alt

Για το βιβλίο του Κώστα Αρκουδέα «Το χαμένο Νόμπελ. Μια αληθινή ιστορία» (εκδ. Καστανιώτη).

Της Δέσποινας Νάσιου

Το Χαμένο Νόμπελ δεν είναι ένα μυθιστόρημα με συγκεκριμένη πλοκή, αρχή, μέση και τέλος· πρόκειται για ένα χρονικό, μια μελέτη με πληθώρα στοιχείων για τη σύνθεση του οποίου αξιοποιήθηκαν άρθρα εφημερίδων και περιοδικών, αποσπάσματα από βιβλία, διάφορα έγγραφα-ντοκουμέντα καθώς και ποικίλες προσωπικές μαρτυρίες και επιστολές. Η επιδίωξη του Καζαντζάκη να κατακτήσει το βραβείο Νόμπελ -αρχικά από κοινού με τον Σικελιανό, για τον οποίο γίνεται εκτεταμένη μνεία στο βιβλίο, και κατόπιν κατά μόνας- αποτελεί την αφορμή να ξεκινήσει ο αναγνώστης με οδηγό τον Κώστα Αρκουδέα ένα ταξίδι στον 20ό αιώνα και να συγχρωτισθεί τόσο με μορφές σπουδαίες, λογοτεχνικά τέρατα, όσο και με ήσσονες ανθρώπους των γραμμάτων που για πολυποίκιλους λόγους ευνοήθηκαν και έγιναν εν μία σχεδόν νυκτί γνωστοί στην ανθρωπότητα, μα με το πέρασμα του χρόνου σχεδόν και πάλι βρέθηκαν στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας.  

Ο Αρκουδέας επιχειρεί να συνθέσει ένα μωσαϊκό προσωπικοτήτων, καταστάσεων και άτυπων συμφωνιών, ένα παζλ του οποίου τα κομμάτια, όταν ενωθούν, αποκαλύπτουν τα περίεργα και κρυμμένα σκηνικά και μυστικά μιας εποχής.

Πνευματικές ελίτ και κάστες, φιλίες, λυκοφιλίες, σχέδια και συμφέροντα πολιτικά, ο Εμφύλιος που συντάραξε και σημάδεψε τη χώρα μας αλλά και ένας διαφορετικός εμφύλιος, πνευματικός κατά βάση, κοινωνικοπολιτικά και ιστορικά γεγονότα ξεπηδούν από τις σελίδες του βιβλίου και ξαναζωντανεύουν παρασύροντας τον αναγνώστη. Στόχος του συγγραφέα δεν είναι να παρουσιάσει τη ζωή και το έργο του Καζαντζάκη εστιάζοντας μονάχα στο Νόμπελ που δεν κατέκτησε, μολονότι και το επιδίωξε και το επιθυμούσε. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο Αρκουδέας επιχειρεί -με όχημα τον Καζαντζάκη και την ιδιόμορφη προσωπικότητα και, συνακόλουθα, τα μονοπάτια της ζωής του- να συνθέσει ένα μωσαϊκό προσωπικοτήτων, καταστάσεων και άτυπων συμφωνιών, ένα παζλ του οποίου τα κομμάτια, όταν ενωθούν, αποκαλύπτουν τα περίεργα και κρυμμένα -ή μισοκρυμμένα σε ορισμένες περιπτώσεις- σκηνικά και μυστικά μιας εποχής για την οποία τελικά υπάρχουν πολλά ακόμη να έρθουν στο φως.

altΣτις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν ονόματα και προσωπικότητες που βραβεύτηκαν ή όχι με το Νόμπελ, αλλά και άνθρωποι που άσκησαν επιρροή και διαμόρφωσαν τις συνθήκες βράβευσης. Κάνοντας μιαν αναδρομή στην ιστορία του θεσμού του βραβείου ο Αρκουδέας κάνει λόγο για μεγάλες μορφές του λογοτεχνικού στερεώματος σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως οι Τολστόι και Ζολά, Χάμσουν (Νόμπελ Λογοτεχνίας 1920), Ο’ Νιλ (1936), Έσσε (1946), Ζιντ (1947), Φώκνερ (1949), Χιμένεθ (1956) και Καμύ (1957), Σελίν, Πάουντ και Έλιοτ, Πάστερνακ και Σαρτρ -και οι δύο αρνητές του βραβείου, για διαφορετικούς βεβαίως λόγους- Φρανς, Μαν και Μπέκετ, Νερούδα, Όντεν και Τζόυς, Μπόρχες, Λιόσα και Ναμπόκοφ, Ρεμάρκ και Χέμινγουεϊ, Κούντερα, Μάρκες (1982) και Γκρας (1999), Κούτσι (2003), Κανταρέ, Οζ και Ροθ, Φο (1997) και Έκο. Ακόμη, επισημαίνονται και τα λιγότερο γνωστά, ορισμένα σχεδόν άγνωστα, ονόματα που βραβεύτηκαν, όταν οι συνθήκες το απαιτούσαν. Τέτοιες ήταν οι περιπτώσεις των Συλί Προυντόμ (1901), Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ (1913), Περλ Μπακ (1938) και Γκάο Ξινγκιάν (2000), Χέρτα Μίλερ (2009) και Πατρίκ Μοντιανό (2014). Επιπρόσθετα, παρέχονται πληροφορίες για σπουδαίους διανοητές, όπως οι Μπρετόν και Ελυάρ καθώς και για εξέχοντες καλλιτέχνες, όπως οι Σαγκάλ, Πικάσο, Ματίς και Ντε Κίρικο. 

Ειδικότερα, όσον αφορά τον ελλαδικό χώρο, με τη βοήθεια του συγγραφέα που ξεδιπλώνει τα χαρτιά του, πέρα από τις καταγραφές των υποψηφιοτήτων για το βραβείο Νόμπελ, ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με τον Σολωμό, τον Λασκαράτο και τον Ροΐδη, με τον Παλαμά και τον Καβάφη καθώς και τη μεταξύ τους διαμάχη κατά την περίοδο του μεσοπολέμου, τον Δροσίνη, τον Σουρή, τον Παπαδιαμάντη και τον Ψυχάρη, τον Σαραντάρη, τον Νιρβάνα και τον Ξενόπουλο, τον Σεφέρη (1963), τον Ρίτσο και τον Ελύτη (1979). Μαθαίνει για τον Κατσίμπαλη και τον Καραντώνη αλλά και για τον Βενέζη, τον Δούκα, τον Μυριβήλη και τη Διδώ Σωτηρίου, τον Πολίτη, τον Θεοτοκά και τον Γκάτσο, τον Λαπαθιώτη και τον Τερζάκη, τον Κόντογλου, τον Πέτρο Χάρη και τον Κώστα Ουράνη. Γνωρίζει λεπτομέρειες για τον I. Κακριδή και τον Ι. Μ. Παναγιωτόπουλο, τον Σαχτούρη, τον Εμπειρίκο και τον Εγγονόπουλο, τον Αναγνωστάκη, τον Σινόπουλο και τον Καββαδία, τον Καραγάτση, τη Βακαλό, τη Χατζηλαζάρου και τη Ζέη, τον Φραγκιά, τη Δρόσου και τον Αλεξάνδρου, τον Λειβαδίτη και τον Καρούζο. Γίνεται, επίσης, αναφορά στον Βάρναλη και στον Βρεττάκο, στον Μπεράτη και στον Αθανασιάδη, στην Αξιώτη και στον Χατζή καθώς και στους Μαρή, Ταχτσή και Κουμανταρέα.

Πολλά από τα γεγονότα που ο συγγραφέας περιγράφει, κυρίως σε κοινωνικοπολιτικό και οικονομικό επίπεδο, και τα οποία έλαβαν χώρα σε παλαιότερες χρονικές περιόδους, επανεμφανίζονται και στις μέρες μας καλυμμένα κάτω από έναν άλλο μανδύα.

Από τούτη την αληθινή ιστορία του Αρκουδέα δεν λείπουν ούτε οι Χατζιδάκις και Θεοδωράκης, ο Κωστής Μπαστιάς και ο Αλέξης Μινωτής αλλά ούτε και το ζεύγος Μερκούρη και Ντασσέν, ο Μάριος Πλωρίτης και ο Φρέντυ Γερμανός. Αναμφίλεκτα, από ένα τέτοιο χρονικό θα ήταν αδύνατο να απουσιάζουν πολιτικές φυσιογνωμίες, όπως ο Βενιζέλος κι ο Μεταξάς, ο Παπαναστασίου και ο Πλαστήρας, ο Τσάτσος κι ο Κανελλόπουλος, ο Τσαλδάρης και ο Σβώλος, ο Ζαχαριάδης μα και ο Παπανδρέου και ο Μητσοτάκης. Επιπλέον, γίνεται λόγος για πολιτικούς πέρα από τα ελληνικά σύνορα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι Στάλιν και Τσόρτσιλ, ο οποίος μάλιστα το 1953 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το πεντάτομο έργο του Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Το πλήθος αναρίθμητων και τόσο ενδιαφερόντων στοιχείων που ο συγγραφέας με προσοχή παραθέτει καθώς και η δράση και οι συμπεριφορές των προσωπικοτήτων που διατρέχουν τις σελίδες του βιβλίου εντείνουν τον προβληματισμό του αναγνώστη και, ταυτόχρονα, συνεισφέρουν στην ευρύτερη καλλιέργειά του. Αναντίρρητα, σκιαγραφούν, τις πνευματικές και πολιτικές συνθήκες των εποχών με γνώμονα το βραβείο Νόμπελ. Παράλληλα, όμως, κλείνουν το μάτι στον αναγνώστη κινητοποιώντας τους μηχανισμούς σκέψης και κρίσης του, αφού πολλά από τα γεγονότα που ο συγγραφέας περιγράφει, κυρίως σε κοινωνικοπολιτικό και οικονομικό επίπεδο, και τα οποία έλαβαν χώρα σε παλαιότερες χρονικές περιόδους, επανεμφανίζονται και στις μέρες μας καλυμμένα κάτω από έναν άλλο μανδύα και αποκαλούμενα με ένα άλλο όνομα. Εναπόκειται στη διάθεση του κάθε αναγνώστη να τα ανακαλύψει ταξιδεύοντας στις σελίδες του βιβλίου παρέα με τον Καζαντζάκη και όλη την εκλεκτή συντροφιά του.

* Η ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΝΑΣΙΟΥ είναι υποψήφια διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Α.Π.Θ.

altΤο χαμένο Νόμπελ
Μια αληθινή ιστορία
Κώστας Αρκουδέας
Εκδ. Καστανιώτη 2015
Σελ. 567, τιμή εκδότη €19,08

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΑΡΚΟΥΔΕΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Εσύ είσαι το placebo» του Τζο Ντισπένζα – Πώς να γίνεις ο θεραπευτής του εαυτού σου

«Εσύ είσαι το placebo» του Τζο Ντισπένζα – Πώς να γίνεις ο θεραπευτής του εαυτού σου

Για τη μελέτη του Τζο Ντισπένζα [Joe Dispenza] «Εσύ είσαι το placebo» (μτφρ. Χρήστος Καψάλης, εκδ. Key Books), ένα βιβλίο για το πώς μπορεί κανείς να γίνει ο θεραπευτής του εαυτού του.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Φάρμακα συμβ...

«Διονύσης Σαββόπουλος» του Δημήτρη Καράμπελα (κριτική) – Κατάδυση στον Σαββοπουλικό κόσμο και στον δικό μας

«Διονύσης Σαββόπουλος» του Δημήτρη Καράμπελα (κριτική) – Κατάδυση στον Σαββοπουλικό κόσμο και στον δικό μας

Για την «αναθεωρημένη» μελέτη του Δημήτρη Καράμπελα «Διονύσης Σαββόπουλος», που κυκλοφόρησε ξανά, με νέα επιμέλεια του συγγραφέα, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Με όρους ημερολογιακούς και ουχί καλλιτ...

«Όλα για την αγάπη» της μπελ χουκς (κριτική) – Η ποιητική της αγάπης στον αστερισμό της κοινωνικής αποξένωσης

«Όλα για την αγάπη» της μπελ χουκς (κριτική) – Η ποιητική της αγάπης στον αστερισμό της κοινωνικής αποξένωσης

Για το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Όλα για την αγάπη» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει η Πηνελόπη Αλεξίου

H μπελ χουκς, ή αλλιώς Gloria Watkins, εξέδωσε το 2000 το βιβλίο Αll about love, το οποίο ήρθε στα ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα "Το δικαίωμα την τεμπελιά"»

Από τον «Εραστή της λαίδης Τσάτερλυ» στους «Υπνοβάτες» και από τις «Μεταμορφώσεις» στον «Οδυσσέα», αυτά είναι κάποια από τα-βιβλία-της-ζωής του Άρη Μαραγκόπουλου.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Το πρώτο βιβλίο που θυμάμαι...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά ποιητές και ποιήτριες παραδίδουν τους στίχους τους στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις νέες τους ποιητικές συλλογές που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

Επτά ποιητικά βιβλία από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ