alt

Για το βιβλίο του Κώστα Αρκουδέα «Το χαμένο Νόμπελ. Μια αληθινή ιστορία» (εκδ. Καστανιώτη).

Της Δέσποινας Νάσιου

Το Χαμένο Νόμπελ δεν είναι ένα μυθιστόρημα με συγκεκριμένη πλοκή, αρχή, μέση και τέλος· πρόκειται για ένα χρονικό, μια μελέτη με πληθώρα στοιχείων για τη σύνθεση του οποίου αξιοποιήθηκαν άρθρα εφημερίδων και περιοδικών, αποσπάσματα από βιβλία, διάφορα έγγραφα-ντοκουμέντα καθώς και ποικίλες προσωπικές μαρτυρίες και επιστολές. Η επιδίωξη του Καζαντζάκη να κατακτήσει το βραβείο Νόμπελ -αρχικά από κοινού με τον Σικελιανό, για τον οποίο γίνεται εκτεταμένη μνεία στο βιβλίο, και κατόπιν κατά μόνας- αποτελεί την αφορμή να ξεκινήσει ο αναγνώστης με οδηγό τον Κώστα Αρκουδέα ένα ταξίδι στον 20ό αιώνα και να συγχρωτισθεί τόσο με μορφές σπουδαίες, λογοτεχνικά τέρατα, όσο και με ήσσονες ανθρώπους των γραμμάτων που για πολυποίκιλους λόγους ευνοήθηκαν και έγιναν εν μία σχεδόν νυκτί γνωστοί στην ανθρωπότητα, μα με το πέρασμα του χρόνου σχεδόν και πάλι βρέθηκαν στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας.  

Ο Αρκουδέας επιχειρεί να συνθέσει ένα μωσαϊκό προσωπικοτήτων, καταστάσεων και άτυπων συμφωνιών, ένα παζλ του οποίου τα κομμάτια, όταν ενωθούν, αποκαλύπτουν τα περίεργα και κρυμμένα σκηνικά και μυστικά μιας εποχής.

Πνευματικές ελίτ και κάστες, φιλίες, λυκοφιλίες, σχέδια και συμφέροντα πολιτικά, ο Εμφύλιος που συντάραξε και σημάδεψε τη χώρα μας αλλά και ένας διαφορετικός εμφύλιος, πνευματικός κατά βάση, κοινωνικοπολιτικά και ιστορικά γεγονότα ξεπηδούν από τις σελίδες του βιβλίου και ξαναζωντανεύουν παρασύροντας τον αναγνώστη. Στόχος του συγγραφέα δεν είναι να παρουσιάσει τη ζωή και το έργο του Καζαντζάκη εστιάζοντας μονάχα στο Νόμπελ που δεν κατέκτησε, μολονότι και το επιδίωξε και το επιθυμούσε. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο Αρκουδέας επιχειρεί -με όχημα τον Καζαντζάκη και την ιδιόμορφη προσωπικότητα και, συνακόλουθα, τα μονοπάτια της ζωής του- να συνθέσει ένα μωσαϊκό προσωπικοτήτων, καταστάσεων και άτυπων συμφωνιών, ένα παζλ του οποίου τα κομμάτια, όταν ενωθούν, αποκαλύπτουν τα περίεργα και κρυμμένα -ή μισοκρυμμένα σε ορισμένες περιπτώσεις- σκηνικά και μυστικά μιας εποχής για την οποία τελικά υπάρχουν πολλά ακόμη να έρθουν στο φως.

altΣτις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν ονόματα και προσωπικότητες που βραβεύτηκαν ή όχι με το Νόμπελ, αλλά και άνθρωποι που άσκησαν επιρροή και διαμόρφωσαν τις συνθήκες βράβευσης. Κάνοντας μιαν αναδρομή στην ιστορία του θεσμού του βραβείου ο Αρκουδέας κάνει λόγο για μεγάλες μορφές του λογοτεχνικού στερεώματος σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως οι Τολστόι και Ζολά, Χάμσουν (Νόμπελ Λογοτεχνίας 1920), Ο’ Νιλ (1936), Έσσε (1946), Ζιντ (1947), Φώκνερ (1949), Χιμένεθ (1956) και Καμύ (1957), Σελίν, Πάουντ και Έλιοτ, Πάστερνακ και Σαρτρ -και οι δύο αρνητές του βραβείου, για διαφορετικούς βεβαίως λόγους- Φρανς, Μαν και Μπέκετ, Νερούδα, Όντεν και Τζόυς, Μπόρχες, Λιόσα και Ναμπόκοφ, Ρεμάρκ και Χέμινγουεϊ, Κούντερα, Μάρκες (1982) και Γκρας (1999), Κούτσι (2003), Κανταρέ, Οζ και Ροθ, Φο (1997) και Έκο. Ακόμη, επισημαίνονται και τα λιγότερο γνωστά, ορισμένα σχεδόν άγνωστα, ονόματα που βραβεύτηκαν, όταν οι συνθήκες το απαιτούσαν. Τέτοιες ήταν οι περιπτώσεις των Συλί Προυντόμ (1901), Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ (1913), Περλ Μπακ (1938) και Γκάο Ξινγκιάν (2000), Χέρτα Μίλερ (2009) και Πατρίκ Μοντιανό (2014). Επιπρόσθετα, παρέχονται πληροφορίες για σπουδαίους διανοητές, όπως οι Μπρετόν και Ελυάρ καθώς και για εξέχοντες καλλιτέχνες, όπως οι Σαγκάλ, Πικάσο, Ματίς και Ντε Κίρικο. 

Ειδικότερα, όσον αφορά τον ελλαδικό χώρο, με τη βοήθεια του συγγραφέα που ξεδιπλώνει τα χαρτιά του, πέρα από τις καταγραφές των υποψηφιοτήτων για το βραβείο Νόμπελ, ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με τον Σολωμό, τον Λασκαράτο και τον Ροΐδη, με τον Παλαμά και τον Καβάφη καθώς και τη μεταξύ τους διαμάχη κατά την περίοδο του μεσοπολέμου, τον Δροσίνη, τον Σουρή, τον Παπαδιαμάντη και τον Ψυχάρη, τον Σαραντάρη, τον Νιρβάνα και τον Ξενόπουλο, τον Σεφέρη (1963), τον Ρίτσο και τον Ελύτη (1979). Μαθαίνει για τον Κατσίμπαλη και τον Καραντώνη αλλά και για τον Βενέζη, τον Δούκα, τον Μυριβήλη και τη Διδώ Σωτηρίου, τον Πολίτη, τον Θεοτοκά και τον Γκάτσο, τον Λαπαθιώτη και τον Τερζάκη, τον Κόντογλου, τον Πέτρο Χάρη και τον Κώστα Ουράνη. Γνωρίζει λεπτομέρειες για τον I. Κακριδή και τον Ι. Μ. Παναγιωτόπουλο, τον Σαχτούρη, τον Εμπειρίκο και τον Εγγονόπουλο, τον Αναγνωστάκη, τον Σινόπουλο και τον Καββαδία, τον Καραγάτση, τη Βακαλό, τη Χατζηλαζάρου και τη Ζέη, τον Φραγκιά, τη Δρόσου και τον Αλεξάνδρου, τον Λειβαδίτη και τον Καρούζο. Γίνεται, επίσης, αναφορά στον Βάρναλη και στον Βρεττάκο, στον Μπεράτη και στον Αθανασιάδη, στην Αξιώτη και στον Χατζή καθώς και στους Μαρή, Ταχτσή και Κουμανταρέα.

Πολλά από τα γεγονότα που ο συγγραφέας περιγράφει, κυρίως σε κοινωνικοπολιτικό και οικονομικό επίπεδο, και τα οποία έλαβαν χώρα σε παλαιότερες χρονικές περιόδους, επανεμφανίζονται και στις μέρες μας καλυμμένα κάτω από έναν άλλο μανδύα.

Από τούτη την αληθινή ιστορία του Αρκουδέα δεν λείπουν ούτε οι Χατζιδάκις και Θεοδωράκης, ο Κωστής Μπαστιάς και ο Αλέξης Μινωτής αλλά ούτε και το ζεύγος Μερκούρη και Ντασσέν, ο Μάριος Πλωρίτης και ο Φρέντυ Γερμανός. Αναμφίλεκτα, από ένα τέτοιο χρονικό θα ήταν αδύνατο να απουσιάζουν πολιτικές φυσιογνωμίες, όπως ο Βενιζέλος κι ο Μεταξάς, ο Παπαναστασίου και ο Πλαστήρας, ο Τσάτσος κι ο Κανελλόπουλος, ο Τσαλδάρης και ο Σβώλος, ο Ζαχαριάδης μα και ο Παπανδρέου και ο Μητσοτάκης. Επιπλέον, γίνεται λόγος για πολιτικούς πέρα από τα ελληνικά σύνορα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι Στάλιν και Τσόρτσιλ, ο οποίος μάλιστα το 1953 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το πεντάτομο έργο του Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Το πλήθος αναρίθμητων και τόσο ενδιαφερόντων στοιχείων που ο συγγραφέας με προσοχή παραθέτει καθώς και η δράση και οι συμπεριφορές των προσωπικοτήτων που διατρέχουν τις σελίδες του βιβλίου εντείνουν τον προβληματισμό του αναγνώστη και, ταυτόχρονα, συνεισφέρουν στην ευρύτερη καλλιέργειά του. Αναντίρρητα, σκιαγραφούν, τις πνευματικές και πολιτικές συνθήκες των εποχών με γνώμονα το βραβείο Νόμπελ. Παράλληλα, όμως, κλείνουν το μάτι στον αναγνώστη κινητοποιώντας τους μηχανισμούς σκέψης και κρίσης του, αφού πολλά από τα γεγονότα που ο συγγραφέας περιγράφει, κυρίως σε κοινωνικοπολιτικό και οικονομικό επίπεδο, και τα οποία έλαβαν χώρα σε παλαιότερες χρονικές περιόδους, επανεμφανίζονται και στις μέρες μας καλυμμένα κάτω από έναν άλλο μανδύα και αποκαλούμενα με ένα άλλο όνομα. Εναπόκειται στη διάθεση του κάθε αναγνώστη να τα ανακαλύψει ταξιδεύοντας στις σελίδες του βιβλίου παρέα με τον Καζαντζάκη και όλη την εκλεκτή συντροφιά του.

* Η ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΝΑΣΙΟΥ είναι υποψήφια διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Α.Π.Θ.

altΤο χαμένο Νόμπελ
Μια αληθινή ιστορία
Κώστας Αρκουδέας
Εκδ. Καστανιώτη 2015
Σελ. 567, τιμή εκδότη €19,08

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΑΡΚΟΥΔΕΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο έκτος αφανισμός» της Ελίζαμπεθ Κόλμπερτ – Μια αφύσικη ιστορία που συμβαίνει ΤΩΡΑ

«Ο έκτος αφανισμός» της Ελίζαμπεθ Κόλμπερτ – Μια αφύσικη ιστορία που συμβαίνει ΤΩΡΑ

Για το βιβλίο της βραβευμένης με Πούλιτζερ Ελίζαμπεθ Κόλμπερτ [Elizabeth Kolbert] «Ο έκτος αφανισμός: Μια αφύσικη ιστορία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Ευλαλία Πάνου

Το βιβλίο της Ελίζαμπεθ Κόλμπ...

«Η ποιητική της Άπω Ανατολής» της Ευσταθίας Δήμου (κριτική) – Χαϊκού, ένα παρεξηγημένο ποιητικό είδος

«Η ποιητική της Άπω Ανατολής» της Ευσταθίας Δήμου (κριτική) – Χαϊκού, ένα παρεξηγημένο ποιητικό είδος

Για τη μελέτη της Ευσταθίας Δήμου «Η ποιητική της Άπω Ανατολής: Ψήγματα Χρυσού σε νεοελλήνων την εμφάνεια» (εκδ. Κουκκίδα). Kεντρική εικόνα: το έργο του Κατσουσίκα Χοκουσάι «Το μεγάλο κύμα έξω από την Καναγκάβα» (1831). 

Γράφει ο Γιώργος Δελιόπουλος

...
«Τα Ελληνικά Περιοδικά του 19ου αιώνα (Τόμος Α' και Β')» της Μάρθας Καρπόζηλου (κριτική)

«Τα Ελληνικά Περιοδικά του 19ου αιώνα (Τόμος Α' και Β')» της Μάρθας Καρπόζηλου (κριτική)

Για το έργο της Μάρθας Καρπόζηλου «Τα Ελληνικά Περιοδικά του 19ου αιώνα» (Τόμος Α΄, σ. 224 και Β΄, σ. 410), από τις εκδ. Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων.

Γράφει ο Γιάννης Σ. Παπαδάτος

Κυρίαι και Κύριοι, ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ