witches michelet

Για τη μελέτη του Ζυλ Μισλέ «Η μάγισσα» (μτφρ. Έφη Κορομηλά, εκδ. ΜΙΕΤ).

Της Λεύκης Σαραντινού

Είναι ευκολότερο να πει κανείς τι δεν είναι αυτό το βιβλίο, παρά τι είναι. Σίγουρα δεν είναι ιστορικό μυθιστόρημα, δεν είναι όμως και αμιγώς ιστορική μελέτη, παρά το γεγονός ότι ο συγγραφέας του συγκαταλέγεται στις σημαντικότερες μορφές της γαλλικής ιστοριογραφίας του 19ου αιώνα. Θα μπορούσαμε ίσως να χαρακτηρίσουμε τη Μάγισσα ως μια ιδιόρρυθμη, λογοτεχνίζουσα ιστορική μελέτη. Αντικείμενο του βιβλίου αποτελεί η γυναίκα-μάγισσα του Μεσαίωνα στη Δυτική Ευρώπη και οι διώξεις τις οποίες αυτή υπέστη ανά τους αιώνες.

Ο Μισλέ απομακρύνεται από το «στεγνό» θετικιστικό ύφος του Γερμανού Λέοπολντ φον Ράνκε και του γερμανικού ιστορικισμού, ο οποίος ρίχνει το βάρος στα πολιτικά γεγονότα και ιδιαίτερα στις πράξεις ισχυρών προσώπων που κατείχαν θέσεις-κλειδιά στην άσκηση της εξουσίας, και συνθέτει μια αφήγηση η οποία προσεγγίζει τα ιστορικά γεγονότα με μια πιο συναισθηματική και λογοτεχνική ματιά. Στο βιβλίο του Μισλέ η μάγισσα παρουσιάζεται μπροστά στα μάτια του αναγνώστη αυτούσια και συμπαγής, μία καθημερινή γυναικεία μορφή του Μεσαίωνα, τα κίνητρα και τη συμπεριφορά της οποίας μπορούμε να κατανοήσουμε απόλυτα. Έτσι, κατ’ επέκταση, μπορούμε να τη συμπονέσουμε για όλα όσα πέρασε στα χέρια των δήμιων της.

Βέβαια, πρέπει να γίνει σαφές πως, σε ό,τι αφορά το αποκαλούμενο «Κυνήγι των Μαγισσών», ο Μισλέ αναπαράγει τους μύθους που κυριαρχούσαν εκείνη την εποχή γύρω από το θέμα στο ευρωπαϊκό ιστοριογραφικό στερέωμα. Για παράδειγμα, λειτουργεί με βάση το γεγονός ότι το Κυνήγι των Μαγισσών έλαβε χώρα κυρίως κατά τον Μεσαίωνα, ενώ στην πραγματικότητα πήρε μεγαλύτερη έκταση κατά την Πρώιμη Νεότερη Περίοδο. Μια άλλη παράμετρος είναι πως το έργο εξιδανικεύει τον λαϊκό άνθρωπο και δαιμονοποιεί τον κλήρο. Για την ακρίβεια, ο έντονος αντικληρικαλισμός του συγγραφέα διατρέχει απ’ άκρη σ’ άκρη το βιβλίο. Πρόκειται, εν ολίγοις, για ένα έργο το οποίο πρέπει να τοποθετηθεί αυστηρά μέσα στο πλαίσιο της εποχής κατά την οποία γράφτηκε.

Με βάση τα παραπάνω, εύλογα ίσως να αναρωτηθεί κανείς για ποιον λόγο να διαβάσει το εν λόγω βιβλίο. Αρχικά, γιατί πρόκειται για μία μοναδικά γραμμένη ιστορική μυθιστορία, υπό το πρίσμα μιας άλλης εποχής. Επίσης, γιατί το βιβλίο μάς ταξιδεύει στον καθημερινό κόσμο της υπαίθρου κατά τον Μεσαίωνα, με όλα τα γοητευτικά παγανιστικά του κατάλοιπα – έναν κόσμο που χαρακτηριζόταν από τον ατέρμονο αγώνα για επιβίωση, την ανία και την προβλεψιμότητα. Εν ολίγοις, γιατί πρόκειται για ένα μοναδικό ανάγνωσμα σε ό,τι αφορά την ιστοριογραφία του 19ου αιώνα για το Κυνήγι των Μαγισσών, τόσο από άποψη γραφής όσο και παρεχόμενης πληροφορίας.

Η εισαγωγή της ειδικού Ανδρονίκης Διαλέτη, επίκουρης καθηγήτριας στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, είναι εξαιρετικά κατατοπιστική και φωτίζει πτυχές του βιβλίου. Ακολουθεί το πρώτο μέρος του βιβλίου, στο οποίο ο συγγραφέας προσπαθεί να εισχωρήσει στο μυαλό του μεσαιωνικού ανθρώπου και στις καταβολές της μαγείας. Ο Μισλέ αναλύει τη γυναικεία ψυχή και τον τρόπο με τον οποίο η ίδια η φύση της μεσαιωνικής κοινωνίας και ζωής συνέβαλε στη δημιουργία της «μάγισσας», ως μορφής ταυτοποιήσιμης και αναγνωρίσιμης. Ασχολείται με τις γητείες, τα βότανα και τα μαγικά φίλτρα των γυναικών, τη δαιμονοληψία, τον Διάβολο, τα περίφημα Σάββατα και τους πειρασμούς της μεσαιωνικής κοινωνίας. Το δεύτερο μέρος είναι κάπως πιο «ιστορικό», με στοιχεία από συγκεκριμένες περιπτώσεις-δίκες μαγισσών. Περιλαμβάνει επίσης την ανάλυση για το περίφημο εγχειρίδιο των ιεροεξεταστών κατά της μαγείας, τη Βίβλο για τη δαιμονοποίηση των γυναικών, το Malleus Malleficarum των Κράμερ και Σπρένγκερ.

Το έργο ασχολείται εκτενώς με την παρουσία της μαγείας τον 17ο αιώνα, τότε που το κυνήγι έφτασε στο απόγειό του, και στη συνέχεια εξέπνευσε. Τα μοναστικά τάγματα, όπως οι Ιησουίτες, οι Δομινικανοί, οι Καρμηλίτισσες και οι Ουρσουλίνες μοναχές δίνουν επίσης το παρόν στο βιβλίο. Η γραφή του Μισλέ είναι άκρως περιγραφική, φυσική και αυθόρμητη, δεν μοιάζει καθόλου με τη γλώσσα που έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε από επαγγελματίες ιστορικούς. Συχνά δε γίνεται ποιητική και αποκτά ειρωνική χροιά. Σήμερα, που το ενδιαφέρον για τη μαγεία και το Κυνήγι των Μαγισσών αναβιώνει, αξίζει να εντρυφήσουμε σε μία από τις πρώτες και πολύ καλά εμπεριστατωμένες προσεγγίσεις που γράφτηκαν για το θέμα, από την πένα ενός διακεκριμένου Γάλλου ιστορικού.

* Η ΛΕΥΚΗ ΣΑΡΑΝΤΙΝΟΥ είναι συγγραφέας, ιστορικός και καθηγήτρια μουσικής. Τελευταίο της βιβλίο, η μελέτη «Μύθοι που έγιναν ιστορία» (εκδ. Ενάλιος).


magissa MIETΗ μάγισσα
ΖΥΛ ΜΙΣΛΕ
Μτφρ. ΈΦΗ ΚΟΡΟΜΗΛΑ
Πρόλογος ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΛΕΤΗ
ΜΙΕΤ 2020
Σελ. 496, τιμή εκδότη €27,00

politeia link more

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΖΥΛ ΜΙΣΛΕ


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Συχνά οι Ιταλίδες γίνονταν γάτες και γλιστρούσαν, έλεγαν, κάτω από τις πόρτες για να ρουφήξουν το αίμα των παιδιών. Στις περιοχές με τα μεγάλα δάση, τη Λοραίνη και τον Ιούρα, οι γυναίκες γίνονταν μετά χαράς λύκαινες και καταβρόχθιζαν, σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, τους περαστικούς (ακόμη κι όταν δεν περνούσε κανείς). Τις έκαιγαν. Κοπέλες δήλωναν ότι είχαν δοθεί στον διάβολο, και τις έβρισκαν παρθένες ακόμη. Τις έκαιγαν».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Διλήμματα στο τρίγωνο» του Σπύρου Κατσούλα (κριτική) – Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις»

«Διλήμματα στο τρίγωνο» του Σπύρου Κατσούλα (κριτική) – Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις»

Για το βιβλίο «Διλήμματα στο τρίγωνο – Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις» του διεθνολόγου Σπύρου Κατσούλα (εκδ. Διόπτρα), μια ιστορική μελέτη που υπερβαίνει τις στερεότυπες και μονομερείς αφηγήσεις. Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από τη σύγκρουση μεταξύ δυνάμεων της Εθνικής Φρουράς και Του...

«Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή» του Σωτήρη Ρούσσου (κριτική)

«Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή» του Σωτήρη Ρούσσου (κριτική)

Για το βιβλίο του Σωτήρη Ρούσσου «Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή» (εκδ. Gutenberg). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Rana Javadi (1979).

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Αυτό το βιβλίο αναδεικνύει δυο μεγάλες στιγ...

«Δυναμική Αντίσταση: Υποκειμενικότητα, πολιτική βία και αντιδικτατορικός αγώνας 1967-1974» του Πολυμέρη Βόγλη (κριτική)

«Δυναμική Αντίσταση: Υποκειμενικότητα, πολιτική βία και αντιδικτατορικός αγώνας 1967-1974» του Πολυμέρη Βόγλη (κριτική)

Για το βιβλίο του Πολυμέρη Βόγλη «Δυναμική Αντίσταση – Υποκειμενικότητα, πολιτική βία και αντιδικτατορικός αγώνας 1967-1974» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέκος Παναγούλης, στη δίκη του. Η αποτυχημένη βομβιστική απόπειρα κατά του δικτάτορα Γιώργου Παπαδόπουλου, τον Αύγουστο του 1968, ήταν η πρώτη...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το εμβληματικό μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», το οποίο θα κυκλοφορήσει σε νέα έκδοση στις 5 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο Μανολιός σώπασε· η φωνή του είχε ...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές», που θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΠΕΝΤΕΜΙΣΙ ΒΔΟΜΑΔΕΣ 

...
«Τα μικρά μεγάλα» της Μάρσιας Ισραηλίδη (κριτική) – Φωτεινά ποιήματα ανάμεσα σε κατά τόπους νέφη

«Τα μικρά μεγάλα» της Μάρσιας Ισραηλίδη (κριτική) – Φωτεινά ποιήματα ανάμεσα σε κατά τόπους νέφη

Για την ποιητική συλλογή της Μάρσιας Ισραηλίδη «Τα μικρά μεγάλα» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, το έργο «Heart Shape» του Ali Esmaeilipour.

Γράφει η Μάνια Μεζίτη

Τα μικρά μεγάλα, η πρώτη συλλογή με ποιήματα της...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το εμβληματικό μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», το οποίο θα κυκλοφορήσει σε νέα έκδοση στις 5 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο Μανολιός σώπασε· η φωνή του είχε ...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές», που θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΠΕΝΤΕΜΙΣΙ ΒΔΟΜΑΔΕΣ 

...
«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ