alt

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Patriot» (εκδ. Πόλις) και τα αφηγήματα του Αντώνη Συριανού «Οι Καστρωμένες» (εκδ. Νεφέλη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Φρέσκιες γραφές, νέα πρόσωπα, νέοι τρόποι σκέψης και αποτύπωσης πάντα είχαμε και έχουμε. Κάθε νεοεμφανιζόμενος συγγραφέας έρχεται από το μέλλον και τροφοδοτεί το παρόν μας με καινούργιες αντιλήψεις και λογοτεχνικές ματιές. Άλλοι πατάνε γερά στη σύγχρονη πραγματικότητα και προβληματίζονται στο ρεαλιστικό της υπέδαφος κι άλλοι παρουσιάζουν την κωμική πλευρά του ηθογραφικού, απελευθερώνοντας τους αφανείς ποταμούς του επαρχιακού κουτσομπολιού.

Η πλοκή έχει γερά θεμέλια, η πορεία προς το τέλος ανοίγεται ομαλά με σταδιακά όσο και αναμενόμενα βήματα, η κορύφωση σταματά την κρίσιμη ώρα.

Μετά τα πρώτα χρόνια της έλευσης χιλιάδων Αλβανών στην Ελλάδα, εκεί στις αρχές της δεκαετίας του ’90, και τις δυσκολίες εγκλιματισμού, τι έγιναν όλοι αυτοί και πώς ενσωματώθηκαν στον κόσμο της εργασίας; Ο εικοσιτετράχρονος Μιχάλης Μαλανδράκης με τον Patriot του (αλβανική λέξη που μοιράζεται τη σημασία και την καταγωγή της με τα ελληνικά) δηλώνει παρών σε ένα τέτοιο θέμα, το οποίο σκηνοθετεί στα μαγαζιά της αθηναϊκής νύχτας.

Ο Αγκίμ είναι ένας νεαρός Αλβανός που παίζει εξαιρετικά κλαρίνο στον δρόμο, όταν τον βρίσκει ένας συμπατριώτης του, ο Αντώνης, και τον στέλνει συστημένο σε νυχτερινό κέντρο. Εκεί καταξιώνεται στην ορχήστρα, αλλά ακούσια βρίσκεται στο κέντρο της αλβανικής μαφίας, στις διαμάχες μεταξύ των επιχειρηματιών και του μίσους προς τους ξένους. 

Ο συγγραφέας γράφει με άνεση, απλώνει τα υλικά και δένει τη συνταγή του με αξιοθαύμαστη δεξιοτεχνία, ειδικά για την ηλικία του. Η πλοκή έχει γερά θεμέλια, η πορεία προς το τέλος ανοίγεται ομαλά με σταδιακά όσο και αναμενόμενα βήματα, η κορύφωση σταματά την κρίσιμη ώρα. Μπορεί να μένει ρηχά στα διλήμματα και στο σασπένς της νύχτας και να μην προχωρά σε μια τραγική σύλληψη της εσωτερικής κι εξωτερικής δράσης, αλλά παρ’ όλ’ αυτά αφήνει τον αναγνώστη να ανασυνθέσει τα ζοφερά σημεία και να συλλάβει το ρευστό έδαφος που βρίσκεται κάτω από τα πόδια των αλλοδαπών.

altΟι ντόπιοι εξακολουθούν να τους βλέπουν εχθρικά ή καχύποπτα, ακόμα κι αν αυτοί μιλάνε άψογα ελληνικά, ενώ οι ξένοι και ομοεθνείς τους δεν τους αποδέχονται παρά μόνο αν υπηρετούν τους δικούς τους σκοπούς, αν δηλαδή χειραγωγούνται ως εύκολα αθύρματα και μαριονέτες. Η ενδιάμεση γραμμή στην οποία εγκαταβιούν τους αφήνει έρμαια στη μέγγενη των μεν και των δε, ενώ οι ίδιοι, προσπαθώντας να κοινωνικοποιηθούν, αντιμετωπίζουν διχαστικές λογικές, διλημματικές καταστάσεις και σφοδρές αμφιταλαντεύσεις.

Από την άλλη, τα αλληλοσυνδεόμενα κείμενα του Αντώνη Συριανού ονομάζονται «αφηγήματα», ακριβώς επειδή κινούνται ανάμεσα στο διήγημα και την κοινωνική καταγραφή, ανάμεσα στη λαϊκή αφήγηση και τη λαογραφική έρευνα. Είναι μικρές ιστορίες για την Τήνο, που αναδεικνύουν το τοπικό στοιχείο, την ψυχοσύνθεση και τη νοοτροπία του πληθυσμού, τα κοινωνικά ήθη και έθιμα, τον κόσμο μιας προνεωτερικής εποχής, ο οποίος πλέον δεν διασώζεται ατόφιος. Μικρά ανέκδοτα για ιδιόρρυθμους ανθρώπους, συνήθη ή ασυνήθη περιστατικά, καθημερινές συνήθειες, διαπροσωπικές σχέσεις αλλά και ατομικοί τύποι, δοξασίες και παροιμίες, και κυρίως κουτσομπολιά, μπηχτές και αιχμηρές επιθέσεις συνθέτουν ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό που αναπαριστά τη νησιώτικη ζωή.

Ντόπιες λέξεις, με το φορτίο των συγκοπών και των ιδιαιτεροτήτων τους, με την κλίμακα των σημασιών τους, με το ευφάνταστο των ονομασιών τους, παραπέμπουν πάλι στην αποκεντρωμένη γλώσσα της ηθογραφίας και φτάνουν καλλικέλαδες ως τον αναγνώστη.

Με αυτά και με κείνα, ποιος τελικά πρωταγωνιστεί σ’ αυτά τα αλληλένδετα αφηγήματα; Σε πρώτη φάση εύκολα κανείς μπορεί να ορίσει ως πρωταγωνιστή, παρά τα πλείστα ονόματα που έρχονται και παρέρχονται, τον απλό λαό, το πλήθος των Τηνιακών κυρίως γυναικών που δίνουν το στίγμα στη ζωή μέσα κι έξω από το σπίτι. Γι’ αυτό κι ο συγγραφέας επέλεξε για τίτλο στο βιβλίο του τον θηλυκό τύπο «Καστρωμένες», για να επιστήσει την προσοχή στις πολυάριθμες, επώνυμες κι ανώνυμες, φτωχές ή πλούσιες, καπάτσες ή αφανείς συζύγους, μητέρες, γιαγιάδες, δούλες κ.λπ. που συγκαθορίζουν τη δράση της αφήγησης. Και μαζί μ’ αυτές πρωταγωνίστρια είναι η ίδια η Τήνος, στο υπόγειο σύστημα της αφανούς κοινωνικής της ζωής, ένα πολύβουο μελίσσι από γλώσσες, κινήσεις και τακτικές, που φιδοσέρνεται και εγκολπώνεται όλα όσα πράττουν οι κάτοικοί του. Είναι η ίδια ηθογραφική λογική που συναντάμε και στο «Χρονικό μιας πολιτείας» του Παντελή Πρεβελάκη, έργο που αναφέρεται αντίστοιχα –έστω και με άλλο τρόπο- στο μεσοπολεμικό Ρέθυμνο.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, η λογοτεχνικότητα του βιβλίου έγκειται στη μουσική γλώσσα που απλώνεται προφορική, ρέουσα, ιδιωματική, μαγική στον εξωτισμό της και καλλίφωνη στη χειμαρρώδη της φύση. Ο Αντώνης Συριανός, ως μουσικός ο ίδιος, έχει πιάσει με το αυτί του τον ρυθμό της τοπικής λαλιάς και τον έχει υιοθετήσει, καθώς ξεδιπλώνει τα ευφωνικά μονοπάτια της νησιωτικής κοινωνίας. Ντόπιες λέξεις, με το φορτίο των συγκοπών και των ιδιαιτεροτήτων τους, με την κλίμακα των σημασιών τους, με το ευφάνταστο των ονομασιών τους, παραπέμπουν πάλι στην αποκεντρωμένη γλώσσα της ηθογραφίας και φτάνουν καλλικέλαδες ως τον αναγνώστη, ο οποίος χάνεται μέσα στη ροή και τη δίνη τους. Δεν αγνοώ και τη σκαμπρόζικη διάθεση μέσα στο αλά Ραμπελαί χιούμορ της γραφής, που διανθίζει με γέλια και πιπεράτα αστεία τον μικρόκοσμο του νησιού.

Καθένα από τα δύο κείμενα αυτών των πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων, είτε στην τραγική μορφή που δίνει ο Μιχάλης Μαλανδράκης στο δικό του, είτε στην κωμικοσατιρική (και σατυρική) που του δίνει ο Αντώνης Συριανός, αποζημιώνει τον αναγνώστη, καθώς αυτός συνδυάζει την κοινωνική ματιά με τη λογοτεχνική τέχνη. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου. 
Τελευταίο του βιβλίο, η μελέτη «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

 Στην κεντρική εικόνα: Φωτογραφία © Σπύρος Στάβερης


altPatriot
Μιχάλης Μαλανδράκης
Πόλις 2019
Σελ. 96, τιμή εκδότη €10,00

alt

 

 

 

altΟι Καστρωμένες
Αντώνης Συριανός
Νεφέλη 2019
Σελ. 264, τιμή εκδότη €13,30

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Μπασκόζου και «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» της Άννας Δαμιανίδη (κριτική) – Κάτοπτρα ενηλικίωσης μέσα στη Χούντα

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Μπασκόζου και «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» της Άννας Δαμιανίδη (κριτική) – Κάτοπτρα ενηλικίωσης μέσα στη Χούντα

Για το μυθιστόρημα του Γιάννη Μπασκόζου «Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» (εκδ. Μεταίχμιο) και το μυθιστόρημα της Άννας Δαμιανίδη «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ότι τα δύο μυθιστορήμ...

«Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» του Τηλέμαχου Τσαρδάκα (κριτική) – ανατρέχοντας σε κοινές παραστάσεις του ελληνικού συλλογικού ασυνείδητου

«Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» του Τηλέμαχου Τσαρδάκα (κριτική) – ανατρέχοντας σε κοινές παραστάσεις του ελληνικού συλλογικού ασυνείδητου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Τηλέμαχου Τσαρδάκα «Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» (εκδ. Σοκόλη).

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H συλλογή διηγημάτων του Τηλέμαχου Τσαρδάκα ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ανακοινώθηκαν οι νικητές των βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης

Ανακοινώθηκαν οι νικητές των βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης

Την Παρασκευή 22 Μαρτίου 2024 θα γίνει η τελετή της απονομής των λογοτεχνικών βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης. Ακολουθεί η μικρή λίστα για κάθε κατηγορία. μαζί με τους νικητές καθώς και το μεγάλο βραβείο της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ