karoyzos kentriki

Για το βιβλίο της Κλεοπάτρας Λυμπέρη «Νίκος Καρούζος: Συναντήθηκα με το θαύμα σαν φίλος» (εκδ. Ίκαρος).

Της Εύας Στάμου

Κάθε ποίημα ζωοδοτείται από τον ικανό αναγνώστη του. Κάποιες φορές, όμως, η ποίηση ενός δημιουργού ενέχει τόσες διαστάσεις, και εγείρει τόσες ψυχικές –νοητικές και θυμικές– απαιτήσεις, που μόνο ένας άλλος ποιητής δύναται να φέρει το κλειδί που θα ανοίξει τους θησαυρούς της.

Η συνάντηση της ποιήτριας Κλεοπάτρας Λυμπέρη με την ποίηση του Νίκου Καρούζου, και η βιωματική σχέση της με το ποιητικό του σύμπαν, μας προσφέρει μια πολύτιμη οδό προσέγγισης τόσο των άδηλων όσο και των εμφανών πτυχών του έργου του. Γραμμένα σε διάστημα δύο δεκαετιών, τα τέσσερα κείμενα που συνθέτουν το παρόν βιβλίο, συνοδεύουν καίρια στάδια της δημιουργικής εξέλιξης του Νίκου Καρούζου, στην διττή της παρουσία, ποιητική και δοκιμιακή. 

Ο Καρούζος θεωρείται, και δικαίως, ποιητής όχι μόνο πρωτότυπος μα και ιδιότυπος, καθώς οι απαράσκευοι αναγνώστες δυσκολεύονται να τον κατανοήσουν και οι κριτικοί να τον κατατάξουν σε κάποια a priori κατηγορία. Του αποδίδεται συχνά ο χαρακτηρισμός «θρησκευτικός» ή «μεταφυσικός» μα, όπως καθιστά σαφές η μελέτη της Κλεοπάτρας Λυμπέρη, οι όροι αυτοί θα πρέπει να εννοηθούν μέσα από το ειδικό πρίσμα της ποιητικής του, καθώς η ποίηση του Καρούζου δεν επιδιώκει να εξαχνώσει το γήινο χάριν ενός άχρονου ιδεώδους, αλλά αντιθέτως να γειώσει το ιερό, ανακαλύπτοντας την εμφάνειά του στα απλά και καθημερινά βιώματα, τη φύση και τους θησαυρούς της, μα και στην τρομακτική, έρημη, μεγαλούπολη της αποξένωσης, στις επαναληπτικές, μηχανικές κινήσεις που συνθέτουν τη ζωή του μοναχικού ανθρώπου.

Ως δημιουργός επανέρχεται μάλιστα σε πυρηνικά σημεία της θεματολογίας του με τρόπο που εγείρει εκτός από τον στοχασμό και τη συγκίνηση, αποφεύγοντας να παραμείνει σε ένα εγκεφαλικό επίπεδο εννοιολογικής ανάλυσης.

Αρκετά ποιήματα του Καρούζου, άλλωστε, δίνουν την εντύπωση δραματικών διαλόγων που αφορούν μια φιλοσοφική διαμάχη σε εξέλιξη, μια προσωπική εκμυστήρευση, ή και ρητή εξομολόγηση προς έναν φανταστικό χαρακτήρα – ίσως σε έναν ομότεχνό του ποιητή, ή σε έναν έμπειρο αναγνώστη που φέρει τη δική του οπτική στη διαδικασία αποκωδικοποίησης των νοημάτων που διαθέτει η εκπληκτικά πλούσια και ακριβής γλώσσα των ποιημάτων του Καρούζου. Ως δημιουργός επανέρχεται μάλιστα σε πυρηνικά σημεία της θεματολογίας του με τρόπο που εγείρει εκτός από τον στοχασμό και τη συγκίνηση, αποφεύγοντας να παραμείνει σε ένα εγκεφαλικό επίπεδο εννοιολογικής ανάλυσης. Στο κέντρο του έργου του βρίσκεται ο άνθρωπος και ο αγώνας του να συμβιβάσει τις υλικές και αισθητικές απολαύσεις με την οδύνη που προκαλεί η γνώση του θανάτου και του πεπερασμένου της ύπαρξης.

lymperi
Η Κλεοπάτρα Λυμπέρη γεννήθηκε στη Χαλκίδα το 1953. Έχει κάνει σπουδές στη Μουσική (Ελληνικό Ωδείο), τη Ζωγραφική (Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών), και ελεύθερες σπουδές στη Φιλοσοφία. Εργάστηκε ως κριτικός βιβλίου στην Εφημερίδα Ελευθεροτυπία και συνεχίζει να γράφει κριτικές για ελληνικά και ξένα λογοτεχνικά περιοδικά και για τις εφημερίδες Αυγή και Καθημερινή. Είναι μέλος της Εταιρίας Συγγραφέων και του Κύκλου Ποιητών.

 

Σύμφωνα με την ανάγνωση της Κλεοπάτρας Λυμπέρη, τόσο στις ποιητικές συνθέσεις όσο και στα πεζά έργα του Καρούζου αναδεικνύεται η  καθολικότητα της ματιάς του και η εμβάθυνσή του σε διηνεκή ερωτήματα, στο αναπόφευκτο γεγονός του θανάτου, στα εμπόδια και τα όρια που επιβάλει στην ανθρώπινη ύπαρξη και στην καλλιτεχνική δημιουργία ο χρόνος. Ο Καρούζος δεν αποφεύγει να αναμετρηθεί με σημαντικά ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, και να διερευνήσει την έννοια της ταυτότητας του σύγχρονου ατόμου, κατά την κριτική του ενασχόληση με το έργο μέγιστων ποιητικών, φιλοσοφικών, και θεολογικών στοχαστών, τόσο εντός της ελληνικής παράδοσης, όσο και έτερων, ευρωπαϊκών και ασιατικών, πολιτισμών.

Η ποίηση του Καρούζου, άλλωστε, ανθίσταται σε εύπεπτες ταξινομήσεις, ακριβώς διότι τίποτα δεν της είναι ανοίκειο, από τίποτα δεν αποστρέφει το βλέμμα της, επιτυγχάνοντας έτσι να συναρθρώσει σε ποιητικό ρυθμό μια ανοικτή διαλεκτική του καθολικού με το ατομικό, της καθημερινότητας με την αιώνια ζωή της πίστης, του γήινου και του πνευματικού, της τέχνης και της μεταφυσικής, της έννοιας του Ιερού εντός της μυστικιστικής παράδοσης με τις καθημερινές αγωνίες και το δέος του απλού ανθρώπου μπροστά στις ομορφιές της φύσης και τον φόβο της φθοράς. Στοχάζεται φιλοσοφικά χωρίς να χάνει την αντιληπτική αγνότητα και τη συνακόλουθη ικανότητα ενός ανθρώπου που εκπλήσσεται καθημερινά από το θαύμα της ζωής και της δημιουργίας.

Το δοκίμιο της Κλεοπάτρας Λυμπέρη για τον Νίκο Καρούζο έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό στην κριτικογραφία για αυτόν τον μείζονα δημιουργό της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, ο οποίος –όπως τόσο εύστοχα επισημαίνει η Κλεοπάτρα Λυμπέρη– ακολουθώντας ίσως την προτροπή του Μακάριου του Αιγύπτιου, «Να φέρνεις τον νου στην καρδιά», πραγμάτωσε στην εντέλεια και έως τέλους το λειτούργημα του ποιητή.

* Η ΕΥΑ ΣΤΑΜΟΥ είναι συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο, η συλλογή «Τα κορίτσια που γελούν» (εκδ. Αρμός).


lymperi kleopatraΝίκος Καρούζος
Συναντήθηκα με το θαύμα σαν φίλος
ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ ΛΥΜΠΕΡΗ
ΙΚΑΡΟΣ 2020
Σελ. 56, τιμή εκδότη €6.50

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΛΕΟΠΑΤΡΑΣ ΛΥΜΠΕΡΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Διαβάζοντας τον Κλάουζεβιτς σήμερα: Γιατί γίνονται πόλεμοι; Είναι ο συμβατικός πόλεμος σε αποδρομή;

Διαβάζοντας τον Κλάουζεβιτς σήμερα: Γιατί γίνονται πόλεμοι; Είναι ο συμβατικός πόλεμος σε αποδρομή;

Τρία άκρως κατατοπιστικά βιβλία για τη σημερινή έννοια του πολέμου και η σύνδεσή τους με τις βασικές θεωρίες του Καρλ Φίλιππ Γκότλιμπ φον Κλάουζεβιτς [Carl Philipp Gottlieb von Clausewitz] που υπήρξε ο βασικός διαμορφωτής της νεωτερικής επιστήμης του πολέμου. Κεντρική εικόνα: Προσωπογραφία του Κλάουζεβιτς από τ...

«Η ευρωπαϊκή διακυβέρνηση στην εποχή των πολλαπλών κρίσεων: Η πρόκληση της ανθεκτικότητας» του Γιώργου Ανδρέου (κριτική)

«Η ευρωπαϊκή διακυβέρνηση στην εποχή των πολλαπλών κρίσεων: Η πρόκληση της ανθεκτικότητας» του Γιώργου Ανδρέου (κριτική)

Για το βιβλίο του Γιώργου Ανδρέου «Η ευρωπαϊκή διακυβέρνηση στην εποχή των πολλαπλών κρίσεων: Η πρόκληση της ανθεκτικότητας» (εκδόσεις Κριτική), Kεντρική εικόνα: ©Unsplash. 

Γράφει ο Αλέκος Κρητικός 

Στο βιβλίο του ...

«Συγκριτική θρησκειολογία» του Έρικ Τζ. Σαρπ (κριτική) – Αναζητώντας τη ρίζα των θρησκειών

«Συγκριτική θρησκειολογία» του Έρικ Τζ. Σαρπ (κριτική) – Αναζητώντας τη ρίζα των θρησκειών

Για το βιβλίο «Συγκριτική θρησκειολογία» του Έρικ Τζ. Σαρπ (μτφρ. Στέλιος Παπαλεξανδρόπουλος, εκδ. Άρτος Ζωής). Κεντρική εικόνα: Οι «Τέσσερις Ευαγγελιστές», πίνακας του Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς. 

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Αν αναλογισθεί κανείς πόσο μεγ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πέθανε ο Βασίλης Βασιλικός (1934-2023) − Τα βιβλία του, η ζωή του

Πέθανε ο Βασίλης Βασιλικός (1934-2023) − Τα βιβλία του, η ζωή του

Πέθανε ο βραβευμένος Έλληνας συγγραφέας, Βασίλης Βασιλικός, σε ηλικία 89 ετών.

Επιμέλεια: Book Press

Πέθανε σήμερα ο Βασίλης Βασιλικός, ο οποίος γεννήθηκε στη Θάσο στις 18 Νοεμβρίου 1934, ήταν όμως δημότης Καβάλας.

...

«Η επερχόμενη αταξία» του Κώστα Στούπα (παρουσίαση)

«Η επερχόμενη αταξία» του Κώστα Στούπα (παρουσίαση)

Παρουσίαση του βιβλίου του Κώστα Στούπα «Η επερχόμενη αταξία – Οι πέντε παγίδες που απειλούν τις δημοκρατίες και την ευημερία της Δύσης» (εκδ. Επίκεντρο) την Παρασκευή 1 Δεκεμβρίου, στις 7:00 μ.μ, στο Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθήνας.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Οδύσσεια» στη Στέγη – με πλήκτρα, φωνές και μουσικό πριόνι

«Οδύσσεια» στη Στέγη – με πλήκτρα, φωνές και μουσικό πριόνι

H «Νέκυια» του Γιάννη Αγγελάκα & του Χρήστου Παπαδόπουλου με πλήκτρα, φωνές και μουσικό πριόνι από τις 21 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 28 Ιανουαρίου στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης.

Επιμέλεια: Book Press

«Ονειρεύτηκα μια υποβλητική αφήγηση της Οδύσ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...
13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

Αρκετοί σκηνοθέτες ασχολήθηκαν κάποια στιγμή στη ζωή τους με τη συγγραφή μυθοπλασίας και σε αυτό το άρθρο ξεχωρίσαμε δεκατρείς από αυτούς, που έχουν εκδώσει ερεθιστικά μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων που κυκλοφορούν στη γλώσσα μας. Στην κεντρική φωτογραφία, ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι [Pier Paolo Pasolini].

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ