karoyzos kentriki

Για το βιβλίο της Κλεοπάτρας Λυμπέρη «Νίκος Καρούζος: Συναντήθηκα με το θαύμα σαν φίλος» (εκδ. Ίκαρος).

Της Εύας Στάμου

Κάθε ποίημα ζωοδοτείται από τον ικανό αναγνώστη του. Κάποιες φορές, όμως, η ποίηση ενός δημιουργού ενέχει τόσες διαστάσεις, και εγείρει τόσες ψυχικές –νοητικές και θυμικές– απαιτήσεις, που μόνο ένας άλλος ποιητής δύναται να φέρει το κλειδί που θα ανοίξει τους θησαυρούς της.

Η συνάντηση της ποιήτριας Κλεοπάτρας Λυμπέρη με την ποίηση του Νίκου Καρούζου, και η βιωματική σχέση της με το ποιητικό του σύμπαν, μας προσφέρει μια πολύτιμη οδό προσέγγισης τόσο των άδηλων όσο και των εμφανών πτυχών του έργου του. Γραμμένα σε διάστημα δύο δεκαετιών, τα τέσσερα κείμενα που συνθέτουν το παρόν βιβλίο, συνοδεύουν καίρια στάδια της δημιουργικής εξέλιξης του Νίκου Καρούζου, στην διττή της παρουσία, ποιητική και δοκιμιακή. 

Ο Καρούζος θεωρείται, και δικαίως, ποιητής όχι μόνο πρωτότυπος μα και ιδιότυπος, καθώς οι απαράσκευοι αναγνώστες δυσκολεύονται να τον κατανοήσουν και οι κριτικοί να τον κατατάξουν σε κάποια a priori κατηγορία. Του αποδίδεται συχνά ο χαρακτηρισμός «θρησκευτικός» ή «μεταφυσικός» μα, όπως καθιστά σαφές η μελέτη της Κλεοπάτρας Λυμπέρη, οι όροι αυτοί θα πρέπει να εννοηθούν μέσα από το ειδικό πρίσμα της ποιητικής του, καθώς η ποίηση του Καρούζου δεν επιδιώκει να εξαχνώσει το γήινο χάριν ενός άχρονου ιδεώδους, αλλά αντιθέτως να γειώσει το ιερό, ανακαλύπτοντας την εμφάνειά του στα απλά και καθημερινά βιώματα, τη φύση και τους θησαυρούς της, μα και στην τρομακτική, έρημη, μεγαλούπολη της αποξένωσης, στις επαναληπτικές, μηχανικές κινήσεις που συνθέτουν τη ζωή του μοναχικού ανθρώπου.

Ως δημιουργός επανέρχεται μάλιστα σε πυρηνικά σημεία της θεματολογίας του με τρόπο που εγείρει εκτός από τον στοχασμό και τη συγκίνηση, αποφεύγοντας να παραμείνει σε ένα εγκεφαλικό επίπεδο εννοιολογικής ανάλυσης.

Αρκετά ποιήματα του Καρούζου, άλλωστε, δίνουν την εντύπωση δραματικών διαλόγων που αφορούν μια φιλοσοφική διαμάχη σε εξέλιξη, μια προσωπική εκμυστήρευση, ή και ρητή εξομολόγηση προς έναν φανταστικό χαρακτήρα – ίσως σε έναν ομότεχνό του ποιητή, ή σε έναν έμπειρο αναγνώστη που φέρει τη δική του οπτική στη διαδικασία αποκωδικοποίησης των νοημάτων που διαθέτει η εκπληκτικά πλούσια και ακριβής γλώσσα των ποιημάτων του Καρούζου. Ως δημιουργός επανέρχεται μάλιστα σε πυρηνικά σημεία της θεματολογίας του με τρόπο που εγείρει εκτός από τον στοχασμό και τη συγκίνηση, αποφεύγοντας να παραμείνει σε ένα εγκεφαλικό επίπεδο εννοιολογικής ανάλυσης. Στο κέντρο του έργου του βρίσκεται ο άνθρωπος και ο αγώνας του να συμβιβάσει τις υλικές και αισθητικές απολαύσεις με την οδύνη που προκαλεί η γνώση του θανάτου και του πεπερασμένου της ύπαρξης.

lymperi
Η Κλεοπάτρα Λυμπέρη γεννήθηκε στη Χαλκίδα το 1953. Έχει κάνει σπουδές στη Μουσική (Ελληνικό Ωδείο), τη Ζωγραφική (Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών), και ελεύθερες σπουδές στη Φιλοσοφία. Εργάστηκε ως κριτικός βιβλίου στην Εφημερίδα Ελευθεροτυπία και συνεχίζει να γράφει κριτικές για ελληνικά και ξένα λογοτεχνικά περιοδικά και για τις εφημερίδες Αυγή και Καθημερινή. Είναι μέλος της Εταιρίας Συγγραφέων και του Κύκλου Ποιητών.

 

Σύμφωνα με την ανάγνωση της Κλεοπάτρας Λυμπέρη, τόσο στις ποιητικές συνθέσεις όσο και στα πεζά έργα του Καρούζου αναδεικνύεται η  καθολικότητα της ματιάς του και η εμβάθυνσή του σε διηνεκή ερωτήματα, στο αναπόφευκτο γεγονός του θανάτου, στα εμπόδια και τα όρια που επιβάλει στην ανθρώπινη ύπαρξη και στην καλλιτεχνική δημιουργία ο χρόνος. Ο Καρούζος δεν αποφεύγει να αναμετρηθεί με σημαντικά ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, και να διερευνήσει την έννοια της ταυτότητας του σύγχρονου ατόμου, κατά την κριτική του ενασχόληση με το έργο μέγιστων ποιητικών, φιλοσοφικών, και θεολογικών στοχαστών, τόσο εντός της ελληνικής παράδοσης, όσο και έτερων, ευρωπαϊκών και ασιατικών, πολιτισμών.

Η ποίηση του Καρούζου, άλλωστε, ανθίσταται σε εύπεπτες ταξινομήσεις, ακριβώς διότι τίποτα δεν της είναι ανοίκειο, από τίποτα δεν αποστρέφει το βλέμμα της, επιτυγχάνοντας έτσι να συναρθρώσει σε ποιητικό ρυθμό μια ανοικτή διαλεκτική του καθολικού με το ατομικό, της καθημερινότητας με την αιώνια ζωή της πίστης, του γήινου και του πνευματικού, της τέχνης και της μεταφυσικής, της έννοιας του Ιερού εντός της μυστικιστικής παράδοσης με τις καθημερινές αγωνίες και το δέος του απλού ανθρώπου μπροστά στις ομορφιές της φύσης και τον φόβο της φθοράς. Στοχάζεται φιλοσοφικά χωρίς να χάνει την αντιληπτική αγνότητα και τη συνακόλουθη ικανότητα ενός ανθρώπου που εκπλήσσεται καθημερινά από το θαύμα της ζωής και της δημιουργίας.

Το δοκίμιο της Κλεοπάτρας Λυμπέρη για τον Νίκο Καρούζο έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό στην κριτικογραφία για αυτόν τον μείζονα δημιουργό της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, ο οποίος –όπως τόσο εύστοχα επισημαίνει η Κλεοπάτρα Λυμπέρη– ακολουθώντας ίσως την προτροπή του Μακάριου του Αιγύπτιου, «Να φέρνεις τον νου στην καρδιά», πραγμάτωσε στην εντέλεια και έως τέλους το λειτούργημα του ποιητή.

* Η ΕΥΑ ΣΤΑΜΟΥ είναι συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο, η συλλογή «Τα κορίτσια που γελούν» (εκδ. Αρμός).


lymperi kleopatraΝίκος Καρούζος
Συναντήθηκα με το θαύμα σαν φίλος
ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ ΛΥΜΠΕΡΗ
ΙΚΑΡΟΣ 2020
Σελ. 56, τιμή εκδότη €6.50

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΛΕΟΠΑΤΡΑΣ ΛΥΜΠΕΡΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» του Γιώργου Σιακαντάρη (κριτική) – Αναγνωρίζοντας τις μεταλλάξεις κόντρα στον κυνισμό

«Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» του Γιώργου Σιακαντάρη (κριτική) – Αναγνωρίζοντας τις μεταλλάξεις κόντρα στον κυνισμό

Για το δοκίμιο του Γιώργου Σιακαντάρη «Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; – Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» (εκδ. Αλεξάνδρεια). 

Γράφει ο Λάμπρος Α. Φλιτούρης

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μάς βομβαρδίζου...

«Νέκυια» του Άλμπρεχτ Ντίτεριχ (κριτική) – Συνομιλία με τους νεκρούς μέσα στους αιώνες

«Νέκυια» του Άλμπρεχτ Ντίτεριχ (κριτική) – Συνομιλία με τους νεκρούς μέσα στους αιώνες

Για τη μελέτη του Άλμπρεχτ Ντίτεριχ (Albrecht Dieterich) «Νέκυια» (μτφρ. Μαρία Ευσταθίου, εκδ. Gutenberg). Στην κεντρική εικόνα, ο Τειρεσίας καθώς εμφανίζεται μπροστά στον Οδυσσέα - λεπτομέρεια του πίνακα του Henry Fuseli.

Γράφει ο Γιώργος Βέης  ...

Τζόζεφ Νάι και Τζέφρι Χέινς: H «ήπια ισχύς» της θρησκείας στην εποχή των μέσων μαζικής επικοινωνίας

Τζόζεφ Νάι και Τζέφρι Χέινς: H «ήπια ισχύς» της θρησκείας στην εποχή των μέσων μαζικής επικοινωνίας

Για τα δοκίμια του Τζόζεφ Σ. Νάι Τζ. (Joseph S. Nye, Jr.) «Ήπια ισχύς – Το μέσο επιτυχίας στην παγκόσμια πολιτική» (μτφρ. Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος, εκδ. Παπαζήση) και «Θρησκεία και πολιτική – Μια σύγχρονη επιτομή» (συλλογικό έργο, μτφρ. Λουκρητία Μακροπούλου, εκδ. Πεδίο). Κεντρική εικόνα: Τζό...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης επιστρέφει με τον «Σάκο Εκστρατείας» του μιλώντας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, για το μυθιστόρημα του Μάξιμ Μπίλλερ (Maxim Biller) «Ο λάθος χαιρετισμός» (μτφρ. Πελαγία Τσινάρη, εκδ. Πατάκη), καθώς και για τη μελέτη του Βίκτορ ...

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Το Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025 ολοκληρώνεται σήμερα με μια θεατρική παράσταση για την ισπανική γλώσσα. Κεντρική εικόνα: Ο Πέδρο Σαλίνας (Pedro Salinas), σημαντικός Ισπανός ποιητής και ένας από τους συγγραφείς του έργου «Doña Gramática» («Η κυρά-Γραμματική») του 1942.

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ