aris makropoulos

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου και της Ελένης Κοφτερού «Άρης» (εκδ. Κίχλη).

Της Χρύσας Φάντη

Στην επιστολική νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου και της Ελένης Κοφτερού, ένας αστροναύτης, μέλος μιας τριμελούς ομάδας επιστημόνων, καλείται να ζήσει για μεγάλο διάστημα στην έρημη επιφάνεια του πλανήτη Άρη, με σκοπό να την ερευνήσει. Τόσο ο ίδιος όσο και οι συνάδελφοί του, Πιέρ και Ιβάν, είναι επιλεγμένοι για την επιστημονική τους επάρκεια και την αφοσίωση στον σκοπό τους. Πρώτο τους μέλημα, η κατασκευή ενός θόλου με υδροπονικά θερμοκήπια, ώστε να εξασφαλιστεί ο αέρας, το νερό και η τροφή. Θα καταφέρουν, όμως, να επιβιώσουν σε ένα περιβάλλον όπου δεν υπάρχει τίποτα, εκτός από το χάος και το κενό; Θα μπορέσει η μνήμη και το συναίσθημα να συνεχίσουν να λειτουργούν κάτω από αυτές τις συνθήκες;

«Μη φανταστείς ότι η Γη δεν είναι έρημη χωρίς εσένα»

Εκείνος, στα μηνύματα που στέλνει στην σύντροφό του στη Γη, ομολογεί πως δεν είναι πλέον και τόσο σίγουρος για την απόφασή του να αποδημήσει, δεν θυμάται τον λόγο για τον οποίο βρίσκεται τώρα εδώ. Αλλά και αυτή στην οποία απευθύνεται δεν είναι λιγότερο μπερδεμένη. «Το αντικαθρέφτισμα της παρουσίας σου υπήρξε η απουσία» του γράφει στη δική της επιστολή, μια απουσία, που αποκτούσε υπόσταση μέσα απ’ αυτά που μεταξύ τους μοιράζονταν. «Μη φανταστείς ότι η Γη δεν είναι έρημη χωρίς εσένα» του λέει, παρόλο που η μοναξιά της δεν είναι της ίδιας υφής με την ερημιά στον Άρη. Γι’ αυτό και τον προτρέπει να ακούει τουλάχιστον μουσική.

«Σκέφτομαι τον θόλο σας εκεί, στον Άρη, σαν ένα μικρό ξωκλήσι του σύμπαντος» επιμένει η αγαπημένη του, αλλά δεν τον πείθει.

Ο σύντροφός της, βλέποντας τους συναδέλφους του να πασχίζουν να κρατηθούν στη ζωή –ο Ιβάν με την εμμονική κατάφασή του σ’ αυτό το τίποτα που τους περιβάλλει, κι ο Πιέρ δίνοντας αδιέξοδη μάχη για να το φέρει στα μέτρα του–, δεν έχει αυταπάτες. Σε έναν τόπο χωρίς ούτε ένα λουλούδι, ένα κελάηδισμα, μια αστραπή, η μουσική δεν είναι καταφύγιο, είναι ιεροσυλία. Εδώ που βρίσκεται έχει χαθεί το νόημα, ακόμη κι η ερημιά είναι άυλη, δεν υπάρχει χρώμα, ελπίδα, όνειρο, φαντασία. Δεν υπάρχει λύτρωση ούτε στην ενσωμάτωση ούτε στην εναντίωση, ούτε καν στη δύναμη της αγάπης. «Σκέφτομαι τον θόλο σας εκεί, στον Άρη, σαν ένα μικρό ξωκλήσι του σύμπαντος» επιμένει η αγαπημένη του, αλλά δεν τον πείθει. Στα έρημα ξωκλήσια, στα νησιά της πατρίδας του, δεν ένιωθε μόνος, υπήρχε πάντα μια παρουσία. Στην απόλυτη νέκρα, οποιοδήποτε ανθρώπινο σημάδι δεν έχει καμιά σχέση με τα ίχνη που σβήνει το κύμα σε μια γήινη αμμουδιά. 

kichli makropoulos kofterou aris

Παρά τη φαινομενικά εξωκοσμική ατμόσφαιρα και τον «παραπλανητικό» τίτλο, η νουβέλα του Μακρόπουλου και της Κοφτερού δεν ενδιαφέρεται να μας δώσει ένα ακόμα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας αλλά μια σύγχρονη αλληγορία, γραμμένη με τρόπο μυθιστορηματικό. Οι συγγραφείς του, ο πρώτος μέσ’ από τη φωνή του επιστήμονα και η δεύτερη μέσ’ από εκείνη της συντρόφου του, με λόγο πυκνό, λυρικό και ταυτόχρονα στοχαστικό και φιλοσοφημένο, αποτυπώνουν μια καθαρά υπαρξιακού τύπου πολιτική και κοινωνική δυστοπία, όχι πολύ διαφορετική από αυτή που ήδη βιώνουμε ως μέλη και μέτοχοι της σύγχρονης παγκόσμιας κοινότητας..

Στον Άρη, το ζεύγος των ερωτευμένων επιστολογράφων, παρόλη την ανωνυμία του, δεν είναι ένα οποιοδήποτε δίδυμο που ζει, κινείται και επικοινωνεί σε χρόνο απροσδιόριστο και υποθετικό. Δεν είναι οι επιστήμονες Πιέρ και Ιβάν πρόσωπα επινοημένα από κάποιους «μυημένους» στα μυστικά του σύμπαντος ή επικεντρωμένους στη μεταφυσική και στη μελλοντολογία. Είμαστε εμείς, με την απληστία, την άγνοια και την α-γνωσία μας, δούλοι της «προηγμένης» τεχνολογίας, βυθισμένοι στη δίνη μιας εσωτερικής εκμηδένισης και σε μια «ρομποτικού τύπου» ομοιομορφία, ένα βήμα πριν την καταστροφή.


* Η ΧΡΥΣΑ ΦΑΝΤΗ είναι συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Σε θολά νερά» (εκδ. Σμίλη).

Αποσπάσματα από το βιβλίο:

«Οἱ λέξεις ἐδῶ, Ἑλένη, γλιστροῦν ὅπως ἡ ἄμμος μές’ ἀπὸ τὰ δάχτυλα, γιατὶ ὅ,τι περιγράφουν ἔχει πιὰ χαθεῖ. Τί πάει νὰ πεῖ “φύλλο”; Τί πάει νὰ πεῖ “κοχύλι”; Τί πάει νὰ πεῖ “δέντρο”; Τί πάει νὰ πεῖ “πουλί”;» (σελ. 31)

«Σ’ ἕναν πλανήτη χωρὶς ζωὴ φτωχαίνει τραγικὰ ἡ γλώσσα. Ὅλες οἱ σημασίες τῶν λέξεων χάνονται, ἐκτὸς ἀπ’ αὐτὴν τῆς ἐρημιᾶς. Δὲ θὰ ἀφήσω νὰ συμβεῖ αὐτό. Θὰ κάνω ὅ,τι μπορῶ γιὰ νὰ μὴ χάσεις τὸ νόημα ἢ ἔστω τὴν ἀνάμνηση αὐτοῦ τοῦ νοήματος. Τώρα ποὺ σοῦ γράφω, ἕνα σύννεφο κρύβει γιὰ λίγο τὸν ἥλιο κι ἀμέσως μετὰ τρέχει σὰν κυνηγημένο νὰ συναντήσει τὰ ἄλλα ποὺ ἀπομακρύνονται μαζὶ μὲ τὴν πιθανότητα τῆς βροχῆς. Ἴσως σὲ παρηγορεῖ τὸ γεγονὸς πὼς οὔτε στὴ Γῆ ὑπάρχει μιὰ λέξη ποὺ νὰ περιγράφει τὸν ἀπόηχο αὐτῆς τῆς μικρῆς στιγμῆς καθὼς διαπερνᾶ τὰ τοιχώματα τῆς μοναξιᾶς μου». (σελ. 32)

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

Για το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα Κοντιάδη «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, ο Νίκος Μπελογιάννης. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Τι άνθρωποι ήταν αυτοί που μετά την ήττα του ΚΚΕ κα...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

Για τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο συγγραφέας ως αντηχείο ενός παλλόμενου κόσμου. Ο δημιουργός ως γόνιμος υποδοχέας γεγονότων, αδιαμόρφωτων κατά βάση, όπω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Σε συνέντευξή της στο American Booksellers Association, η Βόσνια συγγραφέας Lana Bastašić μίλησε για το βιβλίο της «Πιάσε το λαγό», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς.

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ