alt

Για το μυθιστόρημα του Βασίλη Γκουρογιάννη «Αναψηλάφηση» (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Μάνου Κοντολέων

Ο Βασίλης Γκουρογιάννης (1951) έγραψε ένα βιβλίο για να σχολιάσει την εποχή που σφράγισε τη γενιά του. Το νέο του αυτό μυθιστόρημα βασίζεται σε ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα από την περίοδο της χούντας και της μεταπολίτευσης μέχρι και τις μέρες μας. Και αυτά όλα τα γεγονότα τα περιγράφει μέσα από τη ματιά του κεντρικού του ήρωα – ενός ηλικιωμένου, πλέον, φιλολόγου, που κατά τη διάρκεια της Χούντας και αφού είχε συλληφθεί για συμμετοχή του σε αντιστασιακή ομάδα και είχε βασανισθεί, στη συνέχεια κατέφυγε στη Βαρκελώνη, όπου και έζησε προσπαθώντας να ξεχάσει τα τραύματα που άφηνε πίσω του.

50 χρόνια απουσίας είναι πολλά και τον έχουν κάνει να αισθάνεται ως ένας άνθρωπος που δεν έχει πού να πατήσει. Η Ισπανία ποτέ δεν έγινε η πατρίδα του και η Ελλάδα –στην οποία επιστρέφει– μοιάζει τόσο διαφορετική από εκείνη που είχε αφήσει.

Αλλά τα 50 χρόνια απουσίας είναι πολλά και τον έχουν κάνει να αισθάνεται ως ένας άνθρωπος που δεν έχει πού να πατήσει. Η Ισπανία ποτέ δεν έγινε η πατρίδα του και η Ελλάδα –στην οποία επιστρέφει– μοιάζει τόσο διαφορετική από εκείνη που είχε αφήσει. Όλοι οι σύντροφοί του έχουν ή συμβιβαστεί με έναν μικροαστικό τρόπο ζωής ή έχουν υποταχτεί σε μια κούρσα κερδοσκοπίας ή και έχουν αφεθεί σε μια άνευ νοήματος αναπόληση ενός παρελθόντος που κανείς δεν του αναγνωρίζει την όποια ουσιαστική αξία.

Η χώρα όλη έχει αλλάξει. Και ο άνθρωπος αυτός –που πέρασε όλη του τη ζωή, ως φιλόλογος, χωμένος μέσα στη μητρική του γλώσσα– ανακαλύπτει πως ακόμα και αυτή η ίδια η ελληνική γλώσσα που είχε διδαχτεί και είχε μάθει να χρησιμοποιεί, έχει αλλοιωθεί, έχει παραμορφωθεί… Μαζί με τους ανθρώπους και τα ήθη τους και η γλώσσα τους ακολουθεί πτωτική πορεία προσαρμογής σε περιπτωσιακές καταστάσεις.

Το μυθιστόρημα δομείται σε ολιγοσέλιδα, κατά το πλείστον, κεφάλαια που, με συνεχείς εναλλαγές, οδηγούν τον αναγνώστη από το χτες στο σήμερα. Κι έτσι με τρόπο που ακριβώς επειδή συνδέει αυτό που στο παρόν βιώνεται με ότι στο παρελθόν συνέβη, ο ήρωας ξεδιπλώνει με πειστικότητα τα πάθη του και ο ίδιος ο Γκουρογιάννης βρίσκει την ευκαιρία από τη μια με καίριες επισημάνσεις να στιγματίζει την πτώση, αλλά και από την άλλη με περιγραφές καθηλωτικές να αναστήσει τα βασανιστήρια και τους αρχιβασανιστές.

Θεωρώ πως είχε έρθει η εποχή να καταγραφεί στη ελληνική λογοτεχνία αυτή η εσωτερική σχέση της Επταετίας των Συνταγματαρχών με το σήμερα μιας χώρας που σέρνεται μέσα στην καθημερινότητα μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομικής αναλγησίας.

Ο Βασίλης Γκουρογιάννης ασφαλώς και δεν έδωσε τυχαία τον τίτλο Αναψηλάφηση στο μυθιστόρημά του. Θέλησε να ξαναδεί την Ιστορία κάτω από το φως των πλέον πρόσφατων στοιχείων. Η περίοδος της Χούντας και της όποιας αντίστασης προς αυτήν έχει πλέον διανύσει την μεγαλόστομη περίοδο της και χρειάζεται να φωτιστεί το πώς από εκείνο το ένα ιστορικό συμβάν φτάσαμε σε ένα άλλο, πώς οι ιδεολογίες αντικατασταθήκανε από τις ιδεοληψίες. 

Ο Γκουρογιάννης, ενώ περιγράφει με συναρπαστικές λεπτομέρειες την αυτό-αναψηλάφηση του ήρωά του, την ίδια στιγμή κάνει μια ακόμα πιο τολμηρή κίνηση και φέρνει δίπλα του τον βασικό βασανιστή του και τον αφήνει να ξεδιπλώσει τον παρανοϊκό του λόγο.

Ο Γκουρογιάννης, ενώ περιγράφει με συναρπαστικές λεπτομέρειες την αυτό-αναψηλάφηση του ήρωά του, την ίδια στιγμή κάνει μια ακόμα πιο τολμηρή κίνηση και φέρνει δίπλα του τον βασικό βασανιστή του και τον αφήνει να ξεδιπλώσει τον παρανοϊκό του λόγο που –όπως το βλέμμα του φιδιού μαγνητίζει το θύμα του– μπορεί να καταφέρνει, αν και νικήθηκε, να επεμβαίνει στις αντιδράσεις των πάλαι ποτέ θυμάτων του, και να ευνουχίζει τις σκέψεις τους. Με άλλα λόγια διατυπωμένο – υπάρχουν πολλοί τρόποι να βασανίζουν οι λίγοι τους πολλούς και κάποιοι από αυτούς δεν εμπίπτουν στη δικαιοδοσία των επίσημων απαγορεύσεων.

Λέξεις όπως: δημοκρατία, ελευθερία, θεσμοί, δείχνουν να έχουν χάσει το αρχικό και βασικό τους περιεχόμενο. Και το κυριότερο δεν υπάρχει κανείς να το αναζητήσει. Τα όνειρα έχουν διαψευσθεί, το πολίτευμα έχει μεταλλαχθεί, το αυθαίρετο επιβάλλεται και η ασυδοσία επιβραβεύεται. Η γλώσσα εκχυδαΐζεται. Εκείνοι που αντιστάθηκαν είναι έτοιμοι να καταθέσουν την όποια συνέχιση αντίδρασης. Το αδιέξοδο δεν είναι σημείο, αλλά κατάσταση.

Όλα αυτά θέλησε ο συγγραφέας να τα μετατρέψει σε ένα μυθιστόρημα, όπου κυριαρχεί η άψογη τεχνική αφήγησης και η διάθεση να δοθεί μια νέα πρόταση πολιτικού μυθιστορήματος.

* Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ είναι συγγραφέας. 
Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Η Κασσάνδρα στη μαύρη άμμο» (εκδ. Πατάκη).


altΑναψηλάφηση
Βασίλης Γκουρογιάννης
Μεταίχμιο 2019
Σελ. 424, τιμή εκδότη €17,70

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΓΚΟΥΡΟΓΙΑΝΝΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

Για το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα Κοντιάδη «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, ο Νίκος Μπελογιάννης. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Τι άνθρωποι ήταν αυτοί που μετά την ήττα του ΚΚΕ κα...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

Για τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο συγγραφέας ως αντηχείο ενός παλλόμενου κόσμου. Ο δημιουργός ως γόνιμος υποδοχέας γεγονότων, αδιαμόρφωτων κατά βάση, όπω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη προτείνεται για την ευρωπαϊκή λίστα βιβλίων της Ευρωπαϊκής Βιβλιοθήκης Readers of Europe για το 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Το ...

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

Με αφορμή τη συμπλήρωση 140 χρόνων από τη γέννηση του Νίκου Καζαντζάκη, θα διεξαχθεί το Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» στις 10 και 11 Ιουνίου, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος.

Επιμέλεια: ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ