DSC06273GIORGOS-MAKRIS-autobiogr-BLOG

Της Παυλίνας Μάρβιν

«Ο φίλος μου Γιώργος Μακρής άνοιξε ένα/ μικρό κατάστημα με ψιλικά/ πελάτες του είναι όλοι όσοι σ’ αυτό τον κόσμο/ τον βασάνισαν/ πελάτες του δ ε ν ε ί ν α ι όσοι αυτός βασάνισε·/ δικάστηκε/ κι έχει αθωωθεί.», γράφει ο Μίλτος Σαχτούρης, στην τελευταία σελίδα του τόμου των 542 σελίδων με τίτλο «ΓΡΑΠΤΑ ΓΙΩΡΓΟΥ Β. ΜΑΚΡΗ».

Το εξώφυλλο του μπλε τόμου κοσμεί τέμπερα του ζωγράφου Αλέξη Ακριθάκη: ένα κόκκινο ψάρι έχει στο στομάχι του μια μικρή γατούλα, έργο που, όπως μαθαίνουμε στη συνέχεια, βασίστηκε σε ιδέα του ίδιου του ποιητή Μακρή. Το εισαγωγικό σημείωμα, οι σημειώσεις και η συνολική επιμέλεια του βιβλίου αποδίδονται στον Ε.Χ. Γονατά. Ποιoς είναι όμως, λοιπόν, ο μυστηριώδης αν όχι άγνωστος Γιώργος Μακρής, στην έκδοση των γραπτών του οποίου συμμετέχουν, υλικά και πνευματικά, με τόση φροντίδα, οι, συχνά πολύ λιγότερο αφανείς, φίλοι του; 

grapta-coverΚάποιος που πιάνει στα χέρια του το εν λόγω βιβλίο το 2011 θα μπορούσε ίσως να θεωρήσει πως πρόκειται για περσόνα επινοημένη ίσως και από τον, κατά πολλούς, συγγραφέα του φανταστικού και του παράδοξου, Επαμεινώνδα Γονατά (παρ’ ότι ο τελευταίος δικαίως δήλωνε: «δεν είμαι ονειροποιός, ό,τι γράφω είναι βιωμένο…»), δεδομένου ότι ο Γιώργος Μακρής άφησε ελάχιστη γραπτή λογοτεχνική παρουσία με τη μορφή δημοσιεύσεων σε περιοδικά κατά τη διάρκεια της ζωής του (1923-1968), και δεν επεδίωξε ποτέ του να εκδόσει κανένα έργο του. Διατρέχοντας όμως κανείς τις σελίδες του βιβλίου, τα ποιήματα, τα ημερολογιακά σημειώματα, τα αφηγήματα, τις φωτογραφίες, την αλληλογραφία, τις μεταφράσεις του Γιώργου Μακρή και τα κείμενα που γράφουν γι’ αυτόν οι φίλοι του, δεν αφήνουν αμφιβολία πως πρόκειται για ένα πρόσωπο της διανόησης και της λογοτεχνίας με ψυχή που έζησε και ζει όχι μόνο στα δικά του έργα, αλλά στις συνειδήσεις και στα δημιουργήματα των ανθρώπων που συνάντησε. 

giorgosmakrisaytoxeires«Την 31η Ιανουαρίου 1968 αυτοκτόνησε, πέφτοντας από την ταράτσα της πολυκατοικίας όπου έμενε, ένας από τους πιο πνευματικούς ανθρώπους που έχω γνωρίσει στη ζωή μου. Λεγόταν Γιώργος Μακρής. Το όνομά του σήμερα, μπορεί να είναι εντελώς άγνωστο στους πιο πολλούς. Δεν άφησε σχεδόν τίποτα πίσω του που να προδίδει στους μεταγενέστερους την ύπαρξή του.(…) Γιατί ο Γιώργος Μακρής δεν έγραφε: μιλούσε. Πιστός στην πιο ελκυστική από όλες τις γοητείες του σωκρατισμού, ο Μακρής περνούσε τις μέρες και τις νύχτες του ―ιδίως αυτές― σε ένα από τα τραπεζάκια της πλατείας κολωνακίου, θρονιασμένος σαν άστεφος βασιλιάς ανάμεσα στον όμιλο των μαθητών του, κάνοντας την καλύτερη δυνατή χρήση που μπορούσε να κάνει άνθρωπος της μεγαλύτερης θεϊκής δωρεάς του: του έναρθρου λόγου! Και τι δεν είχε να πει! (…)», σημειώνει γι’αυτόν, ο φίλος του και λογοτέχνης Θεόφιλος Δ. Φραγκόπουλος και Ο Ε.Χ. Γονατάς, γράφει στην εισαγωγή του τόμου: «Σε μια σημείωσή μου για τον Γιώργο Μακρή, δημοσιευμένη τον Φεβρουάριο του 1980, βεβαίωνα πως τα γραπτά του έχουν ανεπανόρθωτα χαθεί. (…)Όταν ήρθε στο σπίτι μου (ο Α. Καρακάλος) και μου παρέδωσε θριαμβευτικά το μαγικό εκείνο τσουβάλι με τα χαρτιά του Μακρή, όσα είχε καταφέρει με μύριους κόπους να περισώσει, και μου ζήτησε ν’ αναλάβω τη φροντίδα της επεξεργασίας, της αποκατάστασης και ταξινόμησής τους για μια μελλοντική δημοσίευση, δέχθηκα με συγκίνηση και ευγνωμοσύνη την πρότασή του, θεωρώντας ότι θα εκπλήρωνα ένα χρέος στη μνήμη του φίλου μου· από την πρώτη όμως κιόλας στιγμή ένιωσα δισταγμό και αβεβαιότητα για το κατά πόσον όλα αυτά τα χαρτιά που ο Μακρής δεν τα προόριζε παρά μόνον για τον εαυτό του, ήταν επιτρεπτό να έρθουν, δίχως τη συγκατάθεσή του, στο φως της δημοσιότητας. (…) Η σκέψη όμως πως ο Μακρής τίποτε δεν κατέστρεψε, ούτε το παραμικρό χαρτάκι από τα γραπτά του, και ότι όλα του σχεδόν τα κείμενα, τουλάχιστον της πρώτης του νεότητας, που γνωρίζαμε και θυμόμαστε, βρέθηκαν φυλαγμένα και συγκεντρωμένα (…), τέλος η σκέψη ότι με τους δυο χαρακτηριστικούς αυτούς στίχους του: Πότε θα μαζέψω τον εαυτό μου κομματάκι-κομματάκι;/ Ποτέ δε θα μαζέψω τον εαυτό μου κομματάκι-κομματάκι, δεν προτρέπει βέβαια τους φίλους του ν’ αναλάβουν για λογαριασμό του μια προσπάθεια που ο ίδιος, με πικρή αυτογνωσία, δηλώνει πως δεν μπορεί και δεν θέλει ν’ αποτολμήσει, δεν φαίνεται όμως και να τους την απαγορεύει (…)». 

Τα ποιήματα του Μακρή, μικρά και μεγάλα, συνήθως σε ελεύθερο στίχο, φανερώνουν έναν άνθρωπο θαυμαστής ευρυμάθειας, που αγάπησε πολλά αναγνώσματα, έγραψε όμως χρησιμοποιώντας την ουσία της σκέψης του Λ. Βόβεναργκ και τόσων άλλων: «…ποτέ δεν είμαστε τόσο αληθινοί, τόσο ζωντανοί, τόσο αυθεντικοί, όσο όταν γράφουμε για τον ίδιο τον εαυτό μας». «Προσπάθεια να γίνει κανείς μαγεμένος», ήταν ο τίτλος ενός ποιήματος του Μακρή που δεν βρέθηκε στα χαρτιά του. Βρέθηκαν όμως άλλοι, πολλοί στίχοι, ειδικής ευαισθησίας, όπως εκείνοι των «Εραστών» του: 

 

Περάσανε οι ώρες του γοργά
Και φύγαν οι εραστές θλιμμένοι
Με βήματα επίσημα κι αργά
Και καμπαρντίνα κουμπωμένη.
 
Με το μικρό στο τόπο πήγαιν’ έλα τους
Να νείρονται αγκαλιές ζεστές
Σκαλίζοντας τη γη με την ομπρέλα τους. 
Και λυπηθήκαμε τους εραστές.

Εκείνο που σίγουρα ξεχωρίζει είναι μια ευθύτητα λόγου σχεδόν παιδική, χωρίς προσπάθεια να αποδείξει ο συγγραφέας λογιότητα ή ανάγκη ν’ αναγνωρισθεί ως ικανός λεξιπλάστης από τους ομότεχνούς του: «στο πάρκο έχω αποκτήσει ένα θίασο από παιδιά/ που λένε: «έχω βόλους , έχω σχολείο, έχω Μαριάννα». /Τα παιδιά είναι ζώα και τ’ αγαπώ..», γράφει ο Μακρής στο ποίημά του «Γυμνά ασημένια δέντρα», και σε άλλο, με τίτλο «Απλό απογευματινό διάλειμμα» διαβάζουμε: «Η μαμά μας δεν μας κατάλαβε ποτέ/ είναι μια ξένη./ κι όταν κλαίγαμε μικροί στα ταξίδια μας/ μας έλεγαν: «κοίτα τη θάλασσα/ κοίτα τα δέντρα/ και κοίτα το παιδάκι που γελάει».

GiorgosMakrisDSC06271AllilografiaBlog-Ιδιαίτερα αποκαλυπτική για την ανατομία αυτής της ξεχωριστής προσωπικότητας, αλλά και μιας εποχής (Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, Εμφύλιος, Ψυχρός Πόλεμος, Μεταπολεμική Ελλάδα), αλλά και μιας γενιάς ολόκληρης, είναι σίγουρα η επιστολογραφία του Μακρή. Πρόκειται για διόλου, μα διόλου τυπικά γράμματα, ιδίως προς τον πρώτο εξάδελφό και συνοδοιπόρο του Άγγελο Καρακάλο, τον συμμαθητή και φίλο του Ε. Χ. Γονατά, προς άλλους φίλους, φίλες, αλλά και προς τη μητέρα του, Δώρα Μακρή, με την οποία διατηρούσε μια συστηματική και ιδιατέρως προβληματική σχέση: «Όντας πάλι αυτό που είμαι, τι ιδέα θέλεις να έχω για μια ώριμη κυρία που γράφει τέτοιες ανοησίες στον υπερτεσσαρακοντούτη γιο της (…); Πρέπει να ομολογήσεις ότι, μ’ όλ αυτά, δεν συντελείς ούτε στην καλή νευρική κατάσταση, ούτε στην ψυχική υγεία του άλλου, έστω κι αν αυτή είναι η πρόθεσή σου, κυρίως μάλιστα όταν έχεις συνολικές αξιώσεις καθοδηγήσεως επί ψυχικών, πνευματικών, περιουσιακών, πολιτικών θεμάτων, όπου και την τύφλα σου δεν ξέρεις, και αλλοίμονο στον άλλον αν σ’ακούσει! (που δε τρελλάθηκε), εξαιρέσει ορισμένων κοινοτοπιών περί καπνίσματος κλπ, πιθανώς ορθών, αλλά που τις ξέρουν κι οι γάτες. Καλύτερα δεν είναι, ν’ αφήνεις τον άλλον ήσυχο; Τι να σου πω; Ας σου γράψω κι εγώ (για ποικιλία) δυο γνωμικά: «Κάνε το καλό και ρίχτο στο γυαλό». «Απ’ το Θεό χαρίσματα πολλά να μη ζητήσεις/ μάθε να είσαι μερακλής το βίο σου να ζήσεις». Έτη πολλά! (…).

Στις, εδώ δημοσιευμένες, μεταφράσεις του Μακρή, θα βρούμε ένα ποίημα του Άλντους Χάξλεϋ, ολόκληρη τη μετάφραση της Πέτρας του Ήλιου του Οκτάβιο Πας (το μοναδικό κείμενο που δημοσίευσε με την υπογραφή του όσο ζούσε στο πρώτο τεύχος του περιοδικού Πάλι), και το, σε πολύ προσωπικό ύφος, αφήγημα του Ζαν Μιρό «Εργάζομαι σαν ένας κηπουρός».

imagesΣτο τελευταίο μέρος του βιβλίου συγκεντρώνονται σημειώματα και μαρτυρίες για τη ζωή και το έργο του ποιητή γραμμένα ειδικά για τη συγκεκριμένη έκδοση από ανθρώπους που για χρόνια τον συναναστράφηκαν. Οι Αλέξης Ακριθάκης, Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Νάνος Βαλαωρίτης, Τάσος Δενέγρης, Άγγελος Καρακάλος, Claudie Marx, Τάκης Μαύρος, Κώστας Ταχτσής και Θ.Δ. Φραγκόπουλος, φωτίζουν διαφορετικές πλευρές της πορείας, του χαρακτήρα αλλά και της αυτοχειρίας («Πού πάτε κύριε Γιώργο; ―«Μη σε νοιάζει, θα κατέβω αμέσως…»), του Γιώργου Μακρή, ειλικρινά, με αγάπη και φιλία, θα λέγαμε «χωρίς μοντάζ». Ο Τάσος Δενέγρης στο μικρό του κείμενο σχολιάζει τον φίλο του ως μοναδικό: «Έζησε χωρίς σπίτι, χωρίς επάγγελμα, χωρίς ακαδημαϊκές διακρίσεις, χωρίς γραπτό έργο, σε μια κοινωνία κυριαρχημένη από την ιδιοκτησία, το συμφέρον, τη ματαιοδοξία και τους νόθους τίτλους. Σαν τους Έλληνες της Κλασικής Εποχής σκόρπισε απλόχερα το πνεύμα του στη συζήτηση, με πολλαπλά περιεχόμενα κι απλοποιημένη μορφή. (…)Έντεκα μήνες μετά τη δικτατορία, τον φαντάζομαι πως έκανε αναγωγή σε παγκόσμια κλίμακα, και κατάλαβε τη σκοτεινή δεκαετία που ξημέρωνε για τον κόσμο ολόκληρο. Ίσως να είδε τον ρατσισμό που θα ξαναρχόταν, την καινούρια αμάθεια, την πείνα της Αφρικής, τα computers, τις Πολυεθνικές. Η απελπισία θα πρέπει να τον σκότισε, κι έτσι ανέβηκε στην ταράτσα κι από ’κει σκορπίστηκε στους ανέμους. Δεν έχω τίποτ’ άλλο να προσθέσω.».

Ο τόμος, με τα τόσα διαφορετικά και πολλές φορές αντιφατικά δεδομένα, στοιχεία πτυχών όμως του ίδιου προσώπου, διαβάζεται σαν βιογραφία, σαν εργογραφία, σαν ποίημα και σαν μυθιστόρημα, γραμμένο από ένα και ταυτόχρονα από πολλά χέρια. Το βιβλίο ανοίγει, όπως και κλείνει, με ένα ποίημα του Μίλτου Σαχτούρη: «έζησα κοντά στους ζωντανούς ανθρώπους/ κι αγάπησα τους ζωντανούς ανθρώπους/ όμως η καρδιά μου ήταν πιο κοντά/ στους άγριους άρρωστους με τα φτερά/ στους μεγάλους απεριόριστους τρελλούς/ κι ακόμα στους θαυμάσια πεθαμένους.».

Γιώργος Β. Μακρής: «Γραπτά»
Εκδόσεις της Εστίας (1986)
Εισαγωγικό σημείωμα - Σημειώσεις - Επιμέλεια: Ε. Χ. Γονατάς

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες – Μια ελληνική ανθολογία λαογραφικού τρόμου» (ανθολόγηση – εισαγωγή – επίμετρο: Γιώργος Θάνος, εκδ. Ροές).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Νεράιδες, στοιχει...

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

Για τη συλλογή διηγημάτων της Δήμητρας Λουκά «Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» (εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Daniel Egnéus

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Πώς μπορεί ένας αρχετυπικός μύθος, διατηρημένος μέσα στους αιώνες στη βασική του δομή ...

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

Για το μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη «Ελσίνκι» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Ο πρωταγωνιστής της ιρακινής ταινίας «The Heart Sculpture».

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο αυτό μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη ανήκει καταρχάς στη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη». 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Με αφορμή το βιβλίο του, «Κρυμμένη ψυχική ομορφιά» (εκδ. Αρμός), ο Δημήτρης Καραγιάννης, παιδοψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, μιλά για τη συστημική ψυχοθεραπεία, το κακό, τα ένστικτα και τις ενορμήσεις, και λέει ότι  «η καλοσύνη μπορεί στην αυθεντική έκφρασή της να αποτελεί έκφραση της ψυχικής ομορφιάς».  ...

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ