divani

Για το μυθιστόρημα της Λένας Διβάνη «Ένα πεινασμένο στόμα» (εκδ. Καστανιώτη)

Του Κώστα Κατσουλάρη

Σύμφωνα με γνωστή ρήση του Άλφρεντ Χίτσκοκ, μάστορα στον χειρισμό του σασπένς σε μια αφήγηση, «καλύτερα να ξεκινάς από μια κατάσταση κλισέ και να καταλήγεις στην πρωτοτυπία, παρά το αντίστροφο». Έτσι, η Λένα Διβάνη δεν φοβήθηκε να αναμετρηθεί με ένα πολυχρησιμοποιημένο δραματουργικό σχήμα, κι ας υπήρχε ο κίνδυνος το εγχείρημά της να «πνιγεί» στα στερεότυπα και στην πλήξη της επανάληψης.

Στον πυρήνα αυτού του «μοντέλου» υπάρχει ο ήρωας, ένας «Άγγελος εξολοθρευτής», ο σαγηνευτικός νέος που εισβάλει στην αστική οικογένεια, αποδιοργανώνοντάς την και αποκαλύπτοντας το σαθρό οικοδόμημά της. Οικογένεια, ζευγάρι, εργασία, κοινωνικό και οικονομικό στάτους, αποδεικνύονται πύργος από τραπουλόχαρτα μπροστά στη σαρωτική επέλαση του δαιμονικού «τρίτου», που λειτουργεί ως καταλύτης με απρόσμενα συνήθως αποτελέσματα. Τυπικά χαρακτηριστικά του εισβολέα, πλην της γοητευτικής μορφής του, είναι ο ακραίος αμοραλισμός του, ο αμφισεξουαλισμός του, η αταραξία του, η αποφασιστικότητά του, τα αμφιλεγόμενα κίνητρά του. Ο εισβολέας είναι ανίκητος διότι δεν έχει τίποτε να χάσει.

Το δικό του τετράποδο, με το χαρακτηριστικό όνομα «Μπηστ» (Κτήνος) είναι στον απόλυτο έλεγχό του, προέκταση του κορμιού του.

Στο «Ένα πεινασμένο στόμα» η ιστορία πυροδοτείται με μια τυχαία συνάντηση. Ο καθηγητής της Νομικής και γνωστός δικηγόρος των Αθηνών Κρεμόπουλος έχει βγάλει βόλτα στο λόφο του Λυκαβηττού, όπου και διαμένει, τον νεοαποκτηθέν και ατίθασο σκύλο του. Ο Μπάτμαν ήταν επιλογή της συζύγου του, της αργόσχολης και τυπικά αστής Μαριτίνας, κόρης ισχυρού παράγοντας της Νομικής, με την εύνοια του οποίου αναρριχήθηκε ευκολότερα ο Κρεμόπουλος στην ακαδημαϊκή ιεραρχία. Τα καπρίτσια και η απείθεια του σκύλου του θα γίνουν αφορμή για τη γνωριμία του με έναν νεαρό, τον «Γιάννη», απόφοιτο της Νομικής που όμως βγάζει τα προς το ζην εργαζόμενος ως εκπαιδευτής σκύλων. Το δικό του τετράποδο, με το χαρακτηριστικό όνομα «Μπηστ» (Κτήνος) είναι στον απόλυτο έλεγχό του, προέκταση του κορμιού του. Ο «Γιάννης», με την ιδιαίτερη ευφράδεια του, την βαθιά αλλά και εμπειρική γνώση της ψυχολογίας των σκυλιών, πείθει τον Κρεμόπουλο ότι θα πρέπει να εκπαιδεύσει το ταχύτερο δυνατό τον Μπάτμαν, διαφορετικά το ζωντανό θα του κάνει τη ζωή κόλαση. Τα σκυλιά, του λέει, εντάσσονται μέσα σε μια οικογένεια όπως σε μια αγέλη. Ή θα είναι αρχηγοί, ή θα υποταχθούν στον ισχυρότερο. Στην αγέλη δεν υπάρχει δημοκρατία.

Λίγες μόλις εβδομάδες αργότερα, ο νεαρός εκπαιδευτής έχει καταφέρει να ρυθμίζει σχεδόν τα πάντα στη ζωή του ζευγαριού. Τη σεξουαλικότητά του, τη διάθεσή του, τον εργασιακό του χώρο.

Με αφορμή την «εκπαίδευση» του απείθαρχου σκύλου ξεκινάει, βήμα-βήμα, η διείσδυση του «Γιάννη» στην οικογένεια και τη ζωή του Κρεμόπουλου. Λίγες μόλις εβδομάδες αργότερα, ο νεαρός εκπαιδευτής έχει καταφέρει να ρυθμίζει σχεδόν τα πάντα στη ζωή του ζευγαριού. Τη σεξουαλικότητά του, τη διάθεσή του, τον εργασιακό του χώρο. Εξυπηρετώντας βαθύτερες ανάγκες τους, αναμοχλεύοντας τη διχόνοια ανάμεσά τους, σταδιακά τους καθυποτάσσει ολοκληρωτικά. Στη άτυπη «αγέλη» που έχει συσταθεί, εκείνος είναι ο αδιαφιλονίκητος αρχηγός, το Α Male, όπως λέγεται στη γλώσσα των εκπαιδευτών. Γιατί όμως δύο ώριμοι και, θεωρητικά, συγκροτημένοι άνθρωποι αφήνουν έναν νεαρό να κυριαρχήσει πλήρως πάνω τους; Πώς γίνεται το οικοδόμημα μιας οραγωμένης ζωής να υποχωρεί τόσο εύκολα; Τι θέλει να πετύχει ο εξουσιομανής νεαρός και ποιο είναι το βαθύτερο κίνητρό του;

Η Λένα Διβάνη όχι μονάχα δίνει επαρκείς απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, αλλά καταφέρνει και να τα οδηγήσει στις έσχατες συνέπειές τους. Πρώτο της επίτευγμα, οι χαρακτήρες: Τόσο οι δύο κεντρικοί ήρωες, ο καθηγητής και ο «Γιάννης», όσο και η Μαριτίνα, αλλά και καθένας από όσους εμπλέκονται στην εξέλιξη της ιστορίας (η έμπιστη Βαλεντίνα, ο πεθερός, ο πατέρας, ο γιος, η ασκούμενη, κ.ά.), είναι ζυμωμένοι σε μια σοφά ζυγισμένη αναλογία φωτός και σκότους. Πειστικοί, αναγνωρίσιμοι, και την ίδια στιγμή απρόβλεπτοι ακόμη και για τους ίδιους, μοιάζουν να κινούνται πάνω σε φανταστική σκακιέρα. Η ελευθερία στις κινήσεις τους δεν είναι πλασματική, είναι όμως σχετική και αυστηρά οριοθετημένη από τους κανόνες του παιχνιδιού.

Στην κορύφωση του μυθιστορήματος, αποκαλύπτεται η τραγικότητά του, αφού τελικά το «κίνητρό του» εδραζόταν αλλού από το αναμενόμενο.

Ειδικότερα ο «Γιάννης», δαιμονικός, ευφυής, σαγηνευτικός, μεθοδικός, αμοραλιστής απολύτως αυτοελεγχόμενος, αποτελεί έναν θαυμάσια εντυπωτικό χαρακτήρα, ο οποίος όσο η εξιστόρηση εκτυλίσσεται τόσο τυλίγεται στο μυστήριο. Στην κορύφωση του μυθιστορήματος, αποκαλύπτεται η τραγικότητά του, αφού τελικά το «κίνητρό του» εδραζόταν αλλού από το αναμενόμενο.

Δεύτερο επίτευγμα: Η εξέλιξη της πλοκής, το πλέξιμο των νημάτων, η καθοδήγηση των ηρώων σε μη αναμενόμενες και ταυτόχρονα απολύτως λογικές κατευθύνσεις. Καίρια και λειτουργική υπήρξε η απόφαση να μοιραστεί η εξιστόρηση σε δύο ομαλά κατανεμημένες πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις, σχηματοποιώντας έτσι και λειτουργικά τη σύγκρουση των δύο κόσμων.

Εν κατακλείδι: Ένα καλοκουρδισμένο και αψεγάδιαστο ψυχολογικό και κοινωνικό θρίλερ, γραμμένο με κέφι και νεύρο, οργανωμένο στην εντέλεια, με μελετημένες κλιμακώσεις και σωστά δουλεμένες μεταπτώσεις στην ψυχολογία των ηρώων.

 

peinasmenostoma
Ένα πεινασμένο στόμα
Λένα Διβάνη
Καστανιώτης 2010
ΣΕΛ. 349, ΤΙΜΗ €16,80
alt
 
 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

Για το μυθιστόρημα «Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Πριν από επτά χρόνια ο Δημήτρης Παπανικολάου διαπίστωνε, στην ομότιτλη μελέτη του, ότι Κάτι τρέχει με την οικογένεια&nbs...

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

Για τη νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη «Άδειος τόπος» (εκδ. Πατάκη). 

Γράφει ο Κωνσταντίνος Βλαχογιάννης

Η νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα», στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, σε σκηνοθεσία Έλενας Τριανταφυλοπούλου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

...

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ