asmafalainas250

Του Παναγιώτη Γούτα

Η μέθεξη του ακούσματος των ωκεάνιων θηλαστικών και η μέθεξη της γραφής 

Ο Φώτης Θαλασσινός (γεννημένος στην Κω το 1977) προκάλεσε αίσθηση στα γράμματα με τα βιβλία του Ο θάνατος του κόμη Λοτρεαμόν και Λούπα, τυπωμένα, τότε, από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Τώρα, το σύνολο του έργου του, πέντε δηλαδή πεζογραφικά βιβλία, επανεκδίδεται από τις χαμηλόφωνες και ποιοτικές εκδόσεις Οδός Πανός, που διευθύνει ο ποιητής-εκδότης  Γιώργος Χρονάς. Το τελευταίο βιβλίο του, που τιτλοφορείται Το άσμα της φάλαινας, είναι μια σύντομη αλλά πυκνογραμμένη νουβέλα, μόλις εβδομήντα εννιά σελίδων, που αναδεικνύει την ποιότητα της γραφής του συγγραφέα και παράλληλα εκπλήσσει ευχάριστα.

Σε μια φανταστική, πιθανότατα μελλοντική (ο συγγραφέας δεν διευκρινίζει τόπο και χρόνο της αφήγησής του) χώρα, την Μπελούγκα, οι σχέσεις των ανθρώπων είναι κανιβαλικές. Η ωμότητα και η κακία διατρέχουν κάθε σκέψη και πράξη τους. Ο Χασάν δολοφονεί τον Αμπντάλ, που έχει μεγαλύτερο μήκος πέους από τον ίδιο, ενώ ο Μάικ δολοφονεί τον ηλικιωμένο Σιράχη που αγαλλιά ακούγοντας μυστικούς ήχους από μια συσκευή, την οποία και του κλέβει. Ο χριστιανός Έντγκαρ (φανερό άλτερ έγκο του συγγραφέα, αφού τόσο η μοναχικότητα όσο και η ηλικία αλλά και η παθολογική του αγάπη και προτίμηση στο έργο της Ζατέλη, μαρτυρούν τη μεταμφίεσή του για τις ανάγκες της αφήγησης) εκστασιάζεται παρατηρώντας τα έντομα να πεθαίνουν στο φως της λάμπας του δρόμου. Οι μυστικοί ήχοι που γαληνεύουν κάποιους μυημένους της Μπελούγκα (εν προκειμένω τον Έντγκαρ), θα αποκαλυφθεί μόλις στη σελ. 51 της αφήγησης πως πρόκειται για ήχους φαλαινών, που ασκούν πάνω του μια παράξενη, κατευναστική επίδραση. Όμως η φράση τραγούδι των φαλαινών είναι παράλληλα και αφιέρωση, στην πρώτη σελίδα, του τελευταίου βιβλίου της Ζατέλη, που τιτλοφορείται «Ηδονή στον κρόταφο». Στη νουβέλα η Ζατέλη εμφανίζεται μεταμφιεσμένη ως Καλένα, ενώ και μία μίμος που κι αυτή ευνοείται από το άσμα των φαλαινών ολοκληρώνει το παζλ των αλλόκοτων και ασυνήθιστων ηρώων του Θαλασσινού. Στο τέλος η γαλήνη, η ηρεμία και το καλό θα κυριαρχήσουν, μέχρι να ανατείλει ξανά στα μάτια του Έντγκαρ η άβυσσος.

Συμβολικό αφήγημα-νουβέλα, με αξιοσημείωτη πύκνωση στη γραφή του, πλούσια γλώσσα και έμπλεο ιδεών και σκοτεινών δυνάμεων που αντιπαλεύουν συνεχώς για το ποια θα επικρατήσει. Το προαιώνιο παιχνίδι της μάχης του καλού με το κακό. Στο βιβλίο υπάρχει δυνατή εικονοποιία που καθηλώνει. Κείμενο σκοτεινό, εφιαλτικό, δαιμονικό αλλά ταυτόχρονα γραμμένο με την –φαινομενικά– αθώα πεποίθηση πως το καλό θα κυριαρχήσει σε μελλοντικές κοινωνίες, η γαλήνη θα καταπραΰνει τις ψυχές, δίνοντας φως κι αλήθεια στις ανθρώπινες πράξεις. Κι όλα αυτά αν αφουγκραστούμε βαθιά τους μυστικούς ήχους της φύσης και των πλασμάτων της. Όμως η άβυσσος θα καραδοκεί πάντα σε μεμονωμένους ανθρώπους, σε ατομικές περιπτώσεις, που θα νιώθουν μέχρι τέλος τον δαίμονα να αναδεύει τα σπλάχνα τους.

Ζατελικές επιρροές 

Στον πλούσιο και σκοτεινό κόσμο του Θαλασινού μόνο οι λοξοί και οι σκοτεινοί αντέχουν τη φωνή των πεταλούδων, όταν αυτές καίγονται στο φως μιας λάμπας ή γαληνεύουν στο άκουσμα του άσματος της φάλαινας, ενός ζώου με σπάνια νοημοσύνη που συγκρίνεται με εκείνη του ανθρώπου. Το άσμα της φάλαινας ίσως να είναι ένας συμπαντικός ήχος που δονεί και κατευθύνει κάποιους μυημένους που, θεληματικά ή άθελα, κινούν τα νήματα τούτου του κόσμου. Το λογοτεχνικό σύμπαν του Φώτη Θαλασσινού έχει επηρεαστεί βαθιά από το αντίστοιχο ερεβώδες ζατελικό σύμπαν, μόνο που νομίζω πως ο συγγραφέας (παρότι οι επιλογές του είναι, ή τουλάχιστον φαίνονται, συνειδητές) θα πρέπει κάποτε να αποβάλει, σταδιακά, αυτόν τον θαυμασμό-λατρεία-εξάρτηση από τη σημαντική πεζογράφο, για να αυτονομηθεί ως συγγραφική οντότητα και να λάβει το έργο του ουσιαστική υπόσταση.

Οι ήρωες του Θαλασσινού δεν κινούνται από σκοπιμότητα, είναι άκοντες καλοί ή κακοί και θυμίζουν πρωταγωνιστές ενός αόρατου θιάσου που παίζουν προκαθορισμένους ρόλους. Η κακία και η καλοσύνη είναι δυο έννοιες που απέχουν ελάχιστα μεταξύ τους, δίχως το βαρύ σημασιολογικό φορτίο να τις περιβάλλει. Ακόμα και οι κανιβαλικές πράξεις των προσώπων, η αμφιθυμία τους, οι εμμονές τους, οι σκέψεις και οι λογισμοί τους φαντάζουν απλές και αναμενόμενες. Είναι ένα πλαστό, σκηνοθετημένο λογοτεχνικό σύμπαν, που ωστόσο, ώρες ώρες, παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τις γήινες συμβάσεις και όλο αυτό που (με απεριόριστη ευκολία) αποκαλούμε ανθρώπινο πολιτισμό. Οι πρωταγωνιστές έχουν μια εσωτερική δυναμική, περισσότερο παθαίνουν παρά δρούνε. Είναι υπάρξεις στο περιθώριο της ζωής, αλλά στο προσκήνιο ενός άλλου αθέατου κόσμου, που αποκαλύπτεται στους λίγους, τους ασκημένους, τους βασανισμένους, τους ταπεινούς.

Ως προς τη γραφή, μια παρατήρηση. Ο Θαλασσινός είναι γνήσιο αφηγηματικό ταλέντο και κατέκτησε μια αξιοσημείωτη πύκνωση στη γραφή του. Πύκνωση λεκτική όσο και νοηματική. Δεν είμαι σίγουρος όμως ότι αντιλαμβάνεται πάντα το συναισθηματικό φορτίο που κουβαλούν οι λέξεις που χρησιμοποιεί. Κάπου γίνεται μια κατάχρηση ασυνήθιστων και βαθυστόχαστων φράσεων, με αυτοσκοπό τη δημιουργία υποβλητικού ύφους, κλίματος και ατμοσφαιρικότητας, γεγονός που αλλοιώνει κάπως το εξαιρετικό λογοτεχνικό του δημιούργημα.

Συμπερασματικά, Το άσμα της φάλαινας είναι ένα πυκνό, γοητευτικό αφήγημα, που καθηλώνει. Ίσως δεν φτάνει τις κορυφώσεις της Λούπα, που το θεωρώ κορυφαίο έως τώρα βιβλίο του Θαλασσινού, όμως οι ιδέες, η γραφή και η δυνατή εικονοποιία φανερώνουν πως ο συγγραφέας κατορθώνει να διατηρήσει με άνεση μια σταθερή ποιότητα στην πεζογραφία του. Όπως ο Ένγτκαρ νιώθει μέθεξη με το ηχογραφημένο τραγούδι των φαλαινών, έτσι και ο απαιτητικός αναγνώστης νιώθει την ίδια μέθεξη με τη γραφή του.

 

thalassinos-falainaΤο άσμα της φάλαινας
Φώτης Θαλασσινός
Εκδόσεις Οδός Πανός, Αθήνα 2012
Τιμή:  Τιμή € 10,00, σελ. 79

politeia_order

 

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

Για το μυθιστόρημα της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου «Συνθετική ορμόνη» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει η Νατάσσα Ρεμούνδου-Χάουλι

Η ...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Το συλλογικό graphic novel «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» (μτφρ. Στεφανία Γεωργάκη, εκδ. Επόμενος Σταθμός), υπό τη διεύθυνση της Μαρζάν Σατραπί, μια πολυσυλλεκτική καταγραφή της κατάστασης στο Ιράν σήμερα, εστιάζει στην ασφυκτική ζωή των γυναικών, ενώ αναδεικνύει και άλλες πλευρές του θεοκρατικού καθεστώτος. ...

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

Η θρυλική πολιτική σάτιρα «Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας τιμά τ...

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ