένα υλικό που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Αυτή τη στιγμή, μέσω αυτών των ανθολογιών, ερχόμαστε σε επαφή με κάποια κοιτάσματα. Μένει να δούμε σε βάθος χρόνου ποια από αυτά θα λάμψουν και ποια θα σιγήσουν υπό το βάρος των σκοπών τους.
* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
Τελευταίο βιβλίο του, η ποιητική συλλογή «Ποτέ πια εμείς» (εκδ. Μελάνι).