tris skales kentriki

Για το μυθιστόρημα του Σταύρου Χριστοδούλου «Τρεις σκάλες ιστορία» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: Ο Βρετανός φωτογράφος Πίτερ Μουρ έμεινε αποκλεισμένος για έναν χρόνο (1974-75) στον καταυλισμό Κολοσσίου, αποτυπώνοντας τη ζωή των Ελληνοκύπριων προσφύγων.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η κυπριακή τραγωδία, με αποκορύφωμα την εισβολή των Τούρκων στις 20 Ιουλίου, είναι βασικό θέμα στα βιβλία πολλών Ελλήνων συγγραφέων (π.χ. του Βασίλη Γκουρογιάννη στο Κόκκινο στην Πράσινη Γραμμή, Μεταίχμιο, 2009), αλλά –όπως είναι φυσικό– και πολλών Κύπριων λογοτεχνών: Κυριάκος Μαργαρίτης Ρέκβιεμ για τους απόντες (Ψυχογιός, 2009), Αγγελική Σμυρλή Η διάψευση (Κέδρος, 2011), Κωνσταντία Σωτηρίου με τρία έργα, όπως Η Αϊσέ πάει διακοπές (Πατάκης, 2015), Φωνές από χώμα (Πατάκης, 2017) και Πικρία χώρα (Πατάκης, 2019), για να αναφερθώ μόνο στα έργα των τελευταίων χρόνων. Σ’ αυτό το πλαίσιο ανήκουν και οι Δεκαοκτώ αφηγήσεις σε επιμέλεια Νίκης Μαραγκού (Το Ροδακιό, 2012).

Ο Σταύρος Χριστοδούλου εστιάζει στους βιασμούς των Τούρκων εισβολέων σε νεαρές Ελληνοκύπριες. Η πρωταγωνίστρια Χλόη Αρτεμίου ήταν τότε 18 ετών και μεγάλωσε σε ένα σπίτι με τον εθνικόφρονα αλλά αδιάφορο ως πατέρα Σώτο και την παραιτημένη μητέρα Θεοδοσία. Εκείνες τις μέρες βρέθηκαν στο εξοχικό τους στη Λάπηθο, όταν ο Αττίλας ακρωτηριάσε την Κύπρο και λάβωσε επανειλημμένα τη μήτρα αλλά και την ψυχή της Χλόης. Ο σπόρος του φύτρωσε κι εκείνη από αντίδραση άφησε να γεννηθεί ένα αγόρι, το οποίο γρήγορα έδωσε για υιοθεσία στην καλύτερή της φίλη και συμπαραστάτριά της Κέιτ, που το πήρε κι έφυγε για την πατρίδα της την Αγγλία.

Ο σπόρος του φύτρωσε κι εκείνη από αντίδραση άφησε να γεννηθεί ένα αγόρι, το οποίο γρήγορα έδωσε για υιοθεσία στην καλύτερή της φίλη και συμπαραστάτριά της Κέιτ, που το πήρε κι έφυγε για την πατρίδα της την Αγγλία.

Παρόλο που ο αναγνώστης βλέπει σε πολλά σημεία του έργου να εισβάλει το μελό, κυρίαρχο στοιχείο είναι η προσωπική τραγωδία συνυφασμένη με την εθνική. Η κόντρα του Μακάριου και της ΕΟΚΑ Β΄, η εισβολή, η de facto διχοτόμηση της Μεγαλονήσου, οι νεκροί, οι αγνοούμενοι και οι ξεσπιτωμένοι, η μετακίνηση των Τουρκοκυπρίων στα σπίτια τους και η μετεγκατάσταση των «κουβαλητών» εποίκων από την Τουρκία, το μετέπειτα άνοιγμα πυλών στην «πράσινη γραμμή» και η δυνατότητα επίσκεψης στα Κατεχόμενα, το δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν κλπ., όλα αυτά δένουν αρμονικά με τη μυθιστορηματική αφήγηση και σαν ιστορικό φόντο σκηνογραφούν τις εξελίξεις. Σ’ αυτές κυριαρχεί το δράμα της πρωταγωνίστριας, που δεν βρίσκει συμπαράσταση σε μια διαλυμένη οικογένεια, που καταπίνει τον πόνο της, ενώ όλοι μιλούν, που φεύγει για να ξεχάσει, που ξαναγυρίζει στη Λάπηθο, που συναντά μεγάλο πια τον γιο της Παύλο (Πολ), που πρέπει να ξεχάσει και να μην ξεχάσει…

xristodoulou stavros
Ο Σταύρος Χριστοδούλου γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1963. Σπούδασε Νομικά στην Αθήνα και τα τελευταία τριάντα χρόνια εργάζεται ως δημοσιογράφος. Το πρώτο του μυθιστόρημα, Hotel National (2016), περιελήφθη στη βραχεία λίστα των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας της Κύπρου, καθώς και στην αντίστοιχη του λογοτεχνικού περιοδικού Κλεψύδρα. Το δεύτερο βιβλίο του, το μυθιστόρημα Τη μέρα που πάγωσε ο ποταμός (εκδ. Καστανιώτη, 2018), τιμήθηκε με το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2020 και με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος της Κύπρου.

 

Το μυθιστόρημα ξεκινά με την εξηντάχρονη πλέον Χλόη να πετά προς την Κωνσταντινούπολη. Και οι τελευταίες σελίδες σε έναν αναμενόμενο κύκλο τη φέρνουν απέναντι στον βιαστή της και πατέρα του παιδιού της Αχμέτ Ντογάν. Κι έτσι δύο «γιατί;» αιωρούνται γύρω από δυο παράλογες επιλογές της ηρωίδας: αφενός, γιατί άφησε το παιδί να γεννηθεί, ενώ όλοι συμφωνούσαν ότι οι βιασμοί δεν έπρεπε να οδηγήσουν σε παιδιά-τουρκόσπορα; Κι αφετέρου, γιατί ήθελε να ξαναδεί τον βιαστή της, ξεβάθοντας τα συντρίμμια της ψυχής της, που στην ουσία ποτέ δεν είχαν θαφτεί βαθιά;

Οι απαντήσεις δεν έρχονται λογικά. Έρχονται μέσα από τη σύνολη αφήγηση, τα μισόλογα και τις σιωπές, το κλίμα της κυπριακής τραγωδίας που είναι συνεχώς παρούσα και συχνά πυορροεί. Οι απαντήσεις έρχονται στον αναγνώστη, αν τελικά έλθουν, μέσω των συναισθημάτων που του γεννιούνται, μέσω της συμ/πάθειας και της ταύτισης (όσο αυτό γίνεται) με τη νεαρή Κυπρία που συμπορεύεται με την πατρίδα της στη μετατραυματική πορεία της. Ο Σταύρος Χριστοδούλου καταφέρνει να ζωντανέψει έναν ψυχισμό, που μέσα στο ατομικό του περίβλημα αντανακλά συνεκδοχικά ένα συλλογικό τραύμα. Κι αυτό το πετυχαίνει όχι τόσο με την αφήγηση της ζωής της Χλόης ή της ιστορίας της Μεγαλονήσου, αλλά με την προβολή των υπόγειεων νερών που ακούγονται συνεχώς να παφλάζουν και ποτέ να μην εκβάλλουν σαν πίδακας ή καταρράκτης. Η υποβολή, χωρίς να χάνεται η καθαρότητα της αφήγησης, είναι αυτό που τελικά καταξιώνει το βιβλίο.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας, κριτικός βιβλίου και συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Πυθαγόρας» (εκδ. Καστανιώτη).


christodoulouΤρεις σκάλες ιστορία
ΣΤΑΥΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ 2020
Σελ. 386, τιμή εκδότη €18,00

 

 


Απόσπασμα από το βιβλίο

«“Άμα πέσει ο Μούσκος, θα γίνει χαλασμός…” έλεγε συχνά ο άντρας της. Απ’ αυτόν είχε το συνήθειο ν’ αποκαλεί τον Αρχιεπίσκοπο με το κοσμικό του όνομα. Δεν θυμάται να τον είπανε ποτέ Μακάριο. Τραγόπαπα τον ανέβαζαν, προδότη τον κατέβαζαν… “Εμείς για την Ένωση αγωνιστήκαμε, όχι για να γίνει ο παπάς Φιντέλ Κάστρο της Μεσογείου, το στανιό μου μέσα…” ξεσπούσε ο Σώτος κάθε φορά που έβλεπε τη φωτογραφία του στην εφημερίδα. Και συμπλήρωνε μέσα απ’ τα δόντια του: “Μια μέρα όμως θα γυρίσει ο τροχός…”»

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
Με τον «Ντετέκτιβ» του Δημήτρη Χατζή συνεχίζονται οι «Παραβάσεις / Αναγνώσεις», το αναλόγιο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Με τον «Ντετέκτιβ» του Δημήτρη Χατζή συνεχίζονται οι «Παραβάσεις / Αναγνώσεις», το αναλόγιο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Τρίτη παρουσίαση για τις «Παραβάσεις / Αναγνώσεις» –το θεατρικό αναλόγιο του ΚΠΙΣΝ στον Φάρο– την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου με τη Μαρία Σκουλά να διαβάζει το διήγημα «Ο Ντέτεκτιβ» του Δημήτρη Χατζή, σε επιμέλεια του συνθέτη Κορνήλιου Σελαμσή.

Επιμέλεια: ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Η εμμονή» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Δεν ήθελε να μου πει το όνομά της.

...
«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Τσαρλς Μπουκόβσκι [Charles Bukowski] «Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» (νέα μτφρ. Γιάννης Λειβαδάς), που κυκλοφορεί στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ