miteres kentriki

Για τη μελέτη της Sarah Knott «Μητέρες – μια αντισυμβατική ιστορία» (μτφρ. Στέλλα Κάσδαγλη, εκδ. Μεταίχμιο).

Της Λεύκης Σαραντινού

Το παρόν πόνημα της ιστορικού και μητέρας Sarah Knott Μητέρες – μια αντισυμβατική ιστορία εντάσσεται στην ιστοριογραφική σχολή των Annales, επικεντρώνεται δηλαδή, μεταξύ άλλων, στην κοινωνική ιστορία και την ιστορία της καθημερινότητας. Η ιστορία αυτή αποκαλείται αντισυμβατική γιατί δεν ασχολείται με πολιτικά ή στρατιωτικά γεγονότα, όπως συνήθως συμβαίνει στις ιστορικές αφηγήσεις, αλλά αντίθετα εμπεριέχει πολλές μικρές αποσπασματικές ιστορίες της καθημερινότητας του 17ου έως και του 20ού αιώνα από πολλά μέρη του κόσμου, όλες τους εστιασμένες στο κομβικό πρόσωπο για όλες αυτές τις κοινωνίες, τη μητέρα.

Η συγγραφέας αξιοποιεί την εμπειρία της ως νέα μητέρα και τη μεταφέρει στο βιβλίο παράλληλα με τα πορίσματα των αποσπασματικών –όπως η ίδια παραδέχεται– ερευνών της σχετικά με τη φύση της μητρότητας ανά τον κόσμο, από τον 17ο αιώνα και εξής. Πρόκειται για μια έρευνα δύσκολη και ελλιπή, αφού τα αρχεία που αφορούν τις μητέρες είναι κατά κανόνα αποσπασματικά, οπότε η ιστορικός πρέπει να ανασυνθέσει μόνη της πολλά χαμένα κομμάτια του παζλ. Η συγγραφέας όμως τα συγκεντρώνει με αξιοπρόσεκτη επιμονή και τα ενσωματώνει ομαλά στον κορμό της ρέουσας αφήγησής της που κυλάει φυσικά, σαν το γάλα από το στήθος μιας μητέρας.

Πρόκειται για μια έρευνα δύσκολη και ελλιπή, αφού τα αρχεία που αφορούν τις μητέρες είναι κατά κανόνα αποσπασματικά, οπότε η ιστορικός πρέπει να ανασυνθέσει μόνη της πολλά χαμένα κομμάτια του παζλ.

Η δομή του βιβλίου ακολουθεί την πορεία της δημιουργίας της νέας ζωής, από τη σύλληψη ώς τον απογαλακτισμό. Τι πίστευαν κατά τις παλαιότερες εποχές για την υπέρτατη στιγμή της δημιουργίας μιας νέας ζωής μέσα στο σώμα της νέας μητέρας; Πώς καταλάβαινε μια γυναίκα ότι περίμενε παιδί κατά τις παλαιότερες εποχές; Η συγγραφέας χρησιμοποιεί κατά κανόνα παραδείγματα από τις ΗΠΑ και την Αγγλία του 17ου αιώνα και εξής, παραθέτει όμως επίσης και τις προφορικές εμπειρίες από κάποιες φυλές Ινδιάνων και ιθαγενών.

Οι εμπειρίες που αποκομίζει στη σημερινή εποχή η συγγραφέας ως εγκυμονούσα αντιπαραβάλλονται με τις εμπειρίες των γυναικών στις παλαιότερες εποχές. Ακολουθεί η παράθεση της εμπειρίας από τους τελευταίους μήνες της εγκυμοσύνης και ο τοκετός. Στη συνέχεια το σαράντισμα, οι δοξασίες που συνόδευαν τις γυναίκες που μόλις είχαν γεννήσει, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο άλλαζε ριζικά η ζωή της νέας μητέρας με το μωρό και τον θηλασμό.

Θηλασμός: ακμή, παρακμή και νέα ακμή

knott ex

Για τον θηλασμό, τις δυσκολίες του, καθώς και την αϋπνία με την οποία έρχονταν αντιμέτωπες οι νέες μητέρες, έχουν σωθεί θραύσματα από γράμματα νέων μητέρων που έμειναν στη μέση διότι δεν πρόλαβαν να τα ολοκληρώσουν, προφανώς επειδή έκλαιγε το μωρό και τις διέκοψε! Αυτά τα αποσπάσματα γραμμάτων η συγγραφέας τα παραθέτει, αυτούσια πολλές φορές, κατά την πορεία της αφήγησης. Ο θηλασμός, επιπροσθέτως, υπήρξε ένα φαινόμενο που γνώρισε, ανάλογα με την εποχή, ακμή και παρακμή, ακολουθώντας τη «μόδα» της κοινωνίας στην οποία ανήκε η νέα μητέρα.

Εκτός όμως από την εξερεύνηση του συναισθηματικού κόσμου των νέων μητέρων και την οπτική που είχε η κοινωνία σε αυτές, η συγγραφέας εξερευνά και τα πρακτικά ζητήματα που συνδέονταν –και συνδέονται ακόμα, βέβαια– με τη μητρότητα. Πόσο συμμετείχε ο πατέρας, οι γιαγιάδες ή άλλα πρόσωπα στη φροντίδα του μωρού; Πώς πλένονταν τα ρούχα και οι υφασμάτινες πάνες του μωρού; Σε ποιες κοινωνίες και πότε εμφανίστηκαν οι πρώτες γκουβερνάντες ως αναπόσπαστο κομμάτι της ανατροφής του μωρού; Πώς τα έβγαζαν πέρα οι νέες μητέρες όταν επέστρεφαν στην εργασία; Ποια αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα για τα μωρά επιβιώνουν ακόμα και σήμερα σε διάφορες παραλλαγές; Και, τέλος, τι σήμαινε ο ερχομός του δεύτερου παιδιού σε μια οικογένεια και πώς ακριβώς άλλαζε τις ισορροπίες στο εσωτερικό της;

Όταν η Sarah Knott φτάνει στο τέλος του βιβλίου της, τα δικά της μωρά έχουν πλέον ξεπεταχτεί και η έρευνά της έχει πια ολοκληρωθεί. Η ίδια μας λέει ότι αισθάνεται διαφορετικά τώρα που έχει ερευνήσει πλέον διεξοδικά το παρελθόν τόσο πολλών διαφορετικών μητέρων που έζησαν πριν από εκείνη. Νιώθει πιο πλούσια σε εμπειρίες και είναι σε θέση να καταλάβει καλύτερα όσα αφορούν τη μητρότητα. Αυτό ακριβώς θα αποκομίσει και ο αναγνώστης, και ειδικά οι μητέρες, μετά την ανάγνωση του εν λόγω πονήματος. Μια πληρότητα και μια αίσθηση ευχαρίστησης και θαλπωρής, η οποία βρίσκεται σε ευθεία αναλογία με την ολόθερμη και πλατιά αγκαλιά μιας νέας μητέρας, η οποία χωρά όχι μόνο το δικό της, μα όλα τα μωρά του κόσμου.

* Η ΛΕΥΚΗ ΣΑΡΑΝΤΙΝΟΥ είναι συγγραφέας, ιστορικός και καθηγήτρια μουσικής. Τελευταίο της βιβλίο, η μελέτη «Μύθοι που έγιναν ιστορία» (εκδ. Ενάλιος).


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Η εξασθένιση της γονιμότητας ήταν ανέκαθεν πιο επικίνδυνη από μια αιμορραγία ή μια αναισθητική ένεση. Ο φόβος της στειρότητας ήταν η αιτία πίσω από έναν νόμο ενάντια στη μαγεία που ψηφίστηκε από το αγγλικό κοινοβούλιο στα 1604. Η τελευταία αντίστοιχη διάταξη ανακλήθηκε μόλις το 1736. Σε ολόκληρη τη σύγχρονη Ευρώπη και στις αμερικανικές αποικίες, η γονιμότητα θεωρούνταν ευάλωτη απέναντι σε κάθε μαγεία και σε κάθε επίθεση του πονηρού, τόσο στο φυσικό σύμπαν όσο και στο ανθρώπινο. Μια στείρα γυναίκα μπορεί να ήταν ή μάγισσα ή θύμα μαγείας, που της είχε προκαλέσει και τη στειρότητά της. Σε συνθήκες άγχους, ο φόβος της στειρότητας έσπερνε διχόνοια μεταξύ των γυναικών, γεννώντας την καχυποψία εκείνη και το μίσος που έκαναν τον Διάβολο και τις πιστές του ακολούθους να μοιάζουν με αρνάκια. Οι γόνιμες παντρεμένες γυναίκες προκαλούσαν τη ζήλια, ενώ οι άτεκνες, γριές και νέες, αφήνονταν εκτεθειμένες».

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σεφαραδίτες 1492-1932» (κριτική): Πέντε αιώνες διωγμών και δημιουργίας

«Σεφαραδίτες 1492-1932» (κριτική): Πέντε αιώνες διωγμών και δημιουργίας

Για το βιβλίο «Σεφαραδίτες 1492-1932 – Από την Ισπανία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και την ελληνική Θεσσαλονίκη» των Ιακώβ Σιμπή και Καρίνας Λάμψα (εκδ. Καπόν). Κεντρική εικόνα: Οι περίφημοι Εβραίοι πυροσβέστες αποτελούσαν επιβλητικό θέαμα με τις πελώριες περικεφαλαίες, το χιτώνιο με τα αστραφτερά κουμπιά και την τα...

«Εφιαλτικές νύχτες» του Πέτερ Ένγκλουντ (κριτική) – Πανόραμα μικροϊστοριών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

«Εφιαλτικές νύχτες» του Πέτερ Ένγκλουντ (κριτική) – Πανόραμα μικροϊστοριών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Για το βιβλίο του Πέτερ Ένγκλουντ [Peter Englund] «Εφιαλτικές νύχτες» (μτφρ. Γρηγόρης Κονδύλης, εκδ. Μεταίχμιο), μια ιστορία με 39 πρωταγωνίστριες και πρωταγωνιστές. Στην κεντρική εικόνα: Ο Αλμπέρ Καμύ. 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Οι ...

«24 Ιουλίου 1923, Η μέρα που τελείωσε ο Μεγάλος Πόλεμος» (κριτική) – Τα σκοτεινά σημεία της Συνθήκης της Λωζάνης

«24 Ιουλίου 1923, Η μέρα που τελείωσε ο Μεγάλος Πόλεμος» (κριτική) – Τα σκοτεινά σημεία της Συνθήκης της Λωζάνης

Για το βιβλίο του Τζέι Γουίντερ [Jay Winter] «24 Ιουλίου 1923. Η μέρα που τελείωσε ο Μεγάλος Πόλεμος» (μτφρ. Ανδρέας Κίκηρας, εκδ. Πεδίο). Κεντρική εικόνα: Η στιγμή που οι αντιπροσωπείες των κρατών υπογράφουν τη Συνθήκη της Λωζάνης.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ