alt

Για τη συλλογή διηγημάτων του Σιδέρη Ντιούδη «Σχεδόν καθημερινές ιστορίες» (εκδ. Αιώρα).

Του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη

Της κατηγορίας των μικρών πεζών κι αυτά, που για κάποιους λόγους ανθούν τελευταία – ίσως απ’ την ανάγκη να εκφραστεί το αποσπασματικό της ανθρώπινης εμπειρίας ή απ’ την οικονομία του νοήματος που επιβάλλουν οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής ή, τέλος, απ’ τους αέναους πειραματισμούς πάνω σε νέους πεζογραφικούς τρόπους. Είναι δε η ποίηση που στην προκειμένη προεκτείνει με την αφαιρετικότητα το νόημα και με τον ρυθμό την πρόζα. Που σημαίνει ότι στην σταθερή διαπάλη μεταξύ μορφής και περιεχομένου που διεξάγεται στην ιστορία του πεζογραφικού λόγου, το πού δηλαδή πρέπει να δοθεί η συγγραφική προτεραιότητα, τούτα τα μικρά παίρνουν ξεκάθαρη θέση: ούτε μια λέξη δεν πρέπει να περισσεύει, ούτε ένα κόμμα δεν πρέπει να κλοτσάει, ούτε μια συλλαβή δεν πρέπει να φαλτσάρει.

Το μη ρεαλιστικό, το εξωλογικό, το ανατρεπτικό του τέλους είναι πάντα μια διέξοδος σε μια πιεστική κατάσταση. Το αφηγηματικό σύμπαν του Ντιούδη κατοικείται από αγχωμένους, ανασφαλείς, νευρωτικούς και μονήρεις τύπους, ίδιους ακριβώς με αυτούς που μας πλαισιώνουν ή και μας υποστασιοποιούν. Είναι περιχαρακωμένο, μπετοναρισμένο, φοβικό. Η μόνη διαφυγή είναι το όνειρο, η φαντασία και η ποίηση.

Αυτή ακριβώς η οικονομία του λόγου, μαζί με την ευρυθμία και την ποιητικότητά του, χαρακτηρίζει τα μικρά πεζά του Σιδέρη Ντιούδη. Λόγος λαξεμένος στη λεπτομέρειά του, χωρίς να αποποιείται τη φυσική του απλότητα, πεζός στην εκφορά αλλά ποιητικός στην έμπνευσή του, μικροπερίοδος στη σύνταξη αλλά απλόχωρος στο νόημά του, συμβατικός στην πλοκή αλλά ανατρεπτικός στη λύση του.

Θέλω να επιμείνω λίγο παραπάνω στην τελευταία παρατήρηση για το ανατρεπτικό της λύσης. Από άποψη θεματικής επιλογής και αφηγηματικής εκκίνησης, όλα αποπνέουν μια αίσθηση κανονικότητας. Εκ πρώτης όψεως τίποτα το αξιοπερίεργο δεν φαίνεται να υπάρχει. Η αφηγηματική ματιά εστιάζει στο ήσσον, το εξιστορεί με απόλυτη φυσικότητα αλλά στη λύση πάντα κάτι γίνεται, μια ρωγμή ανοίγει κι η πραγματικότητα αναποδογυρίζεται. Στο τέλος κάθε αφήγησης ο έσω κόσμος επιβάλλεται με τις φοβίες, τις εμμονές, τη φαντασία του στον έξω, δημιουργώντας μια άλλη πραγματικότητα. Πρόκειται για μια διαδικασία που, διαμεσολαβημένη από τη γραφή του συγγραφέα, αφενός εξιστορεί τη μεταμόρφωση και αφετέρου επαληθεύει δια της μεταμόρφωσης τη μαγική ιδιότητα της γραφής – κάτι σαν την επιτελεστική λειτουργία του λόγου, που κατασκευάζει την πραγματικότητα που ονομάζει.

Είναι δε αυτή ακριβώς η ιδιότητα που λειτουργεί σαν καταφυγή. Το μη ρεαλιστικό, το εξωλογικό, το ανατρεπτικό του τέλους είναι πάντα μια διέξοδος σε μια πιεστική κατάσταση. Το αφηγηματικό σύμπαν του Ντιούδη κατοικείται από αγχωμένους, ανασφαλείς, νευρωτικούς και μονήρεις τύπους, ίδιους ακριβώς με αυτούς που μας πλαισιώνουν ή και μας υποστασιοποιούν. Είναι περιχαρακωμένο, μπετοναρισμένο, φοβικό. Η μόνη διαφυγή είναι το όνειρο, η φαντασία και η ποίηση. Αυτήν ακριβώς τη λειτουργία επιτελεί η γραφή του Ντιούδη, ανοίγοντας στο τέλος της αφήγησης μια πόρτα ασφαλείας για όλους εγκλωβισμένους στην αφηγηματική πραγματικότητά του – με μία και μόνη επιφύλαξη που πρέπει σε αυτό το σημείο να επισημανθεί, ότι δια της συχνής επανάληψης το αναμενόμενο πλέον ξάφνιασμα αρχίζει να ξεθωριάζει.

Η γραφή του Σιδέρη στέκεται με διάθεση κατανόησης απέναντι στο καθημερινό δράμα, αλλά δίχως κραυγές, μελοδραματισμούς και συναισθηματισμούς. Δεν τα αγαπά τα επίθετα, αποστρέφεται τις συγκινησιακά φορτισμένες λέξεις, αποφεύγει τις συναισθηματικές εκρήξεις. Πού και πού αντηχεί ο σιγανός ήχος μιας τσαγέρας που βράζει, αλλά ο τόνος είναι πάντα σταθερός με μια μικρή μόνο, σχεδόν ανεπαίσθητη, άνοδο στη λύση.

Αλλά και η αφηγηματική επεξεργασία των θεμάτων δεν τρέχει, δεν εντυπωσιοθηρεί, δεν εκβιάζει το αναγνωστικό ενδιαφέρον. Η έτσι κι αλλιώς περιορισμένη δυνατότητα αφηγηματικών δολοπλοκιών στις μικρής έκτασης ιστορίες φαίνεται εδώ να είναι συνειδητά επιλεγμένη από τον συγγραφέα. Υπάρχει μια στοχαστική νηφαλιότητα στη μεθόδευση της αφήγησης, που αφήνει πάντα χώρο στον αναγνώστη να αναπνεύσει, να κρίνει και να σκεφτεί αχειραγώγητος.

Κλείνω. Μικρό στην έκταση και το βιβλίο και οι ιστορίες του. Αλλά όσα θίγονται φέρνουν στο προσκήνιο τα μεγάλα που απασχολούν και τη γραφή και τη ζωή, αλλά με τον αποδραματοποιημένο εκείνον τρόπο που μας επιτρέπει να τα δούμε στην πιο απλή εκδοχή τους: σαν μικρές καθημερινές ιστορίες – με ένα σχεδόν απόσταση πάντα, δεδομένης της αφηγηματικής μυθοπλασίας και της ανατρεπτικής λύσης. Ιδού η πιο σημαντική αρετή αυτού του βιβλίου.

* Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΤΖΗΜΩΥΣΙΑΔΗΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή πεζών «Η ιδιωτική μου αντωνυμία» (εκδ. Κίχλη).
 
altΣχεδόν καθημερινές ιστορίες
Σιδέρης Ντιούδης
Αιώρα 2018
Σελ. 62, τιμή εκδότη €7,70

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΙΔΕΡΗ ΝΤΙΟΥΔΗ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ιερεμιάδα» της Χλόης Κουτσουμπέλη (κριτική) – Μια δυστοπία με πολιτικές διαστάσεις

«Ιερεμιάδα» της Χλόης Κουτσουμπέλη (κριτική) – Μια δυστοπία με πολιτικές διαστάσεις

Για το μυθιστόρημα της Χλόης Κουτσουμπέλη «Ιερεμιάδα» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Blindness» που στηρίζεται στο μυθιστόρημα του Ζοζέ Σαραμάγκου «Περί τυφλότητας». 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

...
«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ