alt

Για το μυθιστόρημα του Βασίλη Γκουρογιάννη «Αναψηλάφηση» (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Μάνου Κοντολέων

Ο Βασίλης Γκουρογιάννης (1951) έγραψε ένα βιβλίο για να σχολιάσει την εποχή που σφράγισε τη γενιά του. Το νέο του αυτό μυθιστόρημα βασίζεται σε ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα από την περίοδο της χούντας και της μεταπολίτευσης μέχρι και τις μέρες μας. Και αυτά όλα τα γεγονότα τα περιγράφει μέσα από τη ματιά του κεντρικού του ήρωα – ενός ηλικιωμένου, πλέον, φιλολόγου, που κατά τη διάρκεια της Χούντας και αφού είχε συλληφθεί για συμμετοχή του σε αντιστασιακή ομάδα και είχε βασανισθεί, στη συνέχεια κατέφυγε στη Βαρκελώνη, όπου και έζησε προσπαθώντας να ξεχάσει τα τραύματα που άφηνε πίσω του.

50 χρόνια απουσίας είναι πολλά και τον έχουν κάνει να αισθάνεται ως ένας άνθρωπος που δεν έχει πού να πατήσει. Η Ισπανία ποτέ δεν έγινε η πατρίδα του και η Ελλάδα –στην οποία επιστρέφει– μοιάζει τόσο διαφορετική από εκείνη που είχε αφήσει.

Αλλά τα 50 χρόνια απουσίας είναι πολλά και τον έχουν κάνει να αισθάνεται ως ένας άνθρωπος που δεν έχει πού να πατήσει. Η Ισπανία ποτέ δεν έγινε η πατρίδα του και η Ελλάδα –στην οποία επιστρέφει– μοιάζει τόσο διαφορετική από εκείνη που είχε αφήσει. Όλοι οι σύντροφοί του έχουν ή συμβιβαστεί με έναν μικροαστικό τρόπο ζωής ή έχουν υποταχτεί σε μια κούρσα κερδοσκοπίας ή και έχουν αφεθεί σε μια άνευ νοήματος αναπόληση ενός παρελθόντος που κανείς δεν του αναγνωρίζει την όποια ουσιαστική αξία.

Η χώρα όλη έχει αλλάξει. Και ο άνθρωπος αυτός –που πέρασε όλη του τη ζωή, ως φιλόλογος, χωμένος μέσα στη μητρική του γλώσσα– ανακαλύπτει πως ακόμα και αυτή η ίδια η ελληνική γλώσσα που είχε διδαχτεί και είχε μάθει να χρησιμοποιεί, έχει αλλοιωθεί, έχει παραμορφωθεί… Μαζί με τους ανθρώπους και τα ήθη τους και η γλώσσα τους ακολουθεί πτωτική πορεία προσαρμογής σε περιπτωσιακές καταστάσεις.

Το μυθιστόρημα δομείται σε ολιγοσέλιδα, κατά το πλείστον, κεφάλαια που, με συνεχείς εναλλαγές, οδηγούν τον αναγνώστη από το χτες στο σήμερα. Κι έτσι με τρόπο που ακριβώς επειδή συνδέει αυτό που στο παρόν βιώνεται με ότι στο παρελθόν συνέβη, ο ήρωας ξεδιπλώνει με πειστικότητα τα πάθη του και ο ίδιος ο Γκουρογιάννης βρίσκει την ευκαιρία από τη μια με καίριες επισημάνσεις να στιγματίζει την πτώση, αλλά και από την άλλη με περιγραφές καθηλωτικές να αναστήσει τα βασανιστήρια και τους αρχιβασανιστές.

Θεωρώ πως είχε έρθει η εποχή να καταγραφεί στη ελληνική λογοτεχνία αυτή η εσωτερική σχέση της Επταετίας των Συνταγματαρχών με το σήμερα μιας χώρας που σέρνεται μέσα στην καθημερινότητα μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομικής αναλγησίας.

Ο Βασίλης Γκουρογιάννης ασφαλώς και δεν έδωσε τυχαία τον τίτλο Αναψηλάφηση στο μυθιστόρημά του. Θέλησε να ξαναδεί την Ιστορία κάτω από το φως των πλέον πρόσφατων στοιχείων. Η περίοδος της Χούντας και της όποιας αντίστασης προς αυτήν έχει πλέον διανύσει την μεγαλόστομη περίοδο της και χρειάζεται να φωτιστεί το πώς από εκείνο το ένα ιστορικό συμβάν φτάσαμε σε ένα άλλο, πώς οι ιδεολογίες αντικατασταθήκανε από τις ιδεοληψίες. 

Ο Γκουρογιάννης, ενώ περιγράφει με συναρπαστικές λεπτομέρειες την αυτό-αναψηλάφηση του ήρωά του, την ίδια στιγμή κάνει μια ακόμα πιο τολμηρή κίνηση και φέρνει δίπλα του τον βασικό βασανιστή του και τον αφήνει να ξεδιπλώσει τον παρανοϊκό του λόγο.

Ο Γκουρογιάννης, ενώ περιγράφει με συναρπαστικές λεπτομέρειες την αυτό-αναψηλάφηση του ήρωά του, την ίδια στιγμή κάνει μια ακόμα πιο τολμηρή κίνηση και φέρνει δίπλα του τον βασικό βασανιστή του και τον αφήνει να ξεδιπλώσει τον παρανοϊκό του λόγο που –όπως το βλέμμα του φιδιού μαγνητίζει το θύμα του– μπορεί να καταφέρνει, αν και νικήθηκε, να επεμβαίνει στις αντιδράσεις των πάλαι ποτέ θυμάτων του, και να ευνουχίζει τις σκέψεις τους. Με άλλα λόγια διατυπωμένο – υπάρχουν πολλοί τρόποι να βασανίζουν οι λίγοι τους πολλούς και κάποιοι από αυτούς δεν εμπίπτουν στη δικαιοδοσία των επίσημων απαγορεύσεων.

Λέξεις όπως: δημοκρατία, ελευθερία, θεσμοί, δείχνουν να έχουν χάσει το αρχικό και βασικό τους περιεχόμενο. Και το κυριότερο δεν υπάρχει κανείς να το αναζητήσει. Τα όνειρα έχουν διαψευσθεί, το πολίτευμα έχει μεταλλαχθεί, το αυθαίρετο επιβάλλεται και η ασυδοσία επιβραβεύεται. Η γλώσσα εκχυδαΐζεται. Εκείνοι που αντιστάθηκαν είναι έτοιμοι να καταθέσουν την όποια συνέχιση αντίδρασης. Το αδιέξοδο δεν είναι σημείο, αλλά κατάσταση.

Όλα αυτά θέλησε ο συγγραφέας να τα μετατρέψει σε ένα μυθιστόρημα, όπου κυριαρχεί η άψογη τεχνική αφήγησης και η διάθεση να δοθεί μια νέα πρόταση πολιτικού μυθιστορήματος.

* Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ είναι συγγραφέας. 
Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Η Κασσάνδρα στη μαύρη άμμο» (εκδ. Πατάκη).


altΑναψηλάφηση
Βασίλης Γκουρογιάννης
Μεταίχμιο 2019
Σελ. 424, τιμή εκδότη €17,70

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΓΚΟΥΡΟΓΙΑΝΝΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

Για το μυθιστόρημα «Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Πριν από επτά χρόνια ο Δημήτρης Παπανικολάου διαπίστωνε, στην ομότιτλη μελέτη του, ότι Κάτι τρέχει με την οικογένεια&nbs...

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

Για τη νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη «Άδειος τόπος» (εκδ. Πατάκη). 

Γράφει ο Κωνσταντίνος Βλαχογιάννης

Η νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη ...

«Αυτός ο χειμώνας» του Δημήτρη Καρακίτσου (κριτική) – Το μυστικό κάλεσμα της φύσης

«Αυτός ο χειμώνας» του Δημήτρη Καρακίτσου (κριτική) – Το μυστικό κάλεσμα της φύσης

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη Καρακίτσου «Αυτός ο χειμώνας» (εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία του Κώστα Μπαλάφα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Χιόνι πάνω στο χιόνι και σιωπή. Ένα χωριό, το Περιβόλι, κοντά στα Γρεβε...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

«Ο έφηβος» και «Ο νεαρός Τέρλες» τον ώθησαν στην ενδοσκόπιση και τη γραφή, ενώ επανέρχεται στην «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» ως πρότυπο γλώσσας και ύφους. Αυτά είναι κάποια από τα βιβλία της ζωής του Κώστα Λογαρά.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

Για την παράσταση «Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα, στο Θέατρο Ροές. Μαζί με τον Περλέγκα παίζουν τα μέλη της ομάδας «κι όμΩς κινείται».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο «Ροές» ο ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων του Λάζαρου Αλεξάκη «Mind the gap», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 5 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Είχε φτάσει σε μικρή απόσταση από τη βιτρίνα, και το νυχτεριν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ