alt

Για το μυθιστόρημα του Τάκη Θεοδωρόπουλου «Σελάνα» (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Πώς γράφεται η βιογραφία ενός μνημείου; Με ξερά επιστημονικά δεδομένα θα διαγραφόταν η εξέλιξη της ανοικοδόμησής του, από τα υλικά και τη σύλληψη της ιδέας ώς τα αρχιτεκτονικά σχέδια και τον γλυπτικό διάκοσμο. Με λογοτεχνικά δεδομένα, όπως αυτά που επιστρατεύει ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, το βάρος θα έπεφτε στα πρόσωπα τα οποία πρωτοστάτησαν και στο κλίμα της Αθήνας που γέννησε τον ναό της Αθηνάς.

Ο Καλλικράτης είναι ένας εργασιομανής –και τίποτα περισσότερο– εργολάβος, ο Ικτίνος ένας αρχιτέκτονας που κοιμάται με τη γυναίκα του συνεργάτη του, ο Αριστείδης ένας γερασμένος ευπατρίδης, ο Θεμιστοκλής ένας λαϊκιστής δημοκρατικός, ο Φειδίας ένας υπερόπτης ελίτ.

Ο συγγραφέας γειώνει τους «ημίθεους» Αθηναίους του 5ου αιώνα στα ανθρώπινά τους όρια. Ο Καλλικράτης είναι ένας εργασιομανής –και τίποτα περισσότερο– εργολάβος, ο Ικτίνος ένας αρχιτέκτονας που κοιμάται με τη γυναίκα του συνεργάτη του, ο Αριστείδης ένας γερασμένος ευπατρίδης, ο Θεμιστοκλής ένας λαϊκιστής δημοκρατικός, ο Φειδίας ένας υπερόπτης ελίτ· όλοι αυτοί και άλλοι είναι άνθρωποι που καβάλησαν τη δημοκρατία, εκμεταλλεύτηκαν την ορμή των Περσικών Πολέμων κι οικοδόμησαν / όρθωσαν την Αθήνα και τον εαυτό τους, από τα αθηναϊκά Τείχη του 478 π.Χ. ώς την Ακρόπολη του 431 π.Χ.

Στο επίκεντρο είναι ο επικεφαλής του παρθενώνειου πλάνου, ο Ικτίνος, που ξεκίνησε αναζητώντας τη δημιουργική του πνοή στα φιλοσοφικογεωμετρικά σχέδια του Πωρινού, και η Σελάνα, αυλητρίδα που αγάπησε κι αγαπήθηκε από τον Ικτίνο. Η ανακάλυψη των νόμων του φωτός και της σκιάς, η φυγή στην Αίγυπτο, η καταφυγή στη Σύβαρη της Νότιας Ιταλίας και τα πρώτα κτίσματα που ανέλαβε ο Αρχιτέκτονας, η επιστροφή στην Αθήνα κι η γνωριμία με πρόσωπα-κλειδιά είναι τα βαθμιαία βήματα μέχρι το καλλιτεχνικό κεφαλόσκαλο του Παρθενώνα. 

Το σύγχρονο μυθιστόρημα, που δεν κρατά ούτε επικά πινέλα ούτε ρομαντικά γυαλιά, παρουσιάζει πολύ ανθρώπινους όλους εκείνους που δούλεψαν για την αθηναϊκή δημοκρατία του 5ου αι. π.Χ. Ο Φειδίας λ.χ. δεν είναι ο ημίθεος γλύπτης που υπέτασσε το μάρμαρο, κι ο Ικτίνος είναι γεμάτος αδυναμίες κι ανασφάλειες, που μέσω της δημιουργίας έψαχνε και συνάμα έφτιαχνε τον εαυτό του. Ο αρχιτέκτονας, «σελανιασμένος» και αθηνοκίνητος, οδηγείται χωρίς να το ξέρει, σχεδόν μοιραία, στην οικοδόμηση του Ναού της Αθηνάς (και της Αθήνας), ο οποίος και θα τον αφήσει στην αιωνιότητα.

Ο Παρθενώνας, μας λέει ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, γεννήθηκε από τη δημοκρατία του 5ου αιώνα κι από τους ανθρώπους της, τους επώνυμους με όλα τα θετικά και τα αρνητικά τους στοιχεία αλλά κι από τον λαό, που δεν είναι πάντα τόσο σοφός όσο φαίνεται.

Ο Παρθενώνας, μας λέει ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, γεννήθηκε από τη δημοκρατία του 5ου αιώνα κι από τους ανθρώπους της, τους επώνυμους με όλα τα θετικά και τα αρνητικά τους στοιχεία αλλά κι από τον λαό, που δεν είναι πάντα τόσο σοφός όσο φαίνεται. Η συνεχής αναφορά στην καλλιτεχνική εναλλαγή του φωτός και της σκιάς στα κτήρια, που παρελαύνουν στο μυθιστόρημα, αντικατοπτρίζει και τη μίξη φωτεινών και σκοτεινών σημείων στο πολίτευμα. Η δημοκρατία, ακόμα και στο αποκορύφωμά της, γέννησε διανοούμενους αλλά και τέρατα, θριάμβους αλλά και πανωλεθρίες. Κι είναι η επιλογή του κορυφαίου επιτεύγματος της εποχής, ανάμεσα σε κορυφαία έργα, του ναού δηλαδή της Παλλάδας, που κάνει την αθηναϊκή πολιτεία πεδίο προόδου αλλά και προγονοπληξίας, καινοτομίας αλλά και οχλοκρατίας. 

Τελικά, πού οφείλεται η έμπνευση κι η εκτέλεση του έργου; Έργου ανθρώπων ή θεών; Και ποια είναι η Σελάνα, ποιον συμβολισμό κρύβει ώστε να αποδώσει την έμπνευση, τον θεήλατο οίστρο και την εξωανθρώπινη σύλληψη ενός διαχρονικού έργου; Είναι ως δωρικός τύπος της Σελήνης η δημιουργική τρέλα που βατεύει τον άνθρωπο και τον ωθεί σε μια θεϊκή καλλιτεχνία; 

Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος στηρίζει μεγάλο μέρος της μυθιστορηματικής παραγωγής του στην αρχαιότητα. Κι αυτό, ενώ έρχεται να δώσει νέα γυαλιά στην αντιμετώπιση του ηρωικού και αγλαού παρελθόντος, είναι συνάμα και μια ιδεολογική προσπάθεια να συνδέσουμε το σήμερα με το τότε. Αυτό δεν περνά απαρατήρητο τόσο στη θετική όσο και στην αρνητική χροιά του, ειδικά σε μια Ελλάδα που κρίνει τα πάντα στη λυδία λίθο της Ιστορίας. Αν δεν σταθεί κανείς σ’ αυτήν τη κολλημένη πυξίδα της λογοτεχνίας μας, θα διαβάσει τη «Σελάνα» στον δικό της κόσμο και θα αναθεωρήσει τη γνώμη που έχει για τον αρχαίο κόσμο.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.
Τελευταίο του βιβλίο, η «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).


altΣελάνα
Τάκης Θεοδωρόπουλος
Μεταίχμιο 2018
Σελ. 368, τιμή εκδότη €16,60

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

Για το μυθιστόρημα «Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Πριν από επτά χρόνια ο Δημήτρης Παπανικολάου διαπίστωνε, στην ομότιτλη μελέτη του, ότι Κάτι τρέχει με την οικογένεια&nbs...

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

Για τη νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη «Άδειος τόπος» (εκδ. Πατάκη). 

Γράφει ο Κωνσταντίνος Βλαχογιάννης

Η νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το αρχαίο θέατρο μέσα από τις πηγές» των Έρικ Τσάπο και Γουίλιαμ Τζ. Σλάτερ (κριτική) –  Πρωτότυπη μελέτη για τις ρίζες του δράματος και της κωμωδίας

«Το αρχαίο θέατρο μέσα από τις πηγές» των Έρικ Τσάπο και Γουίλιαμ Τζ. Σλάτερ (κριτική) – Πρωτότυπη μελέτη για τις ρίζες του δράματος και της κωμωδίας

Για το βιβλίο των Έρικ Τσάπο [Eric Csapo] και Γουίλιαμ Τζ. Σλάτερ [William J. Slater] «Το αρχαίο θέατρο μέσα από τις πηγές», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σε μετάφραση Βάιου Λιαπή. Στις εικόνες, θεατρικές μάσκες σκαλισμένες σε μάρμαρo, όπως βρίσκονται στη Νεκρόπολη της αρχαίας ...

Αφιέρωμα στον Χρήστο Βακαλόπουλο [ΙΙ] –  Διαβάζοντας τη Γραμμή του Ορίζοντος τότε και τώρα

Αφιέρωμα στον Χρήστο Βακαλόπουλο [ΙΙ] – Διαβάζοντας τη Γραμμή του Ορίζοντος τότε και τώρα

«Η Γραμμή του Ορίζοντος», το τελευταίο μυθιστόρημα του Χρήστου Βακαλόπουλου, συμπυκνώνει το πεζογραφικό του σύμπαν και συμπληρώνει το ψηφιδωτό μιας ανήσυχης, δημιουργικής και έκκεντρης προσωπικότητας.

Γράφει ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

Habent sua fata...

Βαγγέλης Μπέκας: «Το Ελεγεία και Σάτιρες του Καρυωτάκη σημάδεψε την εφηβεία μου»

Βαγγέλης Μπέκας: «Το Ελεγεία και Σάτιρες του Καρυωτάκη σημάδεψε την εφηβεία μου»

Από τις «20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα» μέχρι το «Υπόγειο», μια «Ελεγεία και Σάτιρες» δρόμος. Αυτά είναι κάποια από τα βιβλία της ζωής του Βαγγέλη Μπέκα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Το πρώτο βιβλίο που θυμάμαι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ηθική και Ανήθικοι» του Κωνσταντίνου Γιατρά (προδημοσίευση)

«Ηθική και Ανήθικοι» του Κωνσταντίνου Γιατρά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Γιατρά «Ηθική και Ανήθικοι», το οποιο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Stamora Moravita

...
«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Βραζιλιάνας Μοργκάνα Κρέτζμαν [Morgana Kretzmann] «Στη σκόνη» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κωστας Αγοραστός

Ρόδια και Τσιγάρα

...
«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πόσα είναι τα φύλα, τελικά; Βιβλία και μελέτες που δίνουν τις απαντήσεις

Πόσα είναι τα φύλα, τελικά; Βιβλία και μελέτες που δίνουν τις απαντήσεις

Πόσα φύλα υπάρχουν; Ποια είναι η διαφορά μεταξύ βιολογικού και κοινωνικού φύλου; Υπάρχει φάσμα όσον αφορά το βιολογικό φύλο; Μια προσεκτική εξέταση των παραπάνω ερωτημάτων που αναδύονται στην επικαιρότητα τα τελευταία χρόνια.

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ