Για τη συλλογή διηγημάτων της Χρυσοξένης Προκοπάκη Λευκό μακρύ παλτό (και άλλες ιστορίες) (εκδ. Μανδραγόρας).
Του Μιχάλη Σπέγγου
Το έργο της Χρυσοξένης Προκοπάκη μας ταξιδεύει στον χρόνο, στο παρελθόν και στο μέλλον, με μια ιδιαίτερη μαεστρία. Τα διηγήματά της φεύγουν από τον ρεαλισμό για να συναντηθούν με τον σουρεαλισμό σε ένα ευτυχές για τον αναγνώστη αποτέλεσμα. Και ο τρόπος που το κάνει η συγγραφέας είναι άκρως συγκινητικός.
Πρόκειται για ένα ταξίδι στο παρελθόν, για να συναντήσει φίλους που είχε να συναντήσει πολύ καιρό. Ανθρώπους που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, έχουν επηρεάσει τη ζωή της.
Το βιβλίο ξεκινάει με μια νουβέλα, η οποία δίνει και το όνομά της στη συλλογή. Στη νουβέλα αυτή υπάρχουν ανατροπές, εκπλήξεις, πολλά πρόσωπα, πολλές καταστάσεις. Είναι μια διήγηση που θυμίζει αυτό που λένε οι Αμερικάνοι ταξίδι δρόμου. Με τη διαφορά ότι εδώ η ηρωίδα κάνει αυτό το ταξίδι πεζή στους δρόμους της Αθήνας. Πρόκειται για ένα ταξίδι στο παρελθόν, για να συναντήσει φίλους που είχε να συναντήσει πολύ καιρό. Ανθρώπους που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, έχουν επηρεάσει τη ζωή της. Κάνει αυτό το ταξίδι τόσο καλά, που ο αναγνώστης γίνεται κι ο ίδιος συνταξιδιώτης, για να νιώσει όλα τα συναισθήματα που της προκαλούν οι συναντήσεις με τους ανθρώπους του παρελθόντος της.
Σε κάθε σελίδα του βιβλίου, ο αναγνώστης οδηγείται στο να κάνει τις δικές του αναπολήσεις, στο να σκεφτεί μήπως πήρε τη ζωή του λάθος. Τελικά φτάνει σε μια ταύτιση με τους ήρωες, στα δικά του μονοπάτια διερεύνησης της δικής του ζωής.
Οφείλω να επισημάνω ιδιαίτερα το διήγημα υπό τον τίτλο Η παράκαμψη. Και να πω ότι είναι ένα από τα καλύτερα διηγήματα που έχω διαβάσει ποτέ. Η Προκοπάκη μπορεί να βάζει με άνεση τον αναγνώστη στην αγωνία των ηρώων και τον κρατάει σε συνεχή ένταση και αδημονία για την εξέλιξη της ιστορίας. Σε αυτό το διήγημα ο ήρωας ζει κλεισμένος σε στερεότυπα, σε κουτάκια που καθορίζουν την καθημερινότητα και τη συμπεριφορά του. Ώσπου, με ιδιαίτερη ικανότητα, η Προκοπάκη δημιουργεί την ανατροπή. Ολόκληρη η τακτοποιημένη σε αυτά τα στερεότυπα ζωή του ήρωα ανατρέπεται με ακραίες συμπεριφορές.
Η έννοια της απώλειας είναι καθοριστική στην εξέλιξη αρκετών διηγημάτων, της απώλειας που έχει ζήσει καθένας από μας, και που ο καθένας μας έχει εισπράξει με τον δικό του τρόπο.
Η έννοια της απώλειας είναι καθοριστική στην εξέλιξη αρκετών διηγημάτων, της απώλειας που έχει ζήσει καθένας από μας, και που ο καθένας μας έχει εισπράξει με τον δικό του τρόπο. Ένα από τα αγαπημένα μου επίσης διηγήματα είναι το υπό τον τίτλο Η βαλίτσα. Εδώ συναντώνται, κατά αριστοτεχνικό τρόπο, τα στοιχεία που δεσπόζουν στο βιβλίο, ο ρεαλισμός, ο σουρεαλισμός, ο συμβολισμός. Η βαλίτσα συμβολίζει το παρελθόν της ηρωίδας. Εκεί που βρίσκονται όλες οι στιγμές που έχει ζήσει και από τις οποίες θέλει να απαλλαγεί. Η απώλεια της βαλίτσας σηματοδοτεί την ανάγκη απώλειας του παρελθόντος. Είναι γι' αυτήν ένας σκοπός που μέσα από μία λάθος κίνησή της έρχεται να γίνει πραγματικότητα. Το αν θα τα καταφέρει ή όχι, μετράει λίγο. Το πρωταρχικό είναι η πρόθεσή της.
Ολόκληρο το βιβλίο κινείται μέσα σε μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, καταγράφοντας στιγμές που όλοι έχουμε ζήσει, απραγματοποίητες επιθυμίες, επιδιώξεις, εκπλήξεις, απαντοχές. Υπάρχουν και διηγήματα γραμμένα υπό μορφή θεατρικού έργου. Η ροή των διηγημάτων αποτελεί μια συνεχή έκπληξη.
Τέλος, οφείλω να επισημάνω, ακόμα μια φορά, τη δεινότητα με την οποία χειρίζεται την λογοτεχνική γραφή η Χρυσοξένη Προκοπάκη. Το Λευκό μακρύ παλτό (και άλλες ιστορίες) είναι μια εξαιρετική συλλογή διηγημάτων, την οποία συνιστώ ανεπιφύλακτα.
* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΠΕΓΓΟΣ είναι συγγραφέας.
Λευκό μακρύ παλτό
Και άλλες ιστορίες
Χρυσοξένη Προκοπάκη
Μανδραγόρας 2016
Σελ. 96, τιμή εκδότη €10,60
