sam albatros 2

Για το μυθιστόρημα του Sam Albatros «Ελαττωματικό αγόρι» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Κολάζ του S.A. από τη σελίδα του στο fb.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η λογοτεχνία μπορεί να υπονομεύσει την πραγματικότητα και τις παγιωμένες της πτυχές, μπορεί να ξαναγράψει το αυτονόητο με άλλους όρους. Κάτι τέτοιο το κάνει συχνά με τη χρήση ενός «λοξού» αφηγητή, που σκέφτεται κι ερμηνεύει τα πράγματα αντισυμβατικά. Αυτή η αντικομφορμιστική οπτική γωνία είναι πρόσφορη, για να αποκαλύψει αλήθειες και να δείξει τον κόσμο από την άλλη του πλευρά. Το έκανε ο Νίκος Χουλιαράς στον Λούσια (1979), ο Παύλος Μάτεσις στη Μητέρα του σκύλου (1990), ο Νίκος Παναγιωτόπουλος στο Ζίγκι απ' τον Μάρφαν (1998), ο Γιάννης Μακριδάκης στον Ήλιο με δόντια (2010) κ.ά.

Ο Sam Albatros, Έλληνας με λατινογραμμένο όνομα, γράφει το πρώτο του μυθιστόρημα, όπου έχει ως αφηγητή το μικρό στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού αγόρι, το οποίο τη δεκαετία του ’90 διαβάζει τον κόσμο με παιδική αφέλεια, με γνήσια σκέψη, με ευτράπελο τρόπο. Του αρέσουν τα βιντεοπαιχνίδια, τα πόκεμον, το μάνγκα Σέιλορ Μουν, η Μπρίτνεϊ Σπίαρς, αλλά δεν του αρέσει το καράτε, το ποδόσφαιρο ή οι ποντιακοί χοροί. Κάνει παρέα με κορίτσια, όπως τη Σοφία, την Αθηνά και την Αθανασία, η τελευταία εκ των οποίων θέλει να γίνει αγόρι· όπως κι ο πρωταγωνιστής μας που θέλει να γίνει κορίτσι…

Ο Sam Albatros διαβάζει το φύλο και το γένος, το βιολογικό φύλο και το κοινωνικό γένος, από τη σκοπιά ενός αδιαμόρφωτου ακόμα νεαρού ατόμου. Αυτό, μολονότι η κοινωνία δεν αντιλαμβάνεται τέτοιες διαφοροποιήσεις, μολονότι η οικογένεια δεν το θέλει να ασχολείται με κοριτσίστικες συνήθειες, που προσιδιάζουν σε «πούστηδες», μολονότι τα συνομήλικα αγόρια ασκούν βία εις βάρος του, προσπαθεί να συνειδητοποιήσει τη δική του αυτονόητη πραγματικότητα, την ομοφυλόφιλη τάση του, και να εξηγήσει παιδικά κι αυθόρμητα τα δικά του θέλω σε σχέση με τα πρέπει των άλλων.

Η παιδική σκοπιά, πασπαλισμένη με χιούμορ και ανυπόκριτες ματιές, μπορεί και αποκαλύπτει πως η κατεστημένη πραγματικότητα είναι απλώς η σύμβαση που έχουν υπογράψει οι μεγάλοι, και συχνά μέσα σ’ αυτήν τελματώνονται, βαλτώνουν και αδυνατούν να δουν τη ζωή αλλιώς.

Η διπλή, λοιπόν, αυτή διάσταση, μεταξύ παιδιού και μεγάλων αλλά και μεταξύ γυναικείας ταυτότητας και ανδρικού φύλου, ταλαντεύει την αφήγηση ανάμεσα στην παγιωμένη πραγματικότητα με τα στερεότυπά της και την επιδιωκόμενη ζωή. Η δεύτερη δεν εμμένει απλώς στα θέσφατα μιας συντηρητικής κοσμοαντίληψης, η οποία δεν υποψιάζεται καν το διαφορετικό μέσα στο φυσικό. Πολύ περισσότερο, προσπαθεί να δημιουργήσει πρώτα τη δική της αυτοεικόνα, χωρίς να κατανοεί ότι οι μεγάλοι όχι απλώς θεωρούν αυτονόητο ό,τι έχουν οι ίδιοι συνηθίσει, αλλά κι ότι η απόσταση που τη χωρίζει από τη στερεότυπη αντίληψη δεν έγκειται μόνο στην παιδική σκοπιά, που θα αρθεί όταν κανείς μεγαλώσει. Βρίσκεται κυρίως στη διάσταση φύλου και γένους, η οποία προκαλεί ρήξεις και χάσματα, δυσγεφύρωτες χαράδρες και ασύλληπτες αποστάσεις.

estia albatros elattomatiko agoriΟ μικρός μπερδεύει στα παιχνίδια του τους κακούς με τους καλούς, «μπερδεύει» και στη ζωή τα αγορίστικα με τα κοριτσίστικα καμώματα. Έτσι, όμως, η παιδική σκοπιά, πασπαλισμένη με χιούμορ και ανυπόκριτες ματιές, μπορεί και αποκαλύπτει πως η κατεστημένη πραγματικότητα είναι απλώς η σύμβαση που έχουν υπογράψει οι μεγάλοι, και συχνά μέσα σ’ αυτήν τελματώνονται, βαλτώνουν και αδυνατούν να δουν τη ζωή αλλιώς. Αυτό το «αλλιώς» προσπαθεί ο Sam Albatros να αποκαλύψει και να περάσει λογοτεχνικά στον αναγνώστη. Το «ελαττωματικό» αγόρι του τίτλου, σαν τις ελαττωματικές τηλεοράσεις που τις επιστρέφει ο παραπονεμένος καταναλωτής, είναι το δυσλειτουργικό κατά την κοινωνία άτομο που δεν συμπορεύεται με τις παγιωμένες αντιλήψεις περί φύλου και γι’ αυτό μοιάζει χαλασμένο κι ανώμαλο.

Ο συγγραφέας, διαβάζω στο βιογραφικό του, είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στην Ψυχολογία και διδακτορικού τίτλου στις Νευροεπιστήμες. Έχει παρουσιάσει ως τώρα video art performances και video poems. Με αυτό το πρώτο του μυθιστόρημα μπαίνει δυναμικά στη λογοτεχνική σκηνή, αξιοποιεί τη γλώσσα και τις συνυποδηλώσεις της, μετέρχεται της παιδικής ομιλίας και προοπτικής, καταφέρνοντας να αποδομήσει τα στερεότυπα περί προδιαγεγραμμένης έμφυλης ταυτότητας. Η γλώσσα, που στο συγκείμενο των ενήλικων έχει μερικές καθιερωμένες σημασίες, αυτονόητες και κοινωνικά κατανοητές, στο επίπεδο της παιδικής σκέψης εξαρθρώνεται και αποσυνδέεται με τυπικούς κανόνες και σημασίες. Έτσι, κάθε εμπειρία, την οποία μοιράζεται μαζί μας ο νεαρός αφηγητής, είναι μια πινελιά στο μεγάλο κάδρο της κατανόησης εκ μέρους μας πως ο άνθρωπος εισέρχεται σε μια προκαθορισμένη κοινωνική πραγματικότητα, αλλά ο ίδιος δεν είναι υποχρεωμένος να πάρει τα ρούχα που οι άλλοι έχουν προαποφασίσει γι’ αυτόν.

Η γλώσσα, που στο συγκείμενο των ενήλικων έχει μερικές καθιερωμένες σημασίες, αυτονόητες και κοινωνικά κατανοητές, στο επίπεδο της παιδικής σκέψης εξαρθρώνεται και αποσυνδέεται με τυπικούς κανόνες και σημασίες.

Προσπερνώ την τυχόν ένσταση ότι στις μεγαλύτερες τάξεις του Δημοτικού ο παγιωμένος τρόπος σκέψης και η απομάκρυνση από το αφελές επίπεδο έχει εν μέρει συντελεστεί και γι’ αυτό φαίνεται λίγο αφύσικη η συνέχιση της αφελούς ματιάς και σ’ αυτήν την ηλικία. Μένω στη βαθιά ανατροπή στις έμφυλες αξίες που φέρνει ο πρωταγωνιστής του Ελαττωματικού αγοριού: όλο το βιβλίο αποκτά χαρακτήρα όχι τόσο έμμεσης καταγγελίας, αλλά πρώτιστα τεθλασμένης ματιάς, η οποία αποσυναρμολογεί τον σταθερό και δη συντηρητικό τρόπο σκέψης μιας μερίδας της κοινωνίας. Η έμφυλη ταυτότητα διαμορφώνεται, αναπτύσσεται, πλάθεται, με βιολογικές ή ψυχολογικές προδιαθέσεις, κόντρα στο κατεστημένο και στην παρωχημένη ιδέα περί της αμετάβλητης, προδιαγεγραμμένης εκ φύσεως, υπόστασής της.


* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας, κριτικός βιβλίου και συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Πυθαγόρας» (εκδ. Καστανιώτη).

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Είμαστε με τον μπαμπά στα ποντιακά κι εγώ όλο κοιτάζω το ταβάνι γιατί βαριέμαι να χορεύω ποντιακά. Πρέπει όμως να συνεχίσω γιατί η Πόντια γιαγιά θα με βλέπει από εκεί πάνω και θα χαίρεται, έτσι λέει ο μπαμπάς.

“[…] η γιαγιά θέλει να βλέπει εσένα να χορεύεις ποντιακά!” μου λέει ο μπαμπάς.
“Κι εγώ θέλω να μάθω να χορεύω σαν την Μπρίτνεϊ Σπίαρς!” του λέω.
“Τι! Τέτοια χορεύουνε οι ντιγκιντάγκες” μου λέει και το μάγουλό μου γίνεται κατακόκκινο. Το αυτοκίνητο κάνει μια απότομη στροφή όπως στα κινούμενα σχέδια. “Πούστη θα σε κάνω; Θα με πεθάνεις γέρο άνθρωπο!”»

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

Για το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα Κοντιάδη «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, ο Νίκος Μπελογιάννης. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Τι άνθρωποι ήταν αυτοί που μετά την ήττα του ΚΚΕ κα...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

Για τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο συγγραφέας ως αντηχείο ενός παλλόμενου κόσμου. Ο δημιουργός ως γόνιμος υποδοχέας γεγονότων, αδιαμόρφωτων κατά βάση, όπω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

Στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είδαμε τη μεγαλειώδη παράσταση «ROHTKO» του Πολωνού σκηνοθέτη Λούκα Τβαρκόφσκι [Lukasz Twarkowski], αποτέλεσμα συνεργασίας του με τον Κρίστιαν Λούπα.

Γράφει ο Νϊκος Ξένιος

Ο Λούκας Τβαρκόφσκι σκηνοθέτησε τ...

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Απονεμήθηκε στην Katja Oskamp και τη μεταφράστριά της στα αγγλικά Jo Heinrich, το «Dublin Literary Award 2023» για το μυθιστόρημά της Katja Oskam «Marzahn, Mon Amour». Σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...
Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Ο Haruki Murakami [Χαρούκι Μουρακάμι] είναι ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που έλαβε το Βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών». Η συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον πρόλογο του συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα της ανθολογίας κειμένων του «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους», που θα κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου από τις εκδόσεις Νησίδες.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ