baladeur

Για τη συλλογή διηγημάτων «Από πού έρχεται η νύχτα;» του Κώστα Δρουγαλά (εκδ. Παρατηρητής της Θράκης).

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Μια νύχτα με πολλά πρόσωπα

Ένας από τους ήρωες του Κωνσταντίνου Δρουγαλά, στο διήγημα «Λευτεριά στη γλουτένη (Freegluten)», καταλήγει με θλίψη στο συμπέρασμα πως τα πράγματα που βρίσκονται σε ομοιομορφία και σε τάξη δεν ξεχωρίζουν, αλλά ίσα ίσα ακριβώς λόγω αυτής της ομοιομορφίας καταλήγουν μονότονα σε μια ανούσια ισοπέδωση. Σκέφτομαι αν αυτή η διαπίστωση κρύβεται πίσω από τη θεματική της συγκεκριμένης συλλογής, οπότε αφορά και τα υπόλοιπα διηγήματα. Στο οπισθόφυλλο, άλλωστε, επισημαίνεται η αξία του αιφνίδιου (και αναπόφευκτου ωστόσο) γεγονότος που διασπά τη συνέχεια των ομοειδών, και όπως μας βρίσκει απροετοίμαστους ανοίγει το τοπίο της νύχτας. Μια νύχτα που δεν ξέρεις από πού έρχεται και, το κυριότερο, είναι αμφίβολο πόσο αποτελεσματικά μπορείς να αντιμετωπίσεις τη σκοτεινή της υπόσταση.

Το ενδιαφέρον στην πρόσφατη πεζογραφική δουλειά του Δρουγαλά βρίσκεται σ’ αυτό τον κοινό τόπο που τα διηγήματα συναντώνται, κάποια με πιο άμεσο και εμφανές το σημείο συνάντησης, κάποια με περισσότερο έμμεσο και συγκαλυμμένο.

Το βιβλίο θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί «σκοτεινό» και ανέλπιδο, καθώς εστιάζει στα καθοριστικά σημεία καμπής της ευθύγραμμης ζωής, χωρίς ορατό και εύκολα προσβάσιμο τον ορίζοντα διαφυγής. Κι όμως, συχνά αρκεί η συμφιλίωση με τα νέα δεδομένα, ακόμη και μια αμυδρή ελπίδα ότι κάθε στροφή της ζωής ίσως φέρει μια νέα προοπτική. Άλλοτε πάλι πρέπει οι ήρωες να πάρουν σκληρές αποφάσεις, μήπως και καταφέρουν να ισιώσουν ξανά τη ζωή τους, με την επίγνωση όμως πως ποτέ πια τίποτα δεν θα είναι το ίδιο – μια μορφή συμφιλίωσης κι αυτή. Ο πατέρας, που ανακαλύπτει έκπληκτος και τελευταίος τα πορνοβίντεο της κόρης του, ενώ αυτά έχουν κατακλύσει το διαδίκτυο, τι άραγε θα πρέπει να κάνει, και πώς να ισιώσει τη ζωή του χωρίς σοβαρές και επώδυνες απώλειες; Η ζωή, ωστόσο, ίσως κρύβει και άλλου είδους εκπλήξεις, όπως στο διήγημα «Αν ήμασταν βρυκόλακες», όταν μια ψυχοθεραπεύτρια θα μπει στο αυτοκίνητο ενός πρώην ασθενή της, και από το σημείο αυτό και μετά θα εκπλαγούν και οι δύο από την εξέλιξη.

Η ζωή, ωστόσο, ίσως κρύβει και άλλου είδους εκπλήξεις, όπως στο διήγημα «Αν ήμασταν βρυκόλακες», όταν μια ψυχοθεραπεύτρια θα μπει στο αυτοκίνητο ενός πρώην ασθενή της, και από το σημείο αυτό και μετά θα εκπλαγούν και οι δύο από την εξέλιξη.

Ο Δρουγαλάς χειρίζεται τη γλώσσα με τρόπο που να συνταιριάζουν οι λέξεις του με τη θεματική του κάθε διηγήματος. Σκληρή συχνά, όταν απαιτείται η ρεαλιστική αποτύπωση των γεγονότων (όπως στο διήγημα που στεγάζει κάτω από τον τίτλο του όλα τα υπόλοιπα της συλλογής), αλλού πιο ήπιες εκφράσεις δείχνουν ευαισθησίες καλυμμένες κάτω από πιο σκληρές και επίπεδες συμπεριφορές (όπως στο «Αν ήμασταν βρυκόλακες») και αλλού η γλώσσα ακολουθεί τους συνειρμούς του ήρωα, προκειμένου να αποτυπωθεί όλη η βασανιστική αμφιβολία για την ορθότητα μιας πράξης (όπως στο διήγημα «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του όπλου»).

paratiritis thrakis nyxta 2Ποικίλες αφηγηματικές τεχνικές, οπτική γωνία, εστίαση, χρόνος και ρυθμός, αναδεικνύουν την ευχέρεια με την οποία ο Δρουγαλάς χειρίζεται την αφήγηση, χωρίς να διστάζει να εναλλάσσει και τους αφηγηματικούς τρόπους, διήγηση, περιγραφή, διάλογος, εμβόλιμη αλληλογραφία. Μένω περισσότερο στο διήγημα «Η τρέλα του μάνγκο», με το οποίο ολοκληρώνεται (καθόλου τυχαία) η συλλογή. Ένα διήγημα στηριγμένο στην πολυμορφία των αφηγηματικών τρόπων. Πέρα όμως από την εύστοχη αυτή εναλλαγή, ξεχωρίζει για τον τίτλο του, που συνδυάζει την ψυχολογική κατάσταση της ηρωίδας του (κυκλοθυμική κατάθλιψη) με την κυκλοθυμία των κατοίκων πάνω από τον Τροπικό του Αιγόκερω που συμπίπτει με την εποχή που ωριμάζουν οι καρποί του μάνγκο, αλλά και με την «κυκλοθυμία» του καιρού.

Η μεγαλύτερη, ωστόσο, έκπληξη έρχεται στο τέλος του διηγήματος, με τη μορφή επιστολής του συγγραφέα προς την ηρωίδα του, αποκαλυπτική μέσα από την ταύτιση των δύο προσώπων (του επινοητή και του επινοημένου) για τη διττή ταυτότητα ήρωα-δημιουργού, μια συνθήκη που έρχεται να αγκαλιάσει και τα υπόλοιπα διηγήματα· οι ήρωες και τα γεγονότα ξαφνικά μετακινούνται από τη σφαίρα της μυθοπλασίας και αποκτούν αληθινή υπόσταση. Απομυθοποίηση της συγγραφής, ένα ανεπαίσθητο κλείσιμο του ματιού προς τον εύπιστο αναγνώστη; Ένα τέχνασμα συγγραφικό, αιφνιδιαστικό στο τέλος του βιβλίου; Πραγματικά δεν έχει καμιά σημασία η εύρεση της αλήθειας πίσω από αυτό τον συγγραφικό αιφνιδιασμό. Η μυθοπλασία, το γνωρίζουμε αυτό, συχνά (αν όχι πάντα) έχει τις αφορμές της σε πραγματικά γεγονότα, είτε το παραδέχεται ανοιχτά είτε το αφήνει στην αναγνωστική ερμηνεία. Η ουσία έγκειται στην τέχνη που αναμφίβολα διαθέτει εδώ ο συγκεκριμένος συγγραφέας και στις τεχνικές που χρησιμοποιεί, προκειμένου να αποδώσει την αρχική κάθε φορά ιδέα, με τρόπο πρωτότυπο, δημιουργώντας μια ενδιαφέρουσα προσωπική γραφή.


* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. Το νέο της βιβλίο, η μελέτη «Ο ποιητὴς διάγει εσώκλειστος – Οι “τόποι” στην ποίηση του Κώστα Θ. Ριζάκη» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις του Φοίνικα.

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Κι ύστερα σκεφτόταν πως ήταν κρίμα που ο παππούς του χάθηκε σ’ έναν θάλαμο αερίων, αλλά δεν είναι κι όλα Άουσβιτς στη ζωή, μην τρελαθούμε κιόλας, κι αυτά άλλωστε έγιναν πριν εβδομήντα και βάλε χρόνια… Κι ύστερα σκεφτόταν πως άλλο να βγαίνεις για κυνήγι κι άλλο να προκαλείς μια ολόκληρη σφαγή. Άλλο να σε λένε Λεβή Σαλτιέλ και το παρατσούκλι που σου ’χουν κολλήσει τα παιδιά πίσω απ’ την πλάτη σου να είναι «Το αγριοκάτσικο» εξαιτίας της κυνηγητικής σου φύσης, κι άλλο να σε χαρακτηρίζουν «Αρχιτέκτονα του Ολοκαυτώματος» ή «Άγγελο του θανάτου στο Άουσβιτς». Κι έτσι, μ’ αυτά και μ’ εκείνα, στήριξε καλά το όπλο στον ώμο, σημάδεψε και πάτησε τη σκανδάλη.

Έτσι ήταν γραφτό να πεθάνει το αγριόγιδο. Ούτε ο χρυσαετός θα το σήκωνε ψηλά στον ουρανό, ούτε ο λύκος του θανάτου θα το δάγκωνε στον λαιμό, ούτε τα κέρατα του αντίζηλου απ’ την αγέλη θα το κάρφωναν στο στέρνο. Θα πέθαινε από ανθρώπινη συνήθεια κι από μία σφαίρα τριάντα έξι γραμμαρίων.» (σσ. 55-56).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

Για το μυθιστόρημα της Αγλαΐας Μπλιούμη «Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» (εκδ. Κέδρος). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία μεταναστών στο Μόναχο το 1960.

Γράφει ο Ανδρέας Καρακίτσιος

Πρόκειται για ένα λογοτ...

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

Για το μυθιστόρημα της Λίνας Φυτιλή «Χρυσός κήπος, Άλτσιν μπαχτσεσί» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία ©  Κώστας Μπαλάφας / Αρχείο Κ. Μπουμπουρή. 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Η ...

Μαρία Καλιόρη, Ηλίας Μπιστολάς, Χριστίνα Ιωάννου: Νέες φωνές, νέοι δρόμοι (κριτική)

Μαρία Καλιόρη, Ηλίας Μπιστολάς, Χριστίνα Ιωάννου: Νέες φωνές, νέοι δρόμοι (κριτική)

Για τη συλλογή διηγημάτων της Μαρίας Καλιόρη «Οι καλοί πεζοπόροι» (εκδ. Ιωλκός), το μυθιστόρημα του Ηλία Μπιστολά «Χώμα στα μάτια, στα αυτιά, στο στόμα» (εκδ. Τόπος) και τη συλλογή διηγημάτων της Χριστίνας Ιωάννου «Ταξίδι στο φούρνο» (εκδ. Ιωλκός).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ