baladeur

Για τη συλλογή διηγημάτων του Σπύρου Λ. Βρεττού «Η ψίχα και άλλες ασπρόμαυρες ιστορίες» (εκδ. Μελάνι). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Sherrin Lim.

Γράφει ο Μιχάλης Πιτένης

«Το παρελθόν δεν αλλάζει, μόνο η ερμηνεία του. Έτσι μπόρεσα και κρατήθηκα στη ζωή, ερμηνεύοντας τα πράγματα, όπως με βόλευε. Αθώωνα, καταδίκαζα, χρησιμοποιούσα όπως ήθελα κάθε φορά τα στοιχεία, αναθεωρούσα και συνέχιζα». Τα λόγια αυτά της Αρετής, μιας από τους πρωταγωνιστές των ένδεκα διηγημάτων του Σπύρου Λ. Βρεττού, που συμπεριλαμβάνονται στη συλλογή «Η ψίχα και άλλες ασπρόμαυρες ιστορίες» (εκδόσεις Μελάνι), συνοψίζουν, σε μεγάλο βαθμό, τον τρόπο με τον οποίο δρουν και πορεύονται και οι υπόλοιποι, είτε αντιμετωπίζοντας το παρελθόν τους είτε προσπαθώντας να διαχειριστούν το παρόν τους. Όπως τους βολεύει, ή όπως νομίζουν πως τους βολεύει. Άλλοι τα καταφέρνουν και άλλοι κερδίζουν απλώς κάποια παράταση. «Η φραντζόλα είναι φαγωμένη μέχρι μέσα βαθιά. Δεν έχει καθόλου ψίχα και είναι και η κόρα φαγωμένη και από τις δύο μεριές. Και είναι τούνελ αυτό…», κι έτσι φαίνεται να συμβαίνει με τους ήρωες του Βρεττού. Βαδίζουν διαρκώς και ασταμάτητα σ’ ένα τούνελ, παρόλο που βλέπουν πως οδηγεί σ’ αδιέξοδο.

Ασπρόμαυρες όντως οι ιστορίες που αφηγείται ο Βρεττός μέσα από τα διηγήματα του όχι μόνο γιατί τέτοιο είναι το φόντο πάνω στο οποίο εξελίσσονται, αλλά και γιατί οι χαρακτήρες τους φαίνεται να ταλαντεύονται συνέχεια από το ένα άκρο στο άλλο, από το άσπρο στο μαύρο σαν να μην υπάρχουν ενδιάμεσα χρώματα.

Η σωματική, η ψυχική και η πνευματική φθορά, οι αναμνήσεις που επιστρέφουν συνεχώς σαν εφιάλτες, τα απωθημένα, οι ανεξόφλητοι λογαριασμοί, τα τραύματα που χάραξαν οι διάφορες σχέσεις, σχέσεις που άλλες ενώ έληξαν οριστικά κρατιούνται με νύχια και με δόντια και άλλες που ξέφτισαν τόσο που κρέμονται πια από μια λεπτή κλωστή· η ανάγκη για λίγη τρυφερότητα έστω και απατηλή, κίβδηλη, η αδυναμία της συμφιλίωσης μ’ αυτό που υπήρξαν οι γονείς και ο καθοριστικός ρόλος που εξακολουθούν να παίζουν πάντα στη ζωή των παιδιών τους παρόλο που έχουν φύγει εδώ και χρόνια, η ψευδαίσθηση πως μπορεί κάποιος ν’ αλλάξει εύκολα, από τη μια στιγμή στην άλλη, να γίνει ένας άλλος, η προσπάθεια ξεριζωμένων μεταναστών να κρατηθούν ζωντανοί μετρώντας ξανά και ξανά τους νεκρούς που άφησαν πίσω τους, όλα ψηφίδες ενός μωσαϊκού που συνθέτει ο συγγραφέας δίνοντας το λόγο σε ήρωες σύγχρονους, οικείους και καθημερινούς, αναγνωρίσιμους αλλά και παντελώς άγνωστους ακόμα και αν κατοικούν μέσα στο ίδιο μας το σπίτι, ή λίγο πιο μακριά, στη διπλανή πόρτα, ξένους που αν και έρχονται από μακριά θα μπορούσαν να είναι δικοί μας.

Χαρακτήρες που ταλαντεύονται από το ένα άκρο στο άλλο

Ασπρόμαυρες όντως οι ιστορίες που αφηγείται ο Βρεττός μέσα από τα διηγήματα του, όχι μόνο γιατί τέτοιο είναι το φόντο πάνω στο οποίο εξελίσσονται, αλλά και γιατί οι χαρακτήρες τους φαίνεται να ταλαντεύονται συνέχεια από το ένα άκρο στο άλλο, από το άσπρο στο μαύρο σαν να μην υπάρχουν ενδιάμεσα χρώματα. Κι αυτή η ταλάντευση δεν οδηγεί πουθενά, παρά μόνο σε πρόσκαιρες ικανοποιήσεις που δεν λύνουν τίποτα, αλλά διαιωνίζουν καταστάσεις απ’ τις οποίες παλεύουν να ξεφύγουν ή να τις αλλάξουν.

melani i psixaΔιαβάζοντας τα κείμενά του σου δημιουργείται η εντύπωση πως ξεφυλλίζεις ένα άλμπουμ με σημερινές εικόνες. Εικόνες απ’ αυτές που, συνήθως, δεν επιδιώκεις να δεις, το αντίθετο μάλιστα, καθώς μπορεί και να τις αποφεύγεις συνειδητά και συστηματικά, φοβούμενος μήπως νιώσεις ότι αφορούν δικούς σου ανθρώπους, ή ακόμα χειρότερα πως βρίσκεσαι απέναντι από έναν καθρέφτη. Έντεκα εικόνες δυνατές και έντονες, με τις οποίες δεν ξεμπερδεύεις με μια ανάγνωση, αλλά σε καλούν και σε τραβούν να επανέλθεις, ξεκλειδώνοντας και αποκωδικοποιώντας κάθε φορά και κάτι καινούργιο. Κάτι που ενδεχομένως να γνωρίζεις, ως μαρτυρία, πιθανότατα ως άκουσμα που άφησες πίσω σου τρέχοντας να προλάβεις κάποιες απ’ τις υποχρεώσεις της καθημερινότητας, είτε, ακόμα, και ως βίωμα που είπες να κρύψεις σε μια γωνιά για να το ξαναδείς και να το αξιολογήσεις την κατάλληλη ώρα που ή αργεί πολύ, ή δεν έρχεται ποτέ.

Η γραφή του Σπύρου Λ. Βρεττού, ενός καταξιωμένου ποιητή που εδώ επιλέγει να μιλήσει μέσω του πεζού λόγου, λιτή και στέρεη, χωρίς κάτι το περιττό και το επιτηδευμένο, συνθέτει κείμενα στα οποία περνά από την πρωτοπρόσωπη στην τριτοπρόσωπη αφήγηση προκειμένου να δώσει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για κάθε αφήγησή του, να σκιαγραφήσει με τέτοιο τρόπο τους ήρωες του έτσι ώστε να είναι ευδιάκριτοι, εμβαθύνοντας τόσο όσο είναι απαραίτητο για να λειτουργήσουν όλα αυτά σαν ερέθισμα για τον αναγνώστη, που έχει πλέον όλα όσα χρειάζεται για να δώσει εκείνος το πρόσωπο που θέλει στους χαρακτήρες, να ερμηνεύσει κάθε ιστορία κατά το δοκούν, κάνοντάς την τελικά δική του. Μήπως, αυτό δεν επιζητούμε, τελικά, όλοι όσοι γράφουμε και φιλοδοξούμε τα βιβλία μας να συνδεθούν με τους αναγνώστες τους;


* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΙΤΕΝΗΣ είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Γιαλάν Ντουνιάς» (εκδ. Γράφημα).

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Επειδή της είχε τάξει έναν παράδεισο που ποτέ δεν είχε προσπαθήσει να της τον προσφέρει, εκτός κάποιων εξαιρέσεων που τις θυμόταν πολύ καλά, σαν έπρεπε να απολογείται στις κατηγορίες της γυναίκας του, ο κύριος Ηλίας είχε πάρει ξαφνικά την απόφαση- τώρα που τα χρόνια πέρασαν και η αναπόληση των στιγμών έφερνε στον νου το τάμα του παραδείσου- να την ταξιδέψει σε μέρη που θα μπορούσαν να ήταν ο πραγματικός Παράδεισος.

Το ήξερε πως το να εμφανίζει ως σπουδαία τα λίγα που είχε κάνει για τη σχέση τους, και τις εξαιρέσεις ως κανόνα, ήταν μεγάλο λάθος. Τώρα όμως, κάνοντας μια τέτοια μεγαλοπρεπή κίνηση αναζήτησης του Παραδείσου, πίστευε πως θα διόρθωνε τα λάθη μιας ζωής, πως θα αναπλήρωνε τα κενά που εξαιτίας του έχασκαν στα πίσω χρόνια.»

politeia link more

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το αδελφομοίρι, και άλλες ιστορίες» του Αντώνη Πάσχου (κριτική) – Στη μεθόριο των ρευστών συνόρων

«Το αδελφομοίρι, και άλλες ιστορίες» του Αντώνη Πάσχου (κριτική) – Στη μεθόριο των ρευστών συνόρων

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αντώνη Πάσχου «Το αδελφομοίρι – Και άλλες ιστορίες» (εκδ. Στερέωμα). Κεντρική εικόνα: Σπάνια φωτογραφία από συσσίτιο σε δημοτικό σχολείο των Σερρών, από το αρχείο του Βασίλη Τζανακάρη, στα χρόνια αμέσως μετά τη βουλγαρική κατοχή και κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου.

Γρ...

«Ο χορός του αετού» της Νάγιας Δαλακούρα (κριτική) – Ένα μυθιστόρημα για τη ζωή και τα έθιμα των Σαρακατσάνων

«Ο χορός του αετού» της Νάγιας Δαλακούρα (κριτική) – Ένα μυθιστόρημα για τη ζωή και τα έθιμα των Σαρακατσάνων

Για το βιβλίο της Νάγιας Δαλακούρα «Ο χορός του αετού» (εκδ. Κλειδάριθμος). 

Γράφει η Λεύκη Σαραντινού

Την Κομοτηναία συγγραφέα Νάγι...

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

Για την επανακυκλοφορία του βιβλίου της Γεωργίας Τάτση «Χορός στα ποτήρια» (εκδ. Βακχικόν, δύο νουβέλες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Θίασος» (1974-’75) 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Iεροτελεστικός από τη...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μιλήσαμε με την κα Μαγδαληνή Ρεμούνδου, Κοσμήτορα της Σχολής Πολιτισμού, στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο, για τη Σχολή Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Κολλεγίου, που έχει ήδη ξεχωρίσει με τα ποιοτικά της προγράμματα σε τομείς όπως η σκηνοθεσία, η δημιουργική γραφή ή η δημοσιογραφία. 

Συνέντευξη στον ...

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Ο Χάλιντ Χαλίφα [Khaled Khalifa], ένας από τους γνωστότερους συγγραφείς της Συρίας, έφυγε από τη ζωή στις 30 Σεπτεμβρίου, σε ηλικία 59 ετών, από καρδιακή ανακοπή. Το βιβλίο του «Ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Αγγελικής Σιγούρου.

...
Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Η χώρα μας θα πάρει μέρος σε τέσσερις Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου έως το τέλος του 2023. Στην αποστολή μετέχουν συγγραφείς, μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας, πανεπιστημιακοί, εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς.

Επιμέλεια: Book Press

Μαδρίτη, Φρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ