aris makropoulos

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου και της Ελένης Κοφτερού «Άρης» (εκδ. Κίχλη).

Της Χρύσας Φάντη

Στην επιστολική νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου και της Ελένης Κοφτερού, ένας αστροναύτης, μέλος μιας τριμελούς ομάδας επιστημόνων, καλείται να ζήσει για μεγάλο διάστημα στην έρημη επιφάνεια του πλανήτη Άρη, με σκοπό να την ερευνήσει. Τόσο ο ίδιος όσο και οι συνάδελφοί του, Πιέρ και Ιβάν, είναι επιλεγμένοι για την επιστημονική τους επάρκεια και την αφοσίωση στον σκοπό τους. Πρώτο τους μέλημα, η κατασκευή ενός θόλου με υδροπονικά θερμοκήπια, ώστε να εξασφαλιστεί ο αέρας, το νερό και η τροφή. Θα καταφέρουν, όμως, να επιβιώσουν σε ένα περιβάλλον όπου δεν υπάρχει τίποτα, εκτός από το χάος και το κενό; Θα μπορέσει η μνήμη και το συναίσθημα να συνεχίσουν να λειτουργούν κάτω από αυτές τις συνθήκες;

«Μη φανταστείς ότι η Γη δεν είναι έρημη χωρίς εσένα»

Εκείνος, στα μηνύματα που στέλνει στην σύντροφό του στη Γη, ομολογεί πως δεν είναι πλέον και τόσο σίγουρος για την απόφασή του να αποδημήσει, δεν θυμάται τον λόγο για τον οποίο βρίσκεται τώρα εδώ. Αλλά και αυτή στην οποία απευθύνεται δεν είναι λιγότερο μπερδεμένη. «Το αντικαθρέφτισμα της παρουσίας σου υπήρξε η απουσία» του γράφει στη δική της επιστολή, μια απουσία, που αποκτούσε υπόσταση μέσα απ’ αυτά που μεταξύ τους μοιράζονταν. «Μη φανταστείς ότι η Γη δεν είναι έρημη χωρίς εσένα» του λέει, παρόλο που η μοναξιά της δεν είναι της ίδιας υφής με την ερημιά στον Άρη. Γι’ αυτό και τον προτρέπει να ακούει τουλάχιστον μουσική.

«Σκέφτομαι τον θόλο σας εκεί, στον Άρη, σαν ένα μικρό ξωκλήσι του σύμπαντος» επιμένει η αγαπημένη του, αλλά δεν τον πείθει.

Ο σύντροφός της, βλέποντας τους συναδέλφους του να πασχίζουν να κρατηθούν στη ζωή –ο Ιβάν με την εμμονική κατάφασή του σ’ αυτό το τίποτα που τους περιβάλλει, κι ο Πιέρ δίνοντας αδιέξοδη μάχη για να το φέρει στα μέτρα του–, δεν έχει αυταπάτες. Σε έναν τόπο χωρίς ούτε ένα λουλούδι, ένα κελάηδισμα, μια αστραπή, η μουσική δεν είναι καταφύγιο, είναι ιεροσυλία. Εδώ που βρίσκεται έχει χαθεί το νόημα, ακόμη κι η ερημιά είναι άυλη, δεν υπάρχει χρώμα, ελπίδα, όνειρο, φαντασία. Δεν υπάρχει λύτρωση ούτε στην ενσωμάτωση ούτε στην εναντίωση, ούτε καν στη δύναμη της αγάπης. «Σκέφτομαι τον θόλο σας εκεί, στον Άρη, σαν ένα μικρό ξωκλήσι του σύμπαντος» επιμένει η αγαπημένη του, αλλά δεν τον πείθει. Στα έρημα ξωκλήσια, στα νησιά της πατρίδας του, δεν ένιωθε μόνος, υπήρχε πάντα μια παρουσία. Στην απόλυτη νέκρα, οποιοδήποτε ανθρώπινο σημάδι δεν έχει καμιά σχέση με τα ίχνη που σβήνει το κύμα σε μια γήινη αμμουδιά. 

kichli makropoulos kofterou aris

Παρά τη φαινομενικά εξωκοσμική ατμόσφαιρα και τον «παραπλανητικό» τίτλο, η νουβέλα του Μακρόπουλου και της Κοφτερού δεν ενδιαφέρεται να μας δώσει ένα ακόμα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας αλλά μια σύγχρονη αλληγορία, γραμμένη με τρόπο μυθιστορηματικό. Οι συγγραφείς του, ο πρώτος μέσ’ από τη φωνή του επιστήμονα και η δεύτερη μέσ’ από εκείνη της συντρόφου του, με λόγο πυκνό, λυρικό και ταυτόχρονα στοχαστικό και φιλοσοφημένο, αποτυπώνουν μια καθαρά υπαρξιακού τύπου πολιτική και κοινωνική δυστοπία, όχι πολύ διαφορετική από αυτή που ήδη βιώνουμε ως μέλη και μέτοχοι της σύγχρονης παγκόσμιας κοινότητας..

Στον Άρη, το ζεύγος των ερωτευμένων επιστολογράφων, παρόλη την ανωνυμία του, δεν είναι ένα οποιοδήποτε δίδυμο που ζει, κινείται και επικοινωνεί σε χρόνο απροσδιόριστο και υποθετικό. Δεν είναι οι επιστήμονες Πιέρ και Ιβάν πρόσωπα επινοημένα από κάποιους «μυημένους» στα μυστικά του σύμπαντος ή επικεντρωμένους στη μεταφυσική και στη μελλοντολογία. Είμαστε εμείς, με την απληστία, την άγνοια και την α-γνωσία μας, δούλοι της «προηγμένης» τεχνολογίας, βυθισμένοι στη δίνη μιας εσωτερικής εκμηδένισης και σε μια «ρομποτικού τύπου» ομοιομορφία, ένα βήμα πριν την καταστροφή.


* Η ΧΡΥΣΑ ΦΑΝΤΗ είναι συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Σε θολά νερά» (εκδ. Σμίλη).

Αποσπάσματα από το βιβλίο:

«Οἱ λέξεις ἐδῶ, Ἑλένη, γλιστροῦν ὅπως ἡ ἄμμος μές’ ἀπὸ τὰ δάχτυλα, γιατὶ ὅ,τι περιγράφουν ἔχει πιὰ χαθεῖ. Τί πάει νὰ πεῖ “φύλλο”; Τί πάει νὰ πεῖ “κοχύλι”; Τί πάει νὰ πεῖ “δέντρο”; Τί πάει νὰ πεῖ “πουλί”;» (σελ. 31)

«Σ’ ἕναν πλανήτη χωρὶς ζωὴ φτωχαίνει τραγικὰ ἡ γλώσσα. Ὅλες οἱ σημασίες τῶν λέξεων χάνονται, ἐκτὸς ἀπ’ αὐτὴν τῆς ἐρημιᾶς. Δὲ θὰ ἀφήσω νὰ συμβεῖ αὐτό. Θὰ κάνω ὅ,τι μπορῶ γιὰ νὰ μὴ χάσεις τὸ νόημα ἢ ἔστω τὴν ἀνάμνηση αὐτοῦ τοῦ νοήματος. Τώρα ποὺ σοῦ γράφω, ἕνα σύννεφο κρύβει γιὰ λίγο τὸν ἥλιο κι ἀμέσως μετὰ τρέχει σὰν κυνηγημένο νὰ συναντήσει τὰ ἄλλα ποὺ ἀπομακρύνονται μαζὶ μὲ τὴν πιθανότητα τῆς βροχῆς. Ἴσως σὲ παρηγορεῖ τὸ γεγονὸς πὼς οὔτε στὴ Γῆ ὑπάρχει μιὰ λέξη ποὺ νὰ περιγράφει τὸν ἀπόηχο αὐτῆς τῆς μικρῆς στιγμῆς καθὼς διαπερνᾶ τὰ τοιχώματα τῆς μοναξιᾶς μου». (σελ. 32)

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ