alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Αρχοντούλας Διαβάτη «Κινητή γιορτή» (εκδ. Νησίδες).

Της Εύας Μ. Μαθιουδάκη

Η Αρχοντούλα Διαβάτη γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, όπου ζει και εργάζεται. Σπούδασε νομικά και νεοελληνική φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, ενώ ελάχιστα απομακρύνθηκε από τη Θεσσαλονίκη. Γράφει κυρίως κείμενα μικρής φόρμας, πέρα από τα στενά λογοτεχνικά πρότυπα, που άλλοτε θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως πεζοποιήματα, άλλοτε ως πεζογραφήματα ή ακόμη και ως προσωπικά λογοτεχνικά ανάλεκτα. Η Κινητή Γιορτή είναι το έκτο της βιβλίο, υψηλής λογοτεχνικής αξίας και ωριμότητας, έχοντας διανύσει μια σημαντική λογοτεχνική πορεία από το 2004, έτος στο οποίο εκδόθηκε το πρώτο της βιβλίο, Στη μάνα του νερού (εκδ. Το Ροδακιό).

Πρόκειται για μια συλλογή 37 διηγημάτων που εμπλουτίζει την πεζογραφία με κείμενα ανθρωποκεντρικά, στα οποία η προσωπική περιπλάνηση της συγγραφέως διαμορφώνει το αφηγηματικό τοπίο της πόλης της, της Θεσσαλονίκης, αλλά και τη λογοτεχνική της ταυτότητα. 

«Καλειδοσκόπιο» το ονομάζω το βιβλίο της, ενώ δυο άλλοι κριτικοί το ονόμασαν «πολιτιστικό ημερολόγιο» ή «υβριδική και πολύτροπη συλλογή». Πρόκειται για μια συλλογή 37 διηγημάτων που εμπλουτίζει την πεζογραφία με κείμενα ανθρωποκεντρικά, στα οποία η προσωπική περιπλάνηση της συγγραφέως διαμορφώνει το αφηγηματικό τοπίο της πόλης της, της Θεσσαλονίκης, αλλά και τη λογοτεχνική της ταυτότητα. Είναι ιδιαιτέρως ελκυστικό το θέμα αυτό που θα μπορούσε να αναδειχθεί και να μας προβληματίσει ίσως, η σχέση δηλαδή της σύγχρονης λογοτεχνικής μας παραγωγής με τη γεωγραφία, την πλέον αφαιρετική προσέγγιση του τόπου και του χρόνου που ορίζει ή και καθοδηγεί τους δημιουργούς. «Ένα ενεργό πλαίσιο», όπως γράφει η Ελισάβετ Κοτζιά, «ένα ανασκάλεμα της μνήμης, ως χώρου πατρογονικών αφηγήσεων, ως επανεπίσκεψη και επινόηση του παρελθόντος».

Αστικό τοπίο λοιπόν το σαλονικιώτικο, με όλα του τα καθημερινά, τα γιορτινά, τα αναπάντεχα αλλά και τα πολιτιστικά του. Διαδρομές διανθισμένες με αναγνώσεις, μεγάλα άλματα του μυαλού και εξαιρετική συνθετική σκέψη, σε μια προσπάθεια να χρονογραφηθεί η μνήμη, να τοποθετηθεί μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο της γενέτειρας, στις γειτονιές που αλλάζουν όνομα αλλά παραμένουν ίδιες. Από την οδό Πολωνίας στην οδό Πρίγκιπος Νικολάου και πάλι στην οδό Πολωνίας, κι ας λέγεται σήμερα αλλιώς. Τοπογραφία της πόλης, με συναισθηματικά βιώματα και εμπειρίες που αποκτούν διαχρονικό νόημα και αξία. Η συγγραφέας επιχειρεί να ταξινομήσει αυτή τη βιωμένη εμπειρία. Αναπολεί και σχολιάζει σε πεζογραφήματα επίκαιρα σημερινά θέματα για τη μοναξιά, τις απώλειες αλλά και τη χαρά των παιδιών, των καινούργιων τόπων, του οικείου – νεράκι που ρέει φωτεινό.

Το παρελθόν αλλά και η συσχέτισή του με το παρόν, μια μουσική, μια κουβέντα, μια επιγραφή, μια σκέψη, ένα βιβλίο, στερεώνουν το νήμα. Το νήμα πάντα πλούσιο στο αδράχτι της φαντασίας και της μυστικής ζωής της συγγραφέως.

Πολλές φορές τα διηγήματά της θυμίζουν γεωμετρικά σχήματα, κάτι σαν τους μίτους του αργαλειού. Το παρελθόν αλλά και η συσχέτισή του με το παρόν, μια μουσική, μια κουβέντα, μια επιγραφή, μια σκέψη, ένα βιβλίο, στερεώνουν το νήμα. Το νήμα πάντα πλούσιο στο αδράχτι της φαντασίας και της μυστικής ζωής της συγγραφέως. Μυστική, οικεία ανθρώπινη και φίλη. Τα μέσα της απλά και ουσιαστικά περιγράφουν με πλαστικότητα και λυρισμό μορφές, φιγούρες, καταστάσεις ορατές ή και επινοημένες, κρατώντας μας συγκινημένους, χωρίς να εκβιάζεται η εν λόγω συγκίνηση.

Αυτό το βιβλίο είναι κυρίως η Θεσσαλονίκη, η συγγραφέας που περιπλανάται στη πόλη και στους ανθρώπους της. Η γεωγραφία της καρδιάς μας. Με τη μεγάλη απώλεια φέτος του ποιητή Μάρκου Μέσκου, την πρώτη-πρώτη μέρα του χρόνου, διαβάζω το απόσπασμα από το πεζογράφημα με τίτλο «Το τέλος της μικρής μας πόλης», ως αναφορά, στοιχείο αναπόσπαστο στο ποιητικό γίγνεσθαι, στους κάμπους και στα βουνά της Μακεδονίας που τραγούδησε ο Μάρκος Μέσκος, ένα μακρύ ποτάμι, νερά, λεύκες, άροτρα και άλογα.

Στον τόμο με τα πεζογραφήματα, εικόνα μαγική ‒βερίκοκα, καΐσια, σύκα, ροδάκινα, σταφύλια, αρώματα και δέντρα και «ρόδια και νερά», «κι απ’ όλα τα ανθισμένα δέντρα, η κερασιά»‒ και τα παιδιά να παίζουν ελεύθερα ένα γύρο στις αλάνες, στους μαχαλάδες του γενέθλιου τόπου: μαυρόασπρη καρτ ποστάλ εποχής, επιχρωματισμένη όμως από μνήμης, καθώς ο ποιητής Μάρκος Μέσκος, βαρύς και αποφασισμένος, επιστρέφει στον παράδεισο της παιδικής ηλικίας, αναψηλαφώντας μνήμες, εις αναζήτησιν του χαμένου χρόνου και της χαμένης γλώσσας. Όλα εκεί, όσα ανακαλεί, αφημένα στον καιρό τους, θα ειπωθούν με το προνόμιο μιας γλώσσας ποικίλης και πλούσιας. Γιατί προνόμιο ήταν, κι ας «βγήκε μετά διαταγή, όσοι μιλάνε τη γλώσσα των γονιών τους, ρετσινόλαδο και ρέγγα», όπως διαβάζουμε στην εμβληματική συλλογή διηγημάτων του, «Μουχαρέμ». Όλο εκείνο το τραύμα και η ντροπή από την άσκηση θεσμικής βίας, όλος ο φόβος μετουσιώθηκε άλλωστε σε ποίηση σπαρακτική και πεζογραφία αξιοσημείωτη, μπήκε σε λέξεις, «Με κομμένη γλώσσα».

Ομολογώ, ότι δεν μπορούσα να φανταστώ πως η ανάγνωση βιβλίων ή οι σημειώσεις και οι σκέψεις επί αυτών της συγγραφέως θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος μιας συλλογής πεζογραφημάτων και ότι θα αποδίδονταν με τόση φρεσκάδα, ώστε να διαβάζονται σαν διηγήματα. Πώς δηλαδή καταφέρνει η Αρχοντούλα Διαβάτη να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο του δημιουργού, ισορροπώντας το βίωμα με τη μυθοπλασία. Είναι –σκέφτομαι– η γραφή αυτή η συνέχεια εκείνης, της Σχολής της Θεσσαλονίκης, με νήματα αόρατα έτσι δεμένη και με σαγηνευτική συγγένεια προς εκείνην.

* Η ΕΥΑ Μ. ΜΑΘΙΟΥΔΑΚΗ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο της βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Μικρά πείσματα» (εκδ. Το Ροδακιό).

 Στην κεντρική εικόνα φωτογραφία της © Nadia Attura.


altΚινητή γιορτή
Αρχοντούλα Διαβάτη
Νησίδες 2018
Σελ. 86, τιμή εκδότη €8,48

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑΣ ΔΙΑΒΑΤΗ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

Για την επανακυκλοφορία του βιβλίου της Γεωργίας Τάτση «Χορός στα ποτήρια» (εκδ. Βακχικόν, δύο νουβέλες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Θίασος» (1974-’75) 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Iεροτελεστικός από τη...

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

Το «2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν [Duncan Macmillan] παρουσιάζεται στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Φωτογραφίες: © Σπύρος Περδίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2071, η σημαντική διάλεξη του...

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

Για το βιβλίο του Γουόλτερ Άιζακσον [Walter Isaacson] «Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει ο  Διονύσης Μαρίνος

Πριν από λίγες ημέρες ο ...

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Ο Δημήτρης Καραντζάς σε συνεργασία με την Γκέλυ Καλαμπάκα, έγραψε και σκηνοθέτησε «Το Σπίτι», την πρώτη του παράσταση έπειτα από δώδεκα χρόνια, ύστερα από ανάθεση της Στέγης για τη δημιουργία ενός πρωτότυπου έργου. «Το Σπίτι» παρουσιάζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Τετάρτη - Κυριακή μέχρι και τις 19 Νοεμβρίου. Φωτο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ