alt

Για τη συλλογή διηγημάτων του Σιδέρη Ντιούδη «Σχεδόν καθημερινές ιστορίες» (εκδ. Αιώρα).

Του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη

Της κατηγορίας των μικρών πεζών κι αυτά, που για κάποιους λόγους ανθούν τελευταία – ίσως απ’ την ανάγκη να εκφραστεί το αποσπασματικό της ανθρώπινης εμπειρίας ή απ’ την οικονομία του νοήματος που επιβάλλουν οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής ή, τέλος, απ’ τους αέναους πειραματισμούς πάνω σε νέους πεζογραφικούς τρόπους. Είναι δε η ποίηση που στην προκειμένη προεκτείνει με την αφαιρετικότητα το νόημα και με τον ρυθμό την πρόζα. Που σημαίνει ότι στην σταθερή διαπάλη μεταξύ μορφής και περιεχομένου που διεξάγεται στην ιστορία του πεζογραφικού λόγου, το πού δηλαδή πρέπει να δοθεί η συγγραφική προτεραιότητα, τούτα τα μικρά παίρνουν ξεκάθαρη θέση: ούτε μια λέξη δεν πρέπει να περισσεύει, ούτε ένα κόμμα δεν πρέπει να κλοτσάει, ούτε μια συλλαβή δεν πρέπει να φαλτσάρει.

Το μη ρεαλιστικό, το εξωλογικό, το ανατρεπτικό του τέλους είναι πάντα μια διέξοδος σε μια πιεστική κατάσταση. Το αφηγηματικό σύμπαν του Ντιούδη κατοικείται από αγχωμένους, ανασφαλείς, νευρωτικούς και μονήρεις τύπους, ίδιους ακριβώς με αυτούς που μας πλαισιώνουν ή και μας υποστασιοποιούν. Είναι περιχαρακωμένο, μπετοναρισμένο, φοβικό. Η μόνη διαφυγή είναι το όνειρο, η φαντασία και η ποίηση.

Αυτή ακριβώς η οικονομία του λόγου, μαζί με την ευρυθμία και την ποιητικότητά του, χαρακτηρίζει τα μικρά πεζά του Σιδέρη Ντιούδη. Λόγος λαξεμένος στη λεπτομέρειά του, χωρίς να αποποιείται τη φυσική του απλότητα, πεζός στην εκφορά αλλά ποιητικός στην έμπνευσή του, μικροπερίοδος στη σύνταξη αλλά απλόχωρος στο νόημά του, συμβατικός στην πλοκή αλλά ανατρεπτικός στη λύση του.

Θέλω να επιμείνω λίγο παραπάνω στην τελευταία παρατήρηση για το ανατρεπτικό της λύσης. Από άποψη θεματικής επιλογής και αφηγηματικής εκκίνησης, όλα αποπνέουν μια αίσθηση κανονικότητας. Εκ πρώτης όψεως τίποτα το αξιοπερίεργο δεν φαίνεται να υπάρχει. Η αφηγηματική ματιά εστιάζει στο ήσσον, το εξιστορεί με απόλυτη φυσικότητα αλλά στη λύση πάντα κάτι γίνεται, μια ρωγμή ανοίγει κι η πραγματικότητα αναποδογυρίζεται. Στο τέλος κάθε αφήγησης ο έσω κόσμος επιβάλλεται με τις φοβίες, τις εμμονές, τη φαντασία του στον έξω, δημιουργώντας μια άλλη πραγματικότητα. Πρόκειται για μια διαδικασία που, διαμεσολαβημένη από τη γραφή του συγγραφέα, αφενός εξιστορεί τη μεταμόρφωση και αφετέρου επαληθεύει δια της μεταμόρφωσης τη μαγική ιδιότητα της γραφής – κάτι σαν την επιτελεστική λειτουργία του λόγου, που κατασκευάζει την πραγματικότητα που ονομάζει.

Είναι δε αυτή ακριβώς η ιδιότητα που λειτουργεί σαν καταφυγή. Το μη ρεαλιστικό, το εξωλογικό, το ανατρεπτικό του τέλους είναι πάντα μια διέξοδος σε μια πιεστική κατάσταση. Το αφηγηματικό σύμπαν του Ντιούδη κατοικείται από αγχωμένους, ανασφαλείς, νευρωτικούς και μονήρεις τύπους, ίδιους ακριβώς με αυτούς που μας πλαισιώνουν ή και μας υποστασιοποιούν. Είναι περιχαρακωμένο, μπετοναρισμένο, φοβικό. Η μόνη διαφυγή είναι το όνειρο, η φαντασία και η ποίηση. Αυτήν ακριβώς τη λειτουργία επιτελεί η γραφή του Ντιούδη, ανοίγοντας στο τέλος της αφήγησης μια πόρτα ασφαλείας για όλους εγκλωβισμένους στην αφηγηματική πραγματικότητά του – με μία και μόνη επιφύλαξη που πρέπει σε αυτό το σημείο να επισημανθεί, ότι δια της συχνής επανάληψης το αναμενόμενο πλέον ξάφνιασμα αρχίζει να ξεθωριάζει.

Η γραφή του Σιδέρη στέκεται με διάθεση κατανόησης απέναντι στο καθημερινό δράμα, αλλά δίχως κραυγές, μελοδραματισμούς και συναισθηματισμούς. Δεν τα αγαπά τα επίθετα, αποστρέφεται τις συγκινησιακά φορτισμένες λέξεις, αποφεύγει τις συναισθηματικές εκρήξεις. Πού και πού αντηχεί ο σιγανός ήχος μιας τσαγέρας που βράζει, αλλά ο τόνος είναι πάντα σταθερός με μια μικρή μόνο, σχεδόν ανεπαίσθητη, άνοδο στη λύση.

Αλλά και η αφηγηματική επεξεργασία των θεμάτων δεν τρέχει, δεν εντυπωσιοθηρεί, δεν εκβιάζει το αναγνωστικό ενδιαφέρον. Η έτσι κι αλλιώς περιορισμένη δυνατότητα αφηγηματικών δολοπλοκιών στις μικρής έκτασης ιστορίες φαίνεται εδώ να είναι συνειδητά επιλεγμένη από τον συγγραφέα. Υπάρχει μια στοχαστική νηφαλιότητα στη μεθόδευση της αφήγησης, που αφήνει πάντα χώρο στον αναγνώστη να αναπνεύσει, να κρίνει και να σκεφτεί αχειραγώγητος.

Κλείνω. Μικρό στην έκταση και το βιβλίο και οι ιστορίες του. Αλλά όσα θίγονται φέρνουν στο προσκήνιο τα μεγάλα που απασχολούν και τη γραφή και τη ζωή, αλλά με τον αποδραματοποιημένο εκείνον τρόπο που μας επιτρέπει να τα δούμε στην πιο απλή εκδοχή τους: σαν μικρές καθημερινές ιστορίες – με ένα σχεδόν απόσταση πάντα, δεδομένης της αφηγηματικής μυθοπλασίας και της ανατρεπτικής λύσης. Ιδού η πιο σημαντική αρετή αυτού του βιβλίου.

* Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΤΖΗΜΩΥΣΙΑΔΗΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή πεζών «Η ιδιωτική μου αντωνυμία» (εκδ. Κίχλη).
 
altΣχεδόν καθημερινές ιστορίες
Σιδέρης Ντιούδης
Αιώρα 2018
Σελ. 62, τιμή εκδότη €7,70

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΙΔΕΡΗ ΝΤΙΟΥΔΗ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

Για το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα Κοντιάδη «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, ο Νίκος Μπελογιάννης. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Τι άνθρωποι ήταν αυτοί που μετά την ήττα του ΚΚΕ κα...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

Για τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο συγγραφέας ως αντηχείο ενός παλλόμενου κόσμου. Ο δημιουργός ως γόνιμος υποδοχέας γεγονότων, αδιαμόρφωτων κατά βάση, όπω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη προτείνεται για την ευρωπαϊκή λίστα βιβλίων της Ευρωπαϊκής Βιβλιοθήκης Readers of Europe για το 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Το ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ