witches michelet

Για τη μελέτη του Ζυλ Μισλέ «Η μάγισσα» (μτφρ. Έφη Κορομηλά, εκδ. ΜΙΕΤ).

Της Λεύκης Σαραντινού

Είναι ευκολότερο να πει κανείς τι δεν είναι αυτό το βιβλίο, παρά τι είναι. Σίγουρα δεν είναι ιστορικό μυθιστόρημα, δεν είναι όμως και αμιγώς ιστορική μελέτη, παρά το γεγονός ότι ο συγγραφέας του συγκαταλέγεται στις σημαντικότερες μορφές της γαλλικής ιστοριογραφίας του 19ου αιώνα. Θα μπορούσαμε ίσως να χαρακτηρίσουμε τη Μάγισσα ως μια ιδιόρρυθμη, λογοτεχνίζουσα ιστορική μελέτη. Αντικείμενο του βιβλίου αποτελεί η γυναίκα-μάγισσα του Μεσαίωνα στη Δυτική Ευρώπη και οι διώξεις τις οποίες αυτή υπέστη ανά τους αιώνες.

Ο Μισλέ απομακρύνεται από το «στεγνό» θετικιστικό ύφος του Γερμανού Λέοπολντ φον Ράνκε και του γερμανικού ιστορικισμού, ο οποίος ρίχνει το βάρος στα πολιτικά γεγονότα και ιδιαίτερα στις πράξεις ισχυρών προσώπων που κατείχαν θέσεις-κλειδιά στην άσκηση της εξουσίας, και συνθέτει μια αφήγηση η οποία προσεγγίζει τα ιστορικά γεγονότα με μια πιο συναισθηματική και λογοτεχνική ματιά. Στο βιβλίο του Μισλέ η μάγισσα παρουσιάζεται μπροστά στα μάτια του αναγνώστη αυτούσια και συμπαγής, μία καθημερινή γυναικεία μορφή του Μεσαίωνα, τα κίνητρα και τη συμπεριφορά της οποίας μπορούμε να κατανοήσουμε απόλυτα. Έτσι, κατ’ επέκταση, μπορούμε να τη συμπονέσουμε για όλα όσα πέρασε στα χέρια των δήμιων της.

Βέβαια, πρέπει να γίνει σαφές πως, σε ό,τι αφορά το αποκαλούμενο «Κυνήγι των Μαγισσών», ο Μισλέ αναπαράγει τους μύθους που κυριαρχούσαν εκείνη την εποχή γύρω από το θέμα στο ευρωπαϊκό ιστοριογραφικό στερέωμα. Για παράδειγμα, λειτουργεί με βάση το γεγονός ότι το Κυνήγι των Μαγισσών έλαβε χώρα κυρίως κατά τον Μεσαίωνα, ενώ στην πραγματικότητα πήρε μεγαλύτερη έκταση κατά την Πρώιμη Νεότερη Περίοδο. Μια άλλη παράμετρος είναι πως το έργο εξιδανικεύει τον λαϊκό άνθρωπο και δαιμονοποιεί τον κλήρο. Για την ακρίβεια, ο έντονος αντικληρικαλισμός του συγγραφέα διατρέχει απ’ άκρη σ’ άκρη το βιβλίο. Πρόκειται, εν ολίγοις, για ένα έργο το οποίο πρέπει να τοποθετηθεί αυστηρά μέσα στο πλαίσιο της εποχής κατά την οποία γράφτηκε.

Με βάση τα παραπάνω, εύλογα ίσως να αναρωτηθεί κανείς για ποιον λόγο να διαβάσει το εν λόγω βιβλίο. Αρχικά, γιατί πρόκειται για μία μοναδικά γραμμένη ιστορική μυθιστορία, υπό το πρίσμα μιας άλλης εποχής. Επίσης, γιατί το βιβλίο μάς ταξιδεύει στον καθημερινό κόσμο της υπαίθρου κατά τον Μεσαίωνα, με όλα τα γοητευτικά παγανιστικά του κατάλοιπα – έναν κόσμο που χαρακτηριζόταν από τον ατέρμονο αγώνα για επιβίωση, την ανία και την προβλεψιμότητα. Εν ολίγοις, γιατί πρόκειται για ένα μοναδικό ανάγνωσμα σε ό,τι αφορά την ιστοριογραφία του 19ου αιώνα για το Κυνήγι των Μαγισσών, τόσο από άποψη γραφής όσο και παρεχόμενης πληροφορίας.

Η εισαγωγή της ειδικού Ανδρονίκης Διαλέτη, επίκουρης καθηγήτριας στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, είναι εξαιρετικά κατατοπιστική και φωτίζει πτυχές του βιβλίου. Ακολουθεί το πρώτο μέρος του βιβλίου, στο οποίο ο συγγραφέας προσπαθεί να εισχωρήσει στο μυαλό του μεσαιωνικού ανθρώπου και στις καταβολές της μαγείας. Ο Μισλέ αναλύει τη γυναικεία ψυχή και τον τρόπο με τον οποίο η ίδια η φύση της μεσαιωνικής κοινωνίας και ζωής συνέβαλε στη δημιουργία της «μάγισσας», ως μορφής ταυτοποιήσιμης και αναγνωρίσιμης. Ασχολείται με τις γητείες, τα βότανα και τα μαγικά φίλτρα των γυναικών, τη δαιμονοληψία, τον Διάβολο, τα περίφημα Σάββατα και τους πειρασμούς της μεσαιωνικής κοινωνίας. Το δεύτερο μέρος είναι κάπως πιο «ιστορικό», με στοιχεία από συγκεκριμένες περιπτώσεις-δίκες μαγισσών. Περιλαμβάνει επίσης την ανάλυση για το περίφημο εγχειρίδιο των ιεροεξεταστών κατά της μαγείας, τη Βίβλο για τη δαιμονοποίηση των γυναικών, το Malleus Malleficarum των Κράμερ και Σπρένγκερ.

Το έργο ασχολείται εκτενώς με την παρουσία της μαγείας τον 17ο αιώνα, τότε που το κυνήγι έφτασε στο απόγειό του, και στη συνέχεια εξέπνευσε. Τα μοναστικά τάγματα, όπως οι Ιησουίτες, οι Δομινικανοί, οι Καρμηλίτισσες και οι Ουρσουλίνες μοναχές δίνουν επίσης το παρόν στο βιβλίο. Η γραφή του Μισλέ είναι άκρως περιγραφική, φυσική και αυθόρμητη, δεν μοιάζει καθόλου με τη γλώσσα που έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε από επαγγελματίες ιστορικούς. Συχνά δε γίνεται ποιητική και αποκτά ειρωνική χροιά. Σήμερα, που το ενδιαφέρον για τη μαγεία και το Κυνήγι των Μαγισσών αναβιώνει, αξίζει να εντρυφήσουμε σε μία από τις πρώτες και πολύ καλά εμπεριστατωμένες προσεγγίσεις που γράφτηκαν για το θέμα, από την πένα ενός διακεκριμένου Γάλλου ιστορικού.

* Η ΛΕΥΚΗ ΣΑΡΑΝΤΙΝΟΥ είναι συγγραφέας, ιστορικός και καθηγήτρια μουσικής. Τελευταίο της βιβλίο, η μελέτη «Μύθοι που έγιναν ιστορία» (εκδ. Ενάλιος).


magissa MIETΗ μάγισσα
ΖΥΛ ΜΙΣΛΕ
Μτφρ. ΈΦΗ ΚΟΡΟΜΗΛΑ
Πρόλογος ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΛΕΤΗ
ΜΙΕΤ 2020
Σελ. 496, τιμή εκδότη €27,00

politeia link more

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΖΥΛ ΜΙΣΛΕ


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Συχνά οι Ιταλίδες γίνονταν γάτες και γλιστρούσαν, έλεγαν, κάτω από τις πόρτες για να ρουφήξουν το αίμα των παιδιών. Στις περιοχές με τα μεγάλα δάση, τη Λοραίνη και τον Ιούρα, οι γυναίκες γίνονταν μετά χαράς λύκαινες και καταβρόχθιζαν, σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, τους περαστικούς (ακόμη κι όταν δεν περνούσε κανείς). Τις έκαιγαν. Κοπέλες δήλωναν ότι είχαν δοθεί στον διάβολο, και τις έβρισκαν παρθένες ακόμη. Τις έκαιγαν».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Επανάσταση, έθνος-κράτος και αρχαιοελληνικό ιδεώδες» (κριτική) –  Ένα συλλογικό έργο που αναδεικνύει αθέατες πλευρές του 1821

«Επανάσταση, έθνος-κράτος και αρχαιοελληνικό ιδεώδες» (κριτική) – Ένα συλλογικό έργο που αναδεικνύει αθέατες πλευρές του 1821

Για τη φιλοσοφική και ιστορική μελέτη «Επανάσταση, έθνος-κράτος και αρχαιοελληνικό ιδεώδες: Φιλοσοφικές προσεγγίσεις στην Ελληνική Eπανάσταση» (εκδ. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων – Μουσείο Μπενάκη). Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας «Άποτυχία επιχειρήσεως» του Henri Decaisne, που κοσμεί και το εξώφυλλο της έκδοσης....

«Θάνατοι στη Χούντα» του Δημήτρη Βεριώνη (κριτική) – Μια κιβωτός μνήμης για τα θύματα της επταετίας

«Θάνατοι στη Χούντα» του Δημήτρη Βεριώνη (κριτική) – Μια κιβωτός μνήμης για τα θύματα της επταετίας

Για την ιστορική μελέτη του Δημήτρη Βεριώνη «Θάνατοι στη Χούντα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος. Στην κεντρική εικόνα, ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος. 

Γράφει ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης

Έχουμε στα...

«Μια σύντομη ιστορία του σύγχρονου κόσμου» του Γουίλιαμ Γούντραφ (κριτική) – Μια επίκαιρη μελέτη για τις σχέσεις Δύσης και Ανατολής

«Μια σύντομη ιστορία του σύγχρονου κόσμου» του Γουίλιαμ Γούντραφ (κριτική) – Μια επίκαιρη μελέτη για τις σχέσεις Δύσης και Ανατολής

Για το βιβλίο του Γουίλιαμ Γούντραφ (William Woodruff) «Μια σύντομη ιστορία του σύγχρονου κόσμου – Οι παγκόσμιες σχέσεις από το 1500 μέχρι σήμερα» , που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις University Studio Press, σε μετάφραση Μαρίας Καίσαρ και Κώστα Σκορδύλη. Κεντρική εικόνα: «Οι πρεσβευτές» (1533) του Χανς Χόλμπαϊν τ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Η Ακαδημία Αθηνών εξέλεξε τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο ως επίτιμο μέλος της

Η Ακαδημία Αθηνών εξέλεξε τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο ως επίτιμο μέλος της

Η Ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών εξέλεξε τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο (γενν. 1928) επίτιμο μέλος της. 

Επιμέλεια: Book Press

Η Ακαδημία Αθην...

Πάουλο Σκοτ: «Το μυθιστόρημά μου βοήθησε κάποιους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν πως δεν είναι “λευκοί”»

Πάουλο Σκοτ: «Το μυθιστόρημά μου βοήθησε κάποιους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν πως δεν είναι “λευκοί”»

«Νομίζω πως οι Φαινότυποι έτυχαν θερμής υποδοχής επειδή δείχνουν το πόσο δύσκολο είναι να χτίσεις γέφυρες μεταξύ ανθρώπων που ζουν στην ίδια χώρα και μιλούν την ίδια γλώσσα, επηρεασμένοι από την αδράνεια που υπάρχει ακόμα εξαιτίας του αποικιοκρατικού παρελθόντος» μας είπε ο Βραζιλιάνος Πάουλο Σκοτ (Paulo Scott), που...

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Παρασκευή 20 Ιουνίου

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Παρασκευή 20 Ιουνίου

Ποικιλία εκδηλώσεων συναντάμε στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025 για την Παρασκευή 20 Ιουνίου : εργαστήρια μετάφρασης, αφιερώματα σε νομπελίστες συγγραφείς, συναντήσεις και συζητήσεις με αγαπημένους πεζογράφους της ισπανόφωνης λογοτεχνίας και προβολές ταινιών. Κεντρική εικόνα: Φερνάντο Αραμπ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ