alt

Τρία νέα βιβλία με την πεποίθηση ότι η επιστήμη και τα γράμματα είναι σε θέση να δώσουν ώθηση στην ανθρωπότητα.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Στο πλαίσιο της διερεύνησης της ανθρώπινης ιστορίας, η λογοτεχνία ανέδειξε κατά καιρούς εθνικές μορφές, σπουδαίους πολεμιστές και σημαντικές πολιτικές φυσιογνωμίες. Η μετακίνηση όμως, εδώ και χρόνια, της προσοχής μας από το στρατιωτικό και πολιτικό σκηνικό στα κοινωνικά και πολιτισμικά γεγονότα έφερε τόσο την Ιστοριογραφία όσο και την πεζογραφία σε νέες ατραπούς· αν επικεντρωθούμε ειδικά στην τελευταία, μπορούμε να δούμε ότι αυτή επιχειρεί να αναδείξει όχι μόνο ηρωικές προσωπικότητες αλλά και πρόσωπα από τον χώρο των γραμμάτων και των επιστημών. Κάτι τέτοιο εξηγείται από τη διάθεση να προβληθεί η πρόοδος της ανθρωπότητας, να αναδειχθεί η ιδέα της κοινωνικής και πνευματικής ανάπτυξης και έτσι να φανεί –πίσω από τις μάχες και τις συνθήκες– πώς εξελίχθηκε η σκέψη και η κοινωνία.

Στην ελληνική λογοτεχνία τέτοιες τάσεις μπορούν να εντοπιστούν καταρχάς στην ιστορική τριλογία του Νίκου Θέμελη (Η αναζήτηση 1998, Η ανατροπή 2000 και Η αναλαμπή 2003), όπου φιλελεύθεροι αστοί με την παρακαταθήκη του Διαφωτισμού ενεργούν υπέρ της επιχειρηματικής και πνευματικής ενδυνάμωσης του ελληνισμού στο β΄ μισό του 19ου και στο α΄ μισό του 20ού αιώνα. Το ίδιο έκανε η Σώτη Τριανταφύλλου με Το εργοστάσιο των μολυβιών (2000), αφού έβαλε δυο Έλληνες επιστήμονες να πρωτοστατούν στον τομέα της τεχνολογίας, με πίστη στη δύναμη του πνεύματος και με αισιοδοξία για την πρόοδο της ανθρωπότητας.

Φέτος, δυο τρία βιβλία επιχειρούν έναν ανάλογο φωτισμό. Το μεταθανάτιο έργο του Νίκου Θέμελη Η αναχώρηση (εκδόσεις Μεταίχμιο) αναφέρεται στον Εμφύλιο μέσα στην Επανάσταση του ’21, με την ίδια όμως θέρμη για την ισχύ των γραμμάτων και των προοδευτικών ιδεών, ο Δημήτρης Φύσσας γράφει το μυθιστόρημα Ο κηπουρός και ο καιροσκόπος (εκδόσεις Εστία) με επίκεντρο την Κατοχή και ο Ισίδωρος Ζουργός παρακολουθεί στο βιβλίο Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο (εκδόσεις Πατάκη) τον γιατρό ήρωά του να μάχεται με την επιστήμη του τη βιολογική αδυναμία του ανθρώπου.

Το βάρος πλέον πέφτει όχι στη μαχητικότητα και στην ανδρεία αλλά στην πνευματική ρώμη, όχι στη νίκη στο πεδίο των μαχών αλλά στην οικονομική επικράτηση που θα φέρει ανάλογα οφέλη με τις άλλες ηρωικές επικρατήσεις

Όλα αυτά τα έργα –και άλλα παρόμοια– χρωστάνε πολλά στον Δημήτριο Βικέλα και στον Λουκή Λάρα, καθώς εκεί, σε αντίθεση με τα ηρωικά πρότυπα των ρομαντικών ιστορικών μυθιστορημάτων του 19ου αιώνα, αναδεικνύεται η αξία του φιλήσυχου πολίτη, ο οποίος προσπαθεί με τη δύναμη του μυαλού να ανορθωθεί οικονομικά και έτσι να βοηθήσει και τον ελληνικό λαό. Το βάρος πλέον πέφτει όχι στη μαχητικότητα και στην ανδρεία αλλά στην πνευματική ρώμη· όχι στη νίκη στο πεδίο των μαχών αλλά στην οικονομική επικράτηση που θα φέρει ανάλογα οφέλη με τις άλλες ηρωικές επικρατήσεις· όχι στην κόψη του σπαθιού αλλά στην "κόψη" του φωτεινού πνεύματος.

 
alt
   Ισίδωρος Ζουργός

Ο ήρωας του Νίκου Θέμελη Λάζαρος Χατζημιχαήλ πέφτει θύμα της διχόνοιας των Ελλήνων μέσα στους χρόνους της Επανάστασης του ’21. Ο πλούσιος αυτός γαιοκτήμονας, που διαπνέεται από ευρωπαϊκές ουμανιστικές ιδέες, περισυλλέγει ορφανά του πολέμου, για να τα φροντίσει και τους δώσει παιδεία. Αυτό, σε συνδυασμό με τις προοδευτικές του αντιλήψεις, τον κάνουν στόχο συντηρητικών κύκλων και στο τέλος πέφτει θύμα σκοτεινών μηχανορραφιών. Ο Δημήτρης Φύσσας από την άλλη, πάλι μέσα σε πόλεμο, την Κατοχή αυτή τη φορά, στήνει μπροστά μας δυο επιστήμονες, τον μετεωρολόγο Χωματά, ο οποίος μελετά το κλίμα των Αθηνών, και τον γεωπόνο Αστεριάδη, ο οποίος διερευνά πώς οι λαχανόκηποι μπορούν να γίνουν πηγή σίτισης για τους υποσιτισμένους Αθηναίους. Τέλος, ο Ισίδωρος Ζουργός αφηγείται τη ζωή του γιατρού Ματίας Αλμοσίνο, ο οποίος ανδρώνεται στην Ευρώπη του 17ου αιώνα και προσπαθεί με την επιστήμη του να αντιμετωπίσει ασθένειες και παρωχημένες αντιλήψεις. Αυτό δεν τον εμποδίζει στο τέλος να γίνει μοναχός στο Άγιο Όρος, αν και ξεκίνησε ως Εβραίος από τη Βασιλεία και στραμμένος σε πιο λογοκρατικές αντιλήψεις.

Παρά τις διαφορές τους, τα βιβλία που κυκλοφόρησαν το πρώτο τρίμηνο του 2014 αντιτάσσουν στο ηρωικό ιδεώδες του μαχητή τη δύναμη του νου, την αισιοδοξία πως υπάρχουν άνθρωποι και ιδέες που μπορούν να νικήσουν το πολιτισμικό σκοτάδι

Όλοι αυτοί οι αφανείς ήρωες, επιστήμονες και φωτισμένοι άνθρωποι των καιρών τους, από τη μία γίνονται δεκτοί με θαυμασμό, αλλά και με επιφύλαξη από την άλλη, αφού φέρουν γνωρίσματα μιας προοδευτικής θεώρησης της ζωής, μακριά από την προγονοπληξία και τον συντηρητισμό. Απέναντί τους έχουν συχνά την επίσημη θρησκεία, τις αφελείς ιδέες των πολλών, την καχυποψία μπροστά στο νέο, αλλά και την παγιωμένη αντίληψη πως, σε καιρό πολέμου, το πνεύμα είναι ακατάλληλο για δράση, όταν μάλιστα μιλούν τα όπλα και ο δυναμισμός τού πολεμιστή. Παρά τις διαφορές τους, τα βιβλία που κυκλοφόρησαν το πρώτο τρίμηνο του 2014 αντιτάσσουν στο ηρωικό ιδεώδες του μαχητή τη δύναμη του νου, την αισιοδοξία πως υπάρχουν άνθρωποι και ιδέες που μπορούν να νικήσουν το πολιτισμικό σκοτάδι, την πεποίθηση ότι η επιστήμη, τα γράμματα, ο πνευματικός κόσμος, παράλληλα με άλλες πιο δυναμικές μορφές δράσης, είναι σε θέση να δώσουν ώθηση στην ανθρωπότητα.

Η κατεύθυνση αυτών των κειμένων, πέρα από τις όποιες ενστάσεις κανείς μπορεί να έχει για την ικανότητά τους να εντυπώσουν τον ιδεόκοσμό τους στον αναγνώστη, είναι σαφής: πίσω από τους υπερήρωες των κινηματογραφικών ταινιών και πέρα από τους γενναίους υπερασπιστές της πατρίδας, το όραμα κάθε σοβαρού έθνους, ακόμα και μέσα στον πόλεμο, (πρέπει να) είναι ο πνευματικός άνθρωπος που θα οδηγήσει στην επιστημονική πρόοδο και την κοινωνική ανάπτυξη. 

 ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ

altΗ αναχώρηση
Νίκος Θέμελης
Μεταιχμιο 2014
Σελ. 168, τιμή € 11,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΗ

 

 

 

altΣκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο
Ισίδωρος Ζουργός
Πατάκης 2014
Σελ. 784, τιμή € 21,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΙΣΙΔΩΡΟΥ ΖΟΥΡΓΟΥ

 

 

 

 

altΟ κηπουρός κι ο καιροσκόπος
Δημήτρης Φύσσας
Εστία 2014
Σελ. 260, τιμή € 12,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΦΥΣΣΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ιερεμιάδα» της Χλόης Κουτσουμπέλη (κριτική) – Μια δυστοπία με πολιτικές διαστάσεις

«Ιερεμιάδα» της Χλόης Κουτσουμπέλη (κριτική) – Μια δυστοπία με πολιτικές διαστάσεις

Για το μυθιστόρημα της Χλόης Κουτσουμπέλη «Ιερεμιάδα» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Blindness» που στηρίζεται στο μυθιστόρημα του Ζοζέ Σαραμάγκου «Περί τυφλότητας». 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

...
«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Βιβλία για το σύγχρονο επιχειρείν: 5 επιλογές από πρόσφατες εκδόσεις

Βιβλία για το σύγχρονο επιχειρείν: 5 επιλογές από πρόσφατες εκδόσεις

Οι πρωτοπόροι των σημαντικών επιχειρήσεων του κόσμου, οι τρόποι να διαπραγματευόμαστε με αποτέλεσμα και πώς θα βρούμε αυτό που ψάχνουμε στον εργασιακό τομέα. Πέντε βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και μπορούν να μας κινητοποιήσουν. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ