witches michelet

Για τη μελέτη του Ζυλ Μισλέ «Η μάγισσα» (μτφρ. Έφη Κορομηλά, εκδ. ΜΙΕΤ).

Της Λεύκης Σαραντινού

Είναι ευκολότερο να πει κανείς τι δεν είναι αυτό το βιβλίο, παρά τι είναι. Σίγουρα δεν είναι ιστορικό μυθιστόρημα, δεν είναι όμως και αμιγώς ιστορική μελέτη, παρά το γεγονός ότι ο συγγραφέας του συγκαταλέγεται στις σημαντικότερες μορφές της γαλλικής ιστοριογραφίας του 19ου αιώνα. Θα μπορούσαμε ίσως να χαρακτηρίσουμε τη Μάγισσα ως μια ιδιόρρυθμη, λογοτεχνίζουσα ιστορική μελέτη. Αντικείμενο του βιβλίου αποτελεί η γυναίκα-μάγισσα του Μεσαίωνα στη Δυτική Ευρώπη και οι διώξεις τις οποίες αυτή υπέστη ανά τους αιώνες.

Ο Μισλέ απομακρύνεται από το «στεγνό» θετικιστικό ύφος του Γερμανού Λέοπολντ φον Ράνκε και του γερμανικού ιστορικισμού, ο οποίος ρίχνει το βάρος στα πολιτικά γεγονότα και ιδιαίτερα στις πράξεις ισχυρών προσώπων που κατείχαν θέσεις-κλειδιά στην άσκηση της εξουσίας, και συνθέτει μια αφήγηση η οποία προσεγγίζει τα ιστορικά γεγονότα με μια πιο συναισθηματική και λογοτεχνική ματιά. Στο βιβλίο του Μισλέ η μάγισσα παρουσιάζεται μπροστά στα μάτια του αναγνώστη αυτούσια και συμπαγής, μία καθημερινή γυναικεία μορφή του Μεσαίωνα, τα κίνητρα και τη συμπεριφορά της οποίας μπορούμε να κατανοήσουμε απόλυτα. Έτσι, κατ’ επέκταση, μπορούμε να τη συμπονέσουμε για όλα όσα πέρασε στα χέρια των δήμιων της.

Βέβαια, πρέπει να γίνει σαφές πως, σε ό,τι αφορά το αποκαλούμενο «Κυνήγι των Μαγισσών», ο Μισλέ αναπαράγει τους μύθους που κυριαρχούσαν εκείνη την εποχή γύρω από το θέμα στο ευρωπαϊκό ιστοριογραφικό στερέωμα. Για παράδειγμα, λειτουργεί με βάση το γεγονός ότι το Κυνήγι των Μαγισσών έλαβε χώρα κυρίως κατά τον Μεσαίωνα, ενώ στην πραγματικότητα πήρε μεγαλύτερη έκταση κατά την Πρώιμη Νεότερη Περίοδο. Μια άλλη παράμετρος είναι πως το έργο εξιδανικεύει τον λαϊκό άνθρωπο και δαιμονοποιεί τον κλήρο. Για την ακρίβεια, ο έντονος αντικληρικαλισμός του συγγραφέα διατρέχει απ’ άκρη σ’ άκρη το βιβλίο. Πρόκειται, εν ολίγοις, για ένα έργο το οποίο πρέπει να τοποθετηθεί αυστηρά μέσα στο πλαίσιο της εποχής κατά την οποία γράφτηκε.

Με βάση τα παραπάνω, εύλογα ίσως να αναρωτηθεί κανείς για ποιον λόγο να διαβάσει το εν λόγω βιβλίο. Αρχικά, γιατί πρόκειται για μία μοναδικά γραμμένη ιστορική μυθιστορία, υπό το πρίσμα μιας άλλης εποχής. Επίσης, γιατί το βιβλίο μάς ταξιδεύει στον καθημερινό κόσμο της υπαίθρου κατά τον Μεσαίωνα, με όλα τα γοητευτικά παγανιστικά του κατάλοιπα – έναν κόσμο που χαρακτηριζόταν από τον ατέρμονο αγώνα για επιβίωση, την ανία και την προβλεψιμότητα. Εν ολίγοις, γιατί πρόκειται για ένα μοναδικό ανάγνωσμα σε ό,τι αφορά την ιστοριογραφία του 19ου αιώνα για το Κυνήγι των Μαγισσών, τόσο από άποψη γραφής όσο και παρεχόμενης πληροφορίας.

Η εισαγωγή της ειδικού Ανδρονίκης Διαλέτη, επίκουρης καθηγήτριας στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, είναι εξαιρετικά κατατοπιστική και φωτίζει πτυχές του βιβλίου. Ακολουθεί το πρώτο μέρος του βιβλίου, στο οποίο ο συγγραφέας προσπαθεί να εισχωρήσει στο μυαλό του μεσαιωνικού ανθρώπου και στις καταβολές της μαγείας. Ο Μισλέ αναλύει τη γυναικεία ψυχή και τον τρόπο με τον οποίο η ίδια η φύση της μεσαιωνικής κοινωνίας και ζωής συνέβαλε στη δημιουργία της «μάγισσας», ως μορφής ταυτοποιήσιμης και αναγνωρίσιμης. Ασχολείται με τις γητείες, τα βότανα και τα μαγικά φίλτρα των γυναικών, τη δαιμονοληψία, τον Διάβολο, τα περίφημα Σάββατα και τους πειρασμούς της μεσαιωνικής κοινωνίας. Το δεύτερο μέρος είναι κάπως πιο «ιστορικό», με στοιχεία από συγκεκριμένες περιπτώσεις-δίκες μαγισσών. Περιλαμβάνει επίσης την ανάλυση για το περίφημο εγχειρίδιο των ιεροεξεταστών κατά της μαγείας, τη Βίβλο για τη δαιμονοποίηση των γυναικών, το Malleus Malleficarum των Κράμερ και Σπρένγκερ.

Το έργο ασχολείται εκτενώς με την παρουσία της μαγείας τον 17ο αιώνα, τότε που το κυνήγι έφτασε στο απόγειό του, και στη συνέχεια εξέπνευσε. Τα μοναστικά τάγματα, όπως οι Ιησουίτες, οι Δομινικανοί, οι Καρμηλίτισσες και οι Ουρσουλίνες μοναχές δίνουν επίσης το παρόν στο βιβλίο. Η γραφή του Μισλέ είναι άκρως περιγραφική, φυσική και αυθόρμητη, δεν μοιάζει καθόλου με τη γλώσσα που έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε από επαγγελματίες ιστορικούς. Συχνά δε γίνεται ποιητική και αποκτά ειρωνική χροιά. Σήμερα, που το ενδιαφέρον για τη μαγεία και το Κυνήγι των Μαγισσών αναβιώνει, αξίζει να εντρυφήσουμε σε μία από τις πρώτες και πολύ καλά εμπεριστατωμένες προσεγγίσεις που γράφτηκαν για το θέμα, από την πένα ενός διακεκριμένου Γάλλου ιστορικού.

* Η ΛΕΥΚΗ ΣΑΡΑΝΤΙΝΟΥ είναι συγγραφέας, ιστορικός και καθηγήτρια μουσικής. Τελευταίο της βιβλίο, η μελέτη «Μύθοι που έγιναν ιστορία» (εκδ. Ενάλιος).


magissa MIETΗ μάγισσα
ΖΥΛ ΜΙΣΛΕ
Μτφρ. ΈΦΗ ΚΟΡΟΜΗΛΑ
Πρόλογος ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΛΕΤΗ
ΜΙΕΤ 2020
Σελ. 496, τιμή εκδότη €27,00

politeia link more

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΖΥΛ ΜΙΣΛΕ


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Συχνά οι Ιταλίδες γίνονταν γάτες και γλιστρούσαν, έλεγαν, κάτω από τις πόρτες για να ρουφήξουν το αίμα των παιδιών. Στις περιοχές με τα μεγάλα δάση, τη Λοραίνη και τον Ιούρα, οι γυναίκες γίνονταν μετά χαράς λύκαινες και καταβρόχθιζαν, σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, τους περαστικούς (ακόμη κι όταν δεν περνούσε κανείς). Τις έκαιγαν. Κοπέλες δήλωναν ότι είχαν δοθεί στον διάβολο, και τις έβρισκαν παρθένες ακόμη. Τις έκαιγαν».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Εφιαλτικές νύχτες» του Πέτερ Ένγκλουντ (κριτική) – Πανόραμα μικροϊστοριών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

«Εφιαλτικές νύχτες» του Πέτερ Ένγκλουντ (κριτική) – Πανόραμα μικροϊστοριών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Για το βιβλίο του Πέτερ Ένγκλουντ [Peter Englund] «Εφιαλτικές νύχτες» (μτφρ. Γρηγόρης Κονδύλης, εκδ. Μεταίχμιο), μια ιστορία με 39 πρωταγωνίστριες και πρωταγωνιστές. Στην κεντρική εικόνα: Ο Αλμπέρ Καμύ. 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Οι ...

«24 Ιουλίου 1923, Η μέρα που τελείωσε ο Μεγάλος Πόλεμος» (κριτική) – Τα σκοτεινά σημεία της Συνθήκης της Λωζάνης

«24 Ιουλίου 1923, Η μέρα που τελείωσε ο Μεγάλος Πόλεμος» (κριτική) – Τα σκοτεινά σημεία της Συνθήκης της Λωζάνης

Για το βιβλίο του Τζέι Γουίντερ [Jay Winter] «24 Ιουλίου 1923. Η μέρα που τελείωσε ο Μεγάλος Πόλεμος» (μτφρ. Ανδρέας Κίκηρας, εκδ. Πεδίο). Κεντρική εικόνα: Η στιγμή που οι αντιπροσωπείες των κρατών υπογράφουν τη Συνθήκη της Λωζάνης.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

«Πατρίδες» του Τίμοθι Γκάρτον Ας (κριτική) – Η Ευρώπη στο ντιβάνι του αναλυτή

«Πατρίδες» του Τίμοθι Γκάρτον Ας (κριτική) – Η Ευρώπη στο ντιβάνι του αναλυτή

Για το βιβλίο του Τίμοθι Γκάρτον Ας [Timothy Garton Ash] «Πατρίδες – Μια προσωπική ιστορία της Ευρώπης» (μτφρ. Δημήτρης Δουλγερίδης, εκδ. Ψυχογιός). Κεντρική εικόνα: πρώην Ανατολικογερμανοί προσπαθούν να περάσουν από το Τείχος του Βερολίνου στην Potsdamer Platz, το 1989. 

Γράφει ο Διονύσης ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
Με τον «Ντετέκτιβ» του Δημήτρη Χατζή συνεχίζονται οι «Παραβάσεις / Αναγνώσεις», το αναλόγιο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Με τον «Ντετέκτιβ» του Δημήτρη Χατζή συνεχίζονται οι «Παραβάσεις / Αναγνώσεις», το αναλόγιο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Τρίτη παρουσίαση για τις «Παραβάσεις / Αναγνώσεις» –το θεατρικό αναλόγιο του ΚΠΙΣΝ στον Φάρο– την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου με τη Μαρία Σκουλά να διαβάζει το διήγημα «Ο Ντέτεκτιβ» του Δημήτρη Χατζή, σε επιμέλεια του συνθέτη Κορνήλιου Σελαμσή.

Επιμέλεια: ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Η εμμονή» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Δεν ήθελε να μου πει το όνομά της.

...
«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Τσαρλς Μπουκόβσκι [Charles Bukowski] «Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» (νέα μτφρ. Γιάννης Λειβαδάς), που κυκλοφορεί στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ