limbido ton aggelon

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ότι κάθε του βιβλίο είναι ισάξιο με τα πολύ καλά του· αν αντίθετα δεν είναι επιφανής, ούτε ο εκδοτικός οίκος του μοστράρει στα σαλόνια των κυριακάτικων εφημερίδων, δεν σημαίνει ότι πρέπει να βλέπουμε με επιφυλάξεις το έργο του. Χρέος μας είναι να κοιτάμε κάθε βιβλίο χωρίς παρελθόν ή βεβαρημένο ποινικό μητρώο, και να το διαβάζουμε όσο γίνεται πιο απροκατάληπτα, ώστε καθετί να παίρνει ό,τι του αξίζει, βεβαίως μέσα από το πρίσμα της υποκειμενικότητάς μας, και της δι-υποκειμενικότητας της εποχής μας.

Ο Νίκος Μάντζιος, λοιπόν, ήταν ως τώρα ένας άγνωστος σε μένα συγγραφέας, κι από έναν επαρχιακό εκδοτικό οίκο (η «Γραφή» έχει έδρα τα Τρίκαλα), που πιθανόν δεν γεμίζει το μάτι. Διαβάζω, λοιπόν, στο βιογραφικό του πεζογράφου ότι έχει σπουδάσει μαθηματικά κι έχει δουλέψει στο αντικείμενό του, αλλά περαιτέρω ασχολείται με την Ειδική Αγωγή και τη Δημιουργική Γραφή. Έχει εκδώσει από το 2017 μικροδιηγήματα, θρύλους και παραμύθια από τη μεσαιωνική Ισπανία, ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα κι έναν οδηγό λογοτεχνικής γραφής.

Χωρίς να γνωρίζω όλη αυτή την προϊστορία, ξεκίνησα το τελευταίο του βιβλίο, τη Λίμπιντο των αγγέλων, και, ενώ το διάβαζα, έριχνα σελίδα τη σελίδα κάθε μου τείχος και βρήκα δύο πολύ σημαντικούς λόγους για να το προσέξουμε.

Καταρχάς, το θέμα του συνδυάζει αναπηρία και σεξουαλικότητα. Σύμφωνα με τη γνώμη των πολλών, ένα ανάπηρο άτομο, που είναι καθηλωμένο στο αμαξίδιό του, είναι «άγγελος», αφού υποφέρει χωρίς να φταίει, κι επομένως δεν έχει στον νου του παρά μόνο την αντιμετώπιση των δυσκολιών της ζωής, χωρίς δυνατότητες άλλων απολαύσεων. Μια τέτοια προκατάληψη δημιουργεί στον ίδιο τον παραπληγικό μια διπλή παγίδευση ανάμεσα στην ετεροεικόνα που σχηματίζουν οι άλλοι και στη δική του υπαρκτή, γενετήσια δυναμική, που δεν είναι καθόλου κατώτερη από την σεξουαλική ορμή των αρτιμελών.

Ο κυνισμός της είναι ένας σκύλος που γαβγίζει και ενίοτε δαγκώνει, δεν αφήνει τα συναισθήματά της να την πάρουν από κάτω, αλλά εφαρμόζει το δόγμα «η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση», ώστε να επιβιώσει μέσα στις δυσκολίες.

Άρα, η πρωταγωνίστρια η Κορίννα, που στα δεκαοχτώ της χρόνια βρίσκεται με μια τραυματισμένη σπονδυλική στήλη, η οποία την έχει καθηλώσει στο αναπηρικό καροτσάκι της, πηγαινοέρχεται ψυχολογικά ανάμεσα στη δύστηνή της μοίρα και στο σταδιακό ξεπέταγμα, αναζητώντας σύντροφο και δη σεξουαλικό. Όλο το βιβλίο, χωρίς να φτάνει ποτέ στα όρια του ποταπού ή του χυδαίου, πραγματεύεται όψεις της σεξουαλικότητας, από τον τραυματισμό της ηρωίδας την ώρα που επιχειρεί την πράξη μέσα σε έναν αχυρώνα ως τους πιθανούς εραστές του πατέρα και της μάνας της κι από τον όρκο παρθενίας που είχαν δώσει με τη φίλη της Μιλένα μέχρι τη φιλία της με μια πρώην πόρνη, την Κασσάνδρα. Παράλληλα μ’ αυτά τα σποτ που φωτίζουν περιμετρικά το θέμα, η ίδια θέλει να βρει την ικανοποίηση που δεν έχει γνωρίσει και γι’ αυτό ανοίγεται σταδιακά, ζητά το άλλο φύλο, τρώει χυλόπιτες, βουρλίζεται και ξαναπροσπαθεί.

Το θέμα είναι κοινωνικό, η αντιμετώπιση των αναπήρων και η στρεβλή εικόνα που έχουμε για τις δυνατότητες και τα θέλω τους, αλλά και ψυχολογικό, αφού το ίδιο το άτομο βιώνει συγκρούσεις, ενοχές, θυμό για την άδικη μοίρα του, και εκφράζεται με ξεσπάσματα για τους άλλους, μίσος, συμπλέγματα κατωτερότητας, αλλά κι εκλάμψεις αυτοπεποίθησης, ορμές και συναισθήματα.

grafi i libido twn aggelwn 2Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο συστήνω το βιβλίο είναι το ύφος με το οποίο η πρωταγωνίστρια μιλάει και σκέφτεται. Η αυτοδιηγητική της αφήγηση αναδεικνύει έναν εξόχως ελκυστικό κυνισμό, που σαρκάζει και αυτοσαρκάζεται, πετά ατάκες τόμαχοκ και δέχεται επιθετικά την εξέλιξη της υγείας της, μολονότι αυτοοικτίρεται, κοιτά κατάματα όποια ευκαιρία προκύψει, ξεσπά ακόμα και στην καλύτερή της φίλη και συνάμα θυμώνει με την ατυχία της, την κοινωνία, τη λύπηση των άλλων αλλά και την αδιαφορία τους, εφόσον η ίδια σωματικά και ψυχολογικά μπορεί περισσότερα απ’ όσα αυτοί νομίζουν. Ο κυνισμός της είναι ένας σκύλος που γαβγίζει και ενίοτε δαγκώνει, δεν αφήνει τα συναισθήματά της να την πάρουν από κάτω, αλλά εφαρμόζει το δόγμα «η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση», ώστε να επιβιώσει μέσα στις δυσκολίες. Χωρίς να γίνεται δύστροπη ή αντικοινωνική, αφήνει τη γλώσσα της να κόβει μπουκιές την πραγματικότητα και να τη μασά ορμητικά και βίαια.

Σ’ αυτή την αμείλικτη γλώσσα, έρχονται και παρέρχονται προκάτ φράσεις και στερεοτυπικές εκφράσεις, από γνωστές παροιμίες ή τραγούδια. Ωστόσο, αυτό δεν γίνεται από τυποποιημένο ξύλινο λόγο, αλλά στο πλαίσιο της ειρωνείας, που παίρνει το οικείο και το ετοιματζίδικο και το μετουσιώνει, μέσα στο πλαίσιο της επαναστατικής οπτικής της ηρωίδας, σε κυνική ανατροπή.

Με απόηχους από μια ιδιαίτερα ευαίσθητη ταινία του 2012, τα «Μαθήματα ενηλικίωσης» σε σκηνοθεσία και σενάριο του Μπεν Λιούιν, με τους John Hawkes και την Helen Hunt, κλείνει το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου. Φυσικά, έχουμε στα ελληνικά έργα που καταγίνονται από τους τυφλούς έως τους ψυχικά διαταραγμένους, αλλά τη σύνδεση της όποιας αναπηρίας με τη σεξουαλικότητα δεν την έχω ξανασυναντήσει. Η τέχνη δεν είναι ή δεν πρέπει να είναι διδακτική, μπορεί ωστόσο να ευαισθητοποιεί μέσω της αισθητικής της ποιότητας και της κοινωνικής της οπτικής. Κι αυτό κάνει Η λίμπιντο των αγγέλων.


 Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας, κριτικός βιβλίου και συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Πυθαγόρας» (εκδ. Καστανιώτη).

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Έτσι όπως το σκέφτηκα τώρα, πρώτη φορά θα πάω με αυτόν που θα μου κάνει τα βασικά: που θα με κάνει να νιώσω ασφαλής, που θα με κάνει να αισθανθώ, όχι απλά γυναίκα, αλλά γυναίκα ποθητή, που θα τον κάνω να χάσει τον αυτοέλεγχο, που θα με κάνει να χάσω τον δικό μου, που θα σεβαστεί το σώμα μου –αυτό το σώμα– που θα με κάνει να ξαναβρώ την αυθεντική καύλα, την καύλα την απείθαρχη, την άπληστη, που δεν γνωρίζει γαλλικά και πιάνο, που κάνει παρέα με τα ρεμάλια στα λιμάνια, αυτή που κάνει όλα τα σ’ αγαπώ του κόσμου να χλομιάσουν».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Η εμμονή» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Δεν ήθελε να μου πει το όνομά της.

...
Ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος τιμήθηκε από τον Σύνδεσμο Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου για το σύνολο του έργου του

Ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος τιμήθηκε από τον Σύνδεσμο Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου για το σύνολο του έργου του

O Σύνδεσμος Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου τίμησε το περασμένο Σάββατο (2/12) σε μια σεμνή τελετή τον Γιώργο Μαρκόπουλο, καθώς και τον Κύπριο ομότεχνό του Αντώνη Πιλλά.

Επιμέλεια: Book Press

Tο Βραβείο «Λογοτέχνη για το σύν...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Η εμμονή» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Δεν ήθελε να μου πει το όνομά της.

...
«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Τσαρλς Μπουκόβσκι [Charles Bukowski] «Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» (νέα μτφρ. Γιάννης Λειβαδάς), που κυκλοφορεί στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ