
Για τη συλλογή διηγημάτων της Έλσας Κορνέτη «Το νησί πάνω στο ψάρι – και άλλες ευφάνταστες ιστορίες» (εκδ. Μελάνι).
Της Λίλυς Εξαρχοπούλου
Είναι φορές που τα βιβλία έχουν την σπάνια ιδιότητα να «σε παίρνουν και να σε σηκώνουν» από τη μίζερη, ειδικά εν μέσω πανδημίας, πραγματικότητά σου. Συνήθως αυτό προκύπτει με ποιήματα ή κάποιο πολύ δυνατό μυθιστόρημα αλλά σπανιότερα με διηγήματα. Κι όμως κάτι τέτοιο συνέβη με τα διηγήματα της Έλσας Κορνέτη, απογειώνουν όπως συμβαίνει συχνά με την τέχνη. Ορατή η ποιητική σκευή της συγγραφέως στη γλώσσα, στη λυρική ή και ρομαντική αποτύπωση ενός άχρωμου κόσμου, στον υπόγειο στοχασμό και στη μυστική επισήμανση.
Το αρχικό μότο των διηγημάτων: «Ό,τι αυτοσυγχωρείται διαρκώς είναι της ζωής η διάψευση ή το θαύμα;» δίνει τρόπον τινά τον οδηγό ανάγνωσης∙ οδηγεί σε μια σειρά διερωτήσεων που ο αναγνώστης καλείται να σκεφτεί ή και να απαντήσει μετά από κάθε απολαυστικό διήγημα. Η συγγραφέας μάς ταξιδεύει σε κόσμους μαγικούς και ονειρικούς, όπως το φερώνυμο νησί πάνω στο ψάρι όπου: «Οι μη κανονικοί άνθρωποι του μη κανονικού νησιού ήταν ενθουσιασμένοι. Είχαν εξασφαλίσει αιώνια πλούτη, αιώνια νιάτα κι αιώνια ομορφιά στο αιώνια γόνιμο νησί. Τι άλλο να ζητούσαν λοιπόν;» Ο άνθρωπος όμως πέρα από τα εξωτερικά του γνωρίσματα φέρει και εσωτερικά στίγματα που συχνά οδηγούν στην αρχαία ύβρη που θα διαταράξει τους ρυθμούς του «παραδείσου».
Τόποι μαγικοί και παραμυθικοί αντιμετωπίζουν κατά μέτωπο τον απανθρωπισμό της τεχνολογικής εξέλιξης που οδηγεί σε «βιβλιοθήκες ψυχών» και μας πισωγυρίζει σε έναν κόσμο ανάποδο ή και μαυρόασπρο.
Κάποια από τα διηγήματα αγγίζουν με τον τρόπο τους φιλοσοφικές πραγματείες για την ανθρώπινη υπόσταση, θέτουν υπαρξιακά ζητήματα, διερωτώνται για τον ρόλο της τέχνης στη σημερινή εποχή. Συνομιλούν με παλαιότερα κείμενα (Σαίξπηρ, Θάκερεϊ, Σέλεϊ, Ντι Μόριε κ.ά.) και σύγχρονους Έλληνες ποιητές. Η γλώσσα αισθαντική και λεπταίσθητη με μια τάση λεξιπλασίας που όμως δεν παρασύρεται ποτέ στη λεξιλαγνεία. Τόποι μαγικοί και παραμυθικοί αντιμετωπίζουν κατά μέτωπο τον απανθρωπισμό της τεχνολογικής εξέλιξης που οδηγεί σε «βιβλιοθήκες ψυχών» και μας πισωγυρίζει σε έναν κόσμο ανάποδο ή και μαυρόασπρο («Οι κορεσμένοι», «Ο πρίγκηπας των αλγορίθμων»). Κινηματογραφικές και θεατρικές σκηνές ανακαλούνται αυθόρμητα συνοδευόμενες από την υπόγεια κριτική τους. («Κάποιο είδος αγάπης», «1903»).
![]() |
|
Η Έλσα Κορνέτη γεννήθηκε στο Μόναχο το 1969. Σπούδασε Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και στο Πανεπιστημίου του Trier Γερμανίας. Για μια δεκαετία εργάστηκε ως δημοσιογράφος. Δημοσιεύει τακτικά δοκίμια, βιβλιοκρισίες, μεταφράσεις και άλλα κείμενα. Υπήρξε δύο φορές υποψήφια για το Κρατικό Βραβείο Ποίησης. |
Συχνότατα η αρχή των διηγημάτων είναι τόσο υποδειγματική που θα έπρεπε να συμπεριληφθεί στα εγχειρίδια ή τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής. Αν η αρχή είναι το ήμισυ του παντός, μια δυνατή αρχική πρόταση ή και παράγραφος δελεάζει πάντα τον αναγνώστη να συνεχίσει όπως: «Την υπονόμευαν τη θάλασσά τους. Συνήθιζαν να αδιαφορούν. Αδιαφορούσαν και συνήθιζαν» («Θαλασσινό ναρκοπέδιο») και «Έλεγαν ότι είχε μια θυελλώδη καρδιά. Ότι η καρδιά του άρρυθμα χτυπούσε» («Τριαντάφυλλο στην άμμο») ή «Ξύπνησαν μ’ έναν ήλιο σαν τόπι τσίρκου να χοροπηδά στα κεφάλια τους. Η γη από κάτω, ο ουρανός από πάνω» («Οι κορεσμένοι»). Το αναγνωστικό όμως πανηγύρι συνεχίζεται συχνά σε συνδυασμό είτε με τη φύση και το περιβάλλον είτε με την ταχύτητα που οι ανθρώπινες, ηλεκτρονικές δημιουργίες συχνά υποκαθιστούν ή και υπερβαίνουν τον άνθρωπο-δημιουργό τους.
Οι εικαστικές συλλήψεις πολλών διηγημάτων ξεκινούν από την Αναγέννηση και, διατρέχοντας τους αιώνες με Κανόβα και Βαν Γκονγκ, φτάνουν έως στον Πόλλοκ. Οι τόποι, ενίοτε παραμυθικοί, διατρέχουν από τη μεσαιωνική Βενετία, τη βικτωριανή Αγγλία, τα άχρονα τοπία μέχρι τον μολυσμένο Θερμαϊκό. Άλλοτε πάλι το σκηνικό είναι περιορισμένο, το εσωτερικό μιας εκκλησιάς, ένα καφενείο, ένα γραφείο. Ο κόσμος που κινεί (και κινείται) στις ιστορίες είναι συχνά «οι αδιάφοροι άνθρωποι», «οι μη κανονικοί», «οι κυρίες του τίποτα», «άνθρωποι της προηγούμενης μέρας», «αλαφιασμένοι», νεωκόροι, ψάλτες, φαροφύλακες, δημιουργοί βιντεοπαιχνιδιών, ρομαντικά τέρατα παλαιότερης ή νεότερης κοπής, άνθρωποι που απολαμβάνουν την ανυπαρξία τους. Η κριτική ματιά της Κορνέτη καταδικάζει ή απορρίπτει, κρυφά ή και λιγότερο κρυφά, τη μεγαλομανία, τον άκρατο καταναλωτισμό, την άμετρη καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, την υπέρμετρη και αστόχαστη τεχνολογική ανάπτυξη.
Πυκνότατη εξαιρετική γραφή σε μια συλλογή που σε παρασέρνει με μαγευτικό τρόπο σε ουτοπίες και δυστοπίες. Ένα βαθιά πολιτικό βιβλίο με την ουσιαστική έννοια της λέξης, δηλαδή τη βαθιά έγνοια για την κοινότητα, τη γνώση ότι η ύβρις ακολουθείται από τη νέμεση. Η συγγραφέας που αρέσκεται στα δίσημα ερωτήματα μας προσκαλεί να αναστοχαστούμε τη ζωή μας, το μέλλον μας. «Το νησί πάνω στο ψάρι» είναι μια τέτοια γοητευτική αφορμή.
* Η ΛΙΛΥ ΕΞΑΡΧΟΠΟΥΛΟΥ είναι συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο η ποιητική συλλογή «Λαθραία οργή» (εκδ. Μελάνι).
Το νησί πάνω στο ψάρι
ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΕΥΦΑΝΤΑΣΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ
ΕΛΣΑ ΚΟΡΝΕΤΗ
ΜΕΛΑΝΙ 2020
Σελ. 150, τιμή εκδότη €11,00