thiriomorfoi kentriki

Για το μυθιστόρημα της Έλενας Μαρούτσου «Θηριόμορφοι» (εκδ. Πόλις). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Laura Makabresku. Η παρουσία πτηνών και ζώων στις συνθέσεις της Πολωνής φωτογράφου είναι βασική συνιστώσα του ύφους της. 

Της Διώνης Δημητριάδου

«Αυτοί οι θηριόμορφοι άνθρωποι ήταν εξαιρετικά εντυπωσιακοί:
το ζωώδες κεφάλι τους έμοιαζε να τους ταιριάζει, να τους ολοκληρώνει
ή –πώς να το πω;– να τους αποκαλύπτει».
Θηριόμορφοι (σ. 55)

Οι Θηριόμορφοι της Έλενας Μαρούτσου, αποκαλυπτικοί και αυτοί ως έμπνευση και γραφή, απαιτούν από τον αναγνώστη τους τη δύσκολη παραδοχή πως η ανθρώπινη φύση ίσως βρίσκει την ολοκλήρωσή της βαδίζοντας προς τα πίσω, προς τις απαρχές της δημιουργίας, εκεί που το ζωώδες ένστικτο με έναν απολύτως φυσικό τρόπο καθοδηγούσε την πορεία από τη ζωή στον θάνατο. Προκλητική η παραδοχή αυτή, καθόσον αναιρεί αιώνες λογικών επιχωματώσεων και ένα γερό (όπως αποδεικνύεται από τη μακροημέρευσή του) χτίσιμο μιας κατά σύμβαση κοινωνίας στα θεμέλια του ορθολογισμού. Ωστόσο, η Έλενα Μαρούτσου στη μέχρι τώρα συγγραφική της διαδρομή ουδέποτε ήταν κοινότοπη στη θεματική της, όπως επίσης ουδέποτε φάνηκε επιφυλακτική στη μορφή με την οποία την απέδωσε. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη συγγραφική φωνή, που δύσκολα (ευτυχώς) κατηγοριοποιείται, καθώς επιμένει να ξεχωρίζει με το δικό της φως μέσα στο κατά τόπους θολό πεδίο της μεγάλης αφήγησης.

Στον αφηγηματικό πυρήνα βρίσκονται δύο πρόσωπα, ο Σπύρος, ο Έλληνας καθηγητής λογοτεχνίας σε μια καθοριστική στιγμή της ζωής του, διαλυμένος συναισθηματικά, και η Μαριάννα, Ιταλίδα ηθοποιός. Οι δυο τους θα συναντηθούν σε ένα ξενοδοχείο στην Κρακοβία και θα συνδεθούν σε μια αινιγματική σχέση από κάθε άποψη – λες και ένα γερό νήμα τούς κρατά μαζί με απροσδιόριστη την αφετηρία του και άγνωστη την κατάληξή του. Κάτω από αυτό το πρίσμα μοιάζει να είναι δύο περσόνες ικανές να επεκταθούν πέρα από τη μυθοπλαστική τους υφή και να εκφράσουν εν συνόλω τη δυαδική ανθρώπινη σχέση – ενδιαφέρον αυτό από κάθε άποψη, όπως επίσης ενδιαφέρουσα η εναλλαγή της αφηγηματικής φωνής από τον άνδρα στη γυναίκα, για να καταλήξει στον παντογνώστη αφηγητή που θα ενσωματώσει την ευφυή πολυφωνία σε μία και μόνον ισχυρή και εξ αρχής επινοητική των πάντων φωνή, που θα αγκαλιάσει όλη την αναγνωστική εμπειρία.

«Είμαι ο παντογνώστης αφηγητής. Είμαι πανταχού παρών αλλά όχι ταυτόχρονα. Απλώς πετάω εδώ κι εκεί. […] Θα με κάλυπτε ένας όρος αμφισεξουαλικός. Ένα φουστάνι με γραβάτα. Ένα δωμάτιο δίπορτο. Ένα γένος ουδέτερο και μαύρο. […] Εγώ είμαι εδώ για να αφηγηθώ την ιστορία, να φωτίσω πλευρές της που έμειναν στο σκοτάδι. Γιατί είμαι από σκοτάδι εγώ. Εγώ ειμί το σκότος το μαύρο. Ο ιδανικός από μηχανής θεός». (σ. 201)

Τα ψυχικά τραύματα των ηρώων, της κεντρικής ιστορίας αλλά και των διαφορετικών προσώπων στις εγκιβωτισμένες αφηγήσεις, εξακτινίζονται πέρα από τη μυθοπλασία και αφορούν πλέον τον κάθε έναν αποδέκτη της γραφής, που ανακαλύπτει προσωπικά του βιώματα, ερμηνεύει τη δική του οπτική στις ερωτικές σχέσεις μέσα από τον διάχυτο (ζωώδη συχνά) ερωτισμό του βιβλίου, βρίσκει τον κοινό τόπο της ιστορικής μνήμης αγγίζοντας τις ναζιστικές θηριωδίες κατά των Εβραίων, επανατοποθετεί τα δεδομένα του ανοίγοντας τα παράθυρα θέασης του κόσμου.

Τα ψυχικά τραύματα των ηρώων, της κεντρικής ιστορίας αλλά και των διαφορετικών προσώπων στις εγκιβωτισμένες αφηγήσεις, εξακτινίζονται πέρα από τη μυθοπλασία και αφορούν πλέον τον κάθε έναν αποδέκτη της γραφής, που ανακαλύπτει προσωπικά του βιώματα, ερμηνεύει τη δική του οπτική στις ερωτικές σχέσεις μέσα από τον διάχυτο (ζωώδη συχνά) ερωτισμό του βιβλίου.

Στη συνολική πρόσληψη του βιβλίου συντελούν οι φωτογραφίες της Laura Makabresku, οι οποίες συνοδεύουν το κείμενο αποδίδοντας με εικαστικό τρόπο το νόημα των λόγων. Πρόσωπα με την ανθρώπινη και ζωώδη μείξη των χαρακτηριστικών τους, που στην απόλυτη αισθητικά συνύπαρξή τους ενέπνευσαν στη συγγραφέα την πολύμορφη αυτή ιστορία. Πολλά παραμυθιακά στοιχεία (άλλωστε ευκταίος ο παραμυθητικός / παρηγορητικός χαρακτήρας της λογοτεχνικής γραφής είτε αφορά τον δημιουργό είτε τον αποδέκτη), αναγκαίος ο διάσπαρτος συμβολισμός που προκαλεί για τη σύζευξη των δύο, του συμβόλου και του ερμηνευτικού κώδικα, πλήθος επιμέρους στοιχείων για εσωτερίκευση του νοήματος και πολλαπλές ερμηνευτικές προσεγγίσεις. Ακόμα και αποσπασματικά να διαβαστεί, σαν να πρόκειται για fragmenta, θραύσματα πολύτιμου αγγείου μέσα στον χρόνο που αποζητά την αναγνωστική πρόσληψη, ακόμα κι έτσι λειτουργεί αγγίζοντας στιγμές ζωής ή (μακάρι) μια συνολική θεώρησή της.

maroutsou
  Η Έλενα Μαρούτσου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1967. Σπούδασε Ιστορία στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών κι έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Λογοτεχνία και στις Εικαστικές Τέχνες στο Reading University της Αγγλίας. Ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με τη φωτογραφία και το κολάζ. Το 2009 το μυθιστόρημά της Μεταξύ συρμού και αποβάθρας βραβεύτηκε με το Athens Prize for Literature από το περιοδικό (δέ)κατα. Ζει και εργάζεται ως εκπαιδευτικός στην Αθήνα.

«[...] τους διακατείχε η αθώα επιθυμία να λυγίσουν τα σίδερα του κλουβιού τους – αθώα γιατί αγνοούσαν πως έξω από το κλουβί υπήρχε ένα μεγαλύτερο κλουβί, κάτι που συνειδητοποίησαν έντρομοι όταν έπεσε το καθεστώς […] ο καπιταλισμός τους έβγαλε από το κλουβί για να τους αφήσει ελεύθερους σε έναν ζωολογικό κήπο, όπου σπαράσσονταν μεταξύ τους μικρά πουλιά και άγρια θηρία». (σ. 49)

Με ανοιχτά τραύματα, με κυρίαρχο το πάθος, με ακραίες εκδηλώσεις ενστίκτων, με τον έρωτα να προσεγγίζει τον θάνατο ως άλλο προσωπείο του, τη ζωή να μεσολαβεί κάθε φορά για να υπενθυμίζει τις λεπτές και επίφοβες ισορροπίες αποτελώντας και αυτή μια άλλη όψη θανάτου, όχι μόνο ως φυσική κατάληξη των πάντων αλλά ως την ενσωμάτωση των χαρακτηριστικών του μέσα της, με διαρκή την τάση για απελευθέρωση από όποια δεσμά κρατούν το σώμα και την ψυχή δέσμια, με το σταθερό, σωτήριο νήμα (αν και αόρατο σαν σωστική λέμβος να διασώζει μια άλλη θέα στον κόσμο, να συνδέει εικόνες και λόγια σε αγαστή συμπόρευση), με τη ζωώδη φύση να αναδύεται μέσα και πάνω από την ανθρώπινη είτε με τρομακτική μορφή απειλώντας με κατάρρευση το λογικό οικοδόμημα είτε σαν θηρίο / σωτήριος δαίμονας να καταξιώνει τα πιο αρχέγονα ένστικτα αποσείοντας αιώνες ανθρώπινης ενοχής – εν συνόλω ένα απρόσμενο βιβλίο σε μια εξαιρετικής αισθητικής έκδοση, προκλητικό ως τα όρια της αναγνωστικής ανοχής· γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο σπουδαίο.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Ο ευτυχισμένος Σίσυφος» (εκδ. ΑΩ).


Θηριόμορφοι
ΕΛΕΝΑ ΜΑΡΟΥΤΣΟΥ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: LAURA MAKABRESKU
ΠΟΛΙΣ 2020
Σελ. 224, τιμή εκδότη €17,70



ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΜΑΡΟΥΤΣΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ