Marie Laurencin Deux Femmes Two Women

Για το μυθιστόρημα της Ελένης Πριοβόλου «Στη ζωή νωρίς νυχτώνει» (εκδ. Καστανιώτη).

Της Διώνης Δημητριάδου

«Η μοίρα και το τυχαίο ορίζουν τις διαδρομές, και κανένας δεν μπορεί να τις προσπεράσει». Πολλές φορές διαβάζοντας το νέο μυθιστόρημα της Ελένης Πριοβόλου επαληθεύεται η παραπάνω αλήθεια. Δύο συνθήκες αντιθετικές που αντιμάχονται το αυτεξούσιο του ανθρώπου – οικτρά ματαιωμένο κάτω από τη δύναμή τους. Το μοιραίο και το τυχαίο κινούμενα μέσα στον χρόνο (που έτσι κι αλλιώς δεν τον ορίζουμε, μόνο τον ερμηνεύουμε κατά το δοκούν και τον ενσωματώνουμε στη ζωή μας) αποφασίζουν τι θα χαθεί και τι θα διασωθεί. Ίσως όχι πάντα αυτό που αξίζει αλλά οπωσδήποτε αυτό που έχει τη δύναμη να ιστορηθεί, μέσα από τις προσωπικές αφηγήσεις ή τις λογοτεχνικές εκδοχές τους. 

Η φιλία τους ξεκινά το 1963 για να σταματήσει σύντομα και να χαθούν τα όποια σημεία επαφής είχαν προλάβει να φτιάξουν μεταξύ τους. Θα ξανασμίξουν από μια απίστευτη συγκυρία μετά από πενήντα χρόνια, ενώ η κάθε μία θα έχει διαγράψει την τροχιά της στη ζωή.

Η ιστορία που αφηγείται η Πριοβόλου καλύπτει ένα χρονικό διάστημα περίπου πενήντα χρόνων, ικανό να δημιουργήσει τις συνθήκες μέσα στις οποίες οι δύο ηρωίδες της, η Άρια και η Οριάν, ενηλικιώνονται, διαμορφώνουν την προσωπικότητά τους, χτίζουν κάτω από εξαιρετικά σκληρές και αντίξοες συνθήκες (ειδικά η μία από αυτές, η Οριάν) αυτό που θεωρούν ζωή. Η φιλία τους ξεκινά το 1963 για να σταματήσει σύντομα και να χαθούν τα όποια σημεία επαφής είχαν προλάβει να φτιάξουν μεταξύ τους. Θα ξανασμίξουν από μια απίστευτη συγκυρία μετά από πενήντα χρόνια, ενώ η κάθε μία θα έχει διαγράψει την τροχιά της στη ζωή. Η Ελλάδα του αντιδικτατορικού αγώνα, ο Καναδάς της επιλεγμένης εξορίας, η Ελλάδα της μεταπολίτευσης, η σύγχρονη κρίση. Αλλά και ο Λίβανος του εμφυλίου πολέμου, η κατάργηση της ελευθερίας και της ζωής, ο διαρκής αγώνας για την κατοχύρωση των στοιχειωδών δικαιωμάτων. 

«Κοιτάζει τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες των εφημερίδων που απεικονίζουν τον θρήνο των ανθρώπων πάνω από την εκατόμβη του παλαιστινιακού στρατοπέδου Ταλ Ελ-Ζατάρ τον Αύγουστο του 1976. Είχε ακούσει κάποτε τον Εμίλ να λέει ότι θα σβήσουν τα στρατόπεδα των Παλαιστινίων από το χάρτη του Λιβάνου. Ήταν λοιπόν αρκετά νωρίς σχεδιασμένο και το πραγματοποίησαν όταν οι συριακές δυνάμεις μπήκαν στη χώρα στο πλευρό των φαλαγγιτών. Θυμάται που ήρθε ο πατέρας σε απελπιστική κατάσταση και της είπε, ρίχνοντας "σκατά" ακόμα και στον τάφο του Εμίλ: "Ούτε οι ορδές του Χίτλερ δεν έκαναν τέτοιο μακελειό, Οριάν!" Έπειτα κλείστηκε στον οντά του και έπεσε σ’ ένα θρηνώδες παραλήρημα. Μάταια προσπαθούσε να του προσφέρει παρηγοριά. "Το αίμα έγινε κρουνός. Θα μας πνίξει όλους. Τα χειρότερα είναι μπροστά μας", έλεγε παραδομένος στην απελπισία». 

Διαφορετικές εμπειρίες, δυο ζωές που καμία σχέση δεν φαίνεται να έχουν, με λησμονημένα όσα είχαν από κοινού ζήσει. Κι όμως, όταν σμίξουν ξανά θα πάρουν τη συνέχεια της κοινής ζωής τους εκεί που την άφησαν και θα μας χαρίσουν η κάθε μία την αφηγημένη ιστορία της, δείχνοντας ολοκάθαρα τη γειτνίαση της Ανατολής με τη Δύση· μια όμορφη σύζευξη μέσα από τις προσωπικές ιστορίες των δύο γυναικών, που η μοίρα τις έφερε κοντά, τις χώρισε και τις ξανάσμιξε με το τυχαίο (ή μήπως το μοιραίο;) να παίζει τον καθοριστικό ρόλο του. Ταυτόχρονα μια υπόμνηση για τις ουσιαστικές σχέσεις που δημιουργούνται απρόσμενα, στερεώνονται με γερά θεμέλια, γι’ αυτό κι έχουν τη δύναμη να υπερβούν τα όποια χρονικά ή τοπικά εμπόδια, που απειλούν να τις καταργήσουν.

alt
Η Ελένη Πριοβόλου έχει γράψει πολλά βιβλία
για παιδιά και εφήβους.
Από τα μυθιστορήματα ενηλίκων που έχει
γράψει, το 2010 με το Όπως ήθελα να ζήσω 
(εκδ. Καστανιώτη)κέρδισε το Βραβείο
Αναγνωστών ΕΚΕΒΙ- ΕΡΤ.



Η ιστορία είναι γοητευτική. Έχει όλα τα χαρακτηριστικά της μεγάλης αφήγησης που διαπερνά τα χρονικά διαστήματα και ενώνει τα διαφορετικά στοιχεία των προσώπων, των πολιτισμών, των χωρών, μέσα από την αγάπη, τη φιλία, την αλληλεγγύη, την προσφορά. Κάτω από αυτή την οπτική η ιστορία της Πριοβόλου είναι από τη φύση της αισιόδοξη, ακόμη κι όταν μιλά για την καταστροφή και τον θάνατο. 

«Ο θάνατος έρχεται συχνά απροειδοποίητα. Όμως η Οριάν θέλει να πιστεύει πως έχει ζωή ακόμα. Ασκήθηκε στον θάνατο. Συνομιλεί μαζί του, κι αυτός της ψιθυρίζει ότι δεν έχει φτάσει το πλήρωμα του χρόνου να τη σηκώσει μαζί του στα αθώρητα βάθη της άγνοιας. Παρά ταύτα προετοιμάζεται. Δεν τον πιστεύει τον θάνατο. Είναι γαλίφης, ξελογιαστής! Σου υπόσχεται τον άπλετο χρόνο, για να ξεχνάς να τον θυμάσαι. Και εκεί, μέσα στην αμεριμνησία, σε κόβει με το δρέπανό του».

Τα πρόσωπα της ιστορίας έχουν να εκπληρώσουν ένα στοίχημα με τη ζωή· γι’ αυτό και συμφιλιώνονται με τον θάνατο και μαθαίνουν να μην τον φοβούνται. Αντιλαμβάνονται τη ζωή σαν ένα όλον, στην ουσία χωρίς αρχή και τέλος, σαν μια συνέχεια βιωμάτων που καταλήγουν κάποτε σε ένα περιβάλλον αθώρητο μεν αλλά υπαρκτό ως συνέχεια του ορατού και απτού στις αισθήσεις. 

Η Ελένη Πριοβόλου χτίζει μια ιστορία πολυεπίπεδη, όπως πρέπει να είναι κάθε αφήγηση που με το ένδυμα της μυθοπλασίας ανοίγεται στον ωκεανό της μυθιστορηματικής πλοκής. Οι δύο ηρωίδες μοιράζονται το κέντρο του ενδιαφέροντος. Ωστόσο, όπως όταν ρίξεις ένα βότσαλο σε μια ήρεμη λίμνη γύρω του δημιουργούνται ομόκεντροι κύκλου αναταράξεων, που όσο απομακρύνονται από το κέντρο φθίνουν, έτσι κι εδώ οι δευτερεύοντες χαρακτήρες είναι πλήρεις μυθοπλαστικές προσωπικότητες, που συνεπικουρούν τη δομή της ιστορίας και συμπληρώνουν τις δύο περσόνες. Η Οζ Τσαμούν, για παράδειγμα, δεν είναι απλώς μια συμπληρωματική φιγούρα στην κεντρική ιστορία και τη ζωή της Άριας και της Οριάν, αλλά θα μπορούσε να σταθεί και ως αυτόνομη μυθοπλαστική μορφή κάτω από μια επεξεργασία του βασικού της πυρήνα με την προσθήκη ικανών στοιχείων πλοκής. Ακόμη ένα δείγμα της καλής γραφής, που υπολογίζει όλες τις λεπτομέρειες για να δομηθεί σωστά και στέρεα το θέμα, να βρουν τον κατάλληλο χώρο (σε τόπους και πρόσωπα) για να σταθούν και να μη μείνουν μετέωροι οι κεντρικοί ήρωες. Μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία σύζευξης Ανατολής και Δύσης. Ένα μυθιστόρημα ξεχωριστό στη θεματική και στη γραφή του.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. 
Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Ο ευτυχισμένος Σίσυφος» (εκδ. ΑΩ).


altΣτη ζωή νωρίς νυχτώνει
Ελένη Πριοβόλου
Καστανιώτης 2019
Σελ. 512, τιμή εκδότη €18,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

Για το μυθιστόρημα της Αγλαΐας Μπλιούμη «Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» (εκδ. Κέδρος). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία μεταναστών στο Μόναχο το 1960.

Γράφει ο Ανδρέας Καρακίτσιος

Πρόκειται για ένα λογοτ...

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

Για το μυθιστόρημα της Λίνας Φυτιλή «Χρυσός κήπος, Άλτσιν μπαχτσεσί» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία ©  Κώστας Μπαλάφας / Αρχείο Κ. Μπουμπουρή. 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Η ...

Μαρία Καλιόρη, Ηλίας Μπιστολάς, Χριστίνα Ιωάννου: Νέες φωνές, νέοι δρόμοι (κριτική)

Μαρία Καλιόρη, Ηλίας Μπιστολάς, Χριστίνα Ιωάννου: Νέες φωνές, νέοι δρόμοι (κριτική)

Για τη συλλογή διηγημάτων της Μαρίας Καλιόρη «Οι καλοί πεζοπόροι» (εκδ. Ιωλκός), το μυθιστόρημα του Ηλία Μπιστολά «Χώμα στα μάτια, στα αυτιά, στο στόμα» (εκδ. Τόπος) και τη συλλογή διηγημάτων της Χριστίνας Ιωάννου «Ταξίδι στο φούρνο» (εκδ. Ιωλκός).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ