asmafalainas250

Του Παναγιώτη Γούτα

Η μέθεξη του ακούσματος των ωκεάνιων θηλαστικών και η μέθεξη της γραφής 

Ο Φώτης Θαλασσινός (γεννημένος στην Κω το 1977) προκάλεσε αίσθηση στα γράμματα με τα βιβλία του Ο θάνατος του κόμη Λοτρεαμόν και Λούπα, τυπωμένα, τότε, από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Τώρα, το σύνολο του έργου του, πέντε δηλαδή πεζογραφικά βιβλία, επανεκδίδεται από τις χαμηλόφωνες και ποιοτικές εκδόσεις Οδός Πανός, που διευθύνει ο ποιητής-εκδότης  Γιώργος Χρονάς. Το τελευταίο βιβλίο του, που τιτλοφορείται Το άσμα της φάλαινας, είναι μια σύντομη αλλά πυκνογραμμένη νουβέλα, μόλις εβδομήντα εννιά σελίδων, που αναδεικνύει την ποιότητα της γραφής του συγγραφέα και παράλληλα εκπλήσσει ευχάριστα.

Σε μια φανταστική, πιθανότατα μελλοντική (ο συγγραφέας δεν διευκρινίζει τόπο και χρόνο της αφήγησής του) χώρα, την Μπελούγκα, οι σχέσεις των ανθρώπων είναι κανιβαλικές. Η ωμότητα και η κακία διατρέχουν κάθε σκέψη και πράξη τους. Ο Χασάν δολοφονεί τον Αμπντάλ, που έχει μεγαλύτερο μήκος πέους από τον ίδιο, ενώ ο Μάικ δολοφονεί τον ηλικιωμένο Σιράχη που αγαλλιά ακούγοντας μυστικούς ήχους από μια συσκευή, την οποία και του κλέβει. Ο χριστιανός Έντγκαρ (φανερό άλτερ έγκο του συγγραφέα, αφού τόσο η μοναχικότητα όσο και η ηλικία αλλά και η παθολογική του αγάπη και προτίμηση στο έργο της Ζατέλη, μαρτυρούν τη μεταμφίεσή του για τις ανάγκες της αφήγησης) εκστασιάζεται παρατηρώντας τα έντομα να πεθαίνουν στο φως της λάμπας του δρόμου. Οι μυστικοί ήχοι που γαληνεύουν κάποιους μυημένους της Μπελούγκα (εν προκειμένω τον Έντγκαρ), θα αποκαλυφθεί μόλις στη σελ. 51 της αφήγησης πως πρόκειται για ήχους φαλαινών, που ασκούν πάνω του μια παράξενη, κατευναστική επίδραση. Όμως η φράση τραγούδι των φαλαινών είναι παράλληλα και αφιέρωση, στην πρώτη σελίδα, του τελευταίου βιβλίου της Ζατέλη, που τιτλοφορείται «Ηδονή στον κρόταφο». Στη νουβέλα η Ζατέλη εμφανίζεται μεταμφιεσμένη ως Καλένα, ενώ και μία μίμος που κι αυτή ευνοείται από το άσμα των φαλαινών ολοκληρώνει το παζλ των αλλόκοτων και ασυνήθιστων ηρώων του Θαλασσινού. Στο τέλος η γαλήνη, η ηρεμία και το καλό θα κυριαρχήσουν, μέχρι να ανατείλει ξανά στα μάτια του Έντγκαρ η άβυσσος.

Συμβολικό αφήγημα-νουβέλα, με αξιοσημείωτη πύκνωση στη γραφή του, πλούσια γλώσσα και έμπλεο ιδεών και σκοτεινών δυνάμεων που αντιπαλεύουν συνεχώς για το ποια θα επικρατήσει. Το προαιώνιο παιχνίδι της μάχης του καλού με το κακό. Στο βιβλίο υπάρχει δυνατή εικονοποιία που καθηλώνει. Κείμενο σκοτεινό, εφιαλτικό, δαιμονικό αλλά ταυτόχρονα γραμμένο με την –φαινομενικά– αθώα πεποίθηση πως το καλό θα κυριαρχήσει σε μελλοντικές κοινωνίες, η γαλήνη θα καταπραΰνει τις ψυχές, δίνοντας φως κι αλήθεια στις ανθρώπινες πράξεις. Κι όλα αυτά αν αφουγκραστούμε βαθιά τους μυστικούς ήχους της φύσης και των πλασμάτων της. Όμως η άβυσσος θα καραδοκεί πάντα σε μεμονωμένους ανθρώπους, σε ατομικές περιπτώσεις, που θα νιώθουν μέχρι τέλος τον δαίμονα να αναδεύει τα σπλάχνα τους.

Ζατελικές επιρροές 

Στον πλούσιο και σκοτεινό κόσμο του Θαλασινού μόνο οι λοξοί και οι σκοτεινοί αντέχουν τη φωνή των πεταλούδων, όταν αυτές καίγονται στο φως μιας λάμπας ή γαληνεύουν στο άκουσμα του άσματος της φάλαινας, ενός ζώου με σπάνια νοημοσύνη που συγκρίνεται με εκείνη του ανθρώπου. Το άσμα της φάλαινας ίσως να είναι ένας συμπαντικός ήχος που δονεί και κατευθύνει κάποιους μυημένους που, θεληματικά ή άθελα, κινούν τα νήματα τούτου του κόσμου. Το λογοτεχνικό σύμπαν του Φώτη Θαλασσινού έχει επηρεαστεί βαθιά από το αντίστοιχο ερεβώδες ζατελικό σύμπαν, μόνο που νομίζω πως ο συγγραφέας (παρότι οι επιλογές του είναι, ή τουλάχιστον φαίνονται, συνειδητές) θα πρέπει κάποτε να αποβάλει, σταδιακά, αυτόν τον θαυμασμό-λατρεία-εξάρτηση από τη σημαντική πεζογράφο, για να αυτονομηθεί ως συγγραφική οντότητα και να λάβει το έργο του ουσιαστική υπόσταση.

Οι ήρωες του Θαλασσινού δεν κινούνται από σκοπιμότητα, είναι άκοντες καλοί ή κακοί και θυμίζουν πρωταγωνιστές ενός αόρατου θιάσου που παίζουν προκαθορισμένους ρόλους. Η κακία και η καλοσύνη είναι δυο έννοιες που απέχουν ελάχιστα μεταξύ τους, δίχως το βαρύ σημασιολογικό φορτίο να τις περιβάλλει. Ακόμα και οι κανιβαλικές πράξεις των προσώπων, η αμφιθυμία τους, οι εμμονές τους, οι σκέψεις και οι λογισμοί τους φαντάζουν απλές και αναμενόμενες. Είναι ένα πλαστό, σκηνοθετημένο λογοτεχνικό σύμπαν, που ωστόσο, ώρες ώρες, παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τις γήινες συμβάσεις και όλο αυτό που (με απεριόριστη ευκολία) αποκαλούμε ανθρώπινο πολιτισμό. Οι πρωταγωνιστές έχουν μια εσωτερική δυναμική, περισσότερο παθαίνουν παρά δρούνε. Είναι υπάρξεις στο περιθώριο της ζωής, αλλά στο προσκήνιο ενός άλλου αθέατου κόσμου, που αποκαλύπτεται στους λίγους, τους ασκημένους, τους βασανισμένους, τους ταπεινούς.

Ως προς τη γραφή, μια παρατήρηση. Ο Θαλασσινός είναι γνήσιο αφηγηματικό ταλέντο και κατέκτησε μια αξιοσημείωτη πύκνωση στη γραφή του. Πύκνωση λεκτική όσο και νοηματική. Δεν είμαι σίγουρος όμως ότι αντιλαμβάνεται πάντα το συναισθηματικό φορτίο που κουβαλούν οι λέξεις που χρησιμοποιεί. Κάπου γίνεται μια κατάχρηση ασυνήθιστων και βαθυστόχαστων φράσεων, με αυτοσκοπό τη δημιουργία υποβλητικού ύφους, κλίματος και ατμοσφαιρικότητας, γεγονός που αλλοιώνει κάπως το εξαιρετικό λογοτεχνικό του δημιούργημα.

Συμπερασματικά, Το άσμα της φάλαινας είναι ένα πυκνό, γοητευτικό αφήγημα, που καθηλώνει. Ίσως δεν φτάνει τις κορυφώσεις της Λούπα, που το θεωρώ κορυφαίο έως τώρα βιβλίο του Θαλασσινού, όμως οι ιδέες, η γραφή και η δυνατή εικονοποιία φανερώνουν πως ο συγγραφέας κατορθώνει να διατηρήσει με άνεση μια σταθερή ποιότητα στην πεζογραφία του. Όπως ο Ένγτκαρ νιώθει μέθεξη με το ηχογραφημένο τραγούδι των φαλαινών, έτσι και ο απαιτητικός αναγνώστης νιώθει την ίδια μέθεξη με τη γραφή του.

 

thalassinos-falainaΤο άσμα της φάλαινας
Φώτης Θαλασσινός
Εκδόσεις Οδός Πανός, Αθήνα 2012
Τιμή:  Τιμή € 10,00, σελ. 79

politeia_order

 

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ