
Το βιβλίο «Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν [Whitney Goodman] (μτφρ. Μαρία Κουκιάδη, εκδ. Key Books) είναι ένας «οδηγός συναισθηματικής επιβίωσης σε έναν κόσμο που έχει εμμονή με την ευτυχία».
Γράφει η Ευλαλία Πάνου
Όλα αυτά τα χρόνια έχουμε κατασκευάσει αυτή την ιδέα ότι το να είσαι θετικός άνθρωπος συνεπάγεται το να γίνεις ένα ρομπότ που πρέπει να βλέπει διαρκώς το καλό στο καθετί – οτιδήποτε λιγότερο είναι προσωπική αποτυχία.
Μα πώς γίνεται να είναι τοξική η θετικότητα;
Για τη Γούτνεϊ Γκούντμαν, συγγραφέα του βιβλίου «Τοξική θετικότητα» (μτφρ. Μαρία Κουκιάδη, εκδ. Key Books), η τοξική θετικότητα είναι στον πυρήνα της μια μορφή χειραγώγησης («gaslighting»). «Λέει στους ανθρώπους πως ό,τι νιώθουν δεν είναι πραγματικό, το φαντάζονται, και πως είναι οι μόνοι που αισθάνονται έτσι» εξηγεί η Γκούντμαν.
Τελικά μάλλον δεν αρκεί ένα «θα περάσει κι αυτό».
Όπως αναφέρεται και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου: «Ειδικοί κάθε είδους –από life coaches έως θεραπευτές– προσπαθούν να μας πείσουν ότι το κλειδί για την ευτυχία είναι η αποσιώπηση της αρνητικότητας. […] Αλλά αν όλη αυτή η θετικότητα είναι η απάντηση, γιατί τόσο πολλοί από εμάς νιώθουμε άγχος, κατάθλιψη και εξάντληση;».
Τελικά μάλλον δεν αρκεί ένα «θα περάσει κι αυτό».
![]() |
Η Γουίτνεϊ Γκούντμαν είναι δημοφιλής ψυχοθεραπεύτρια, ιδρύτρια του κέντρου ψυχικής υγείας Collaborative Counseling Center στο Μαϊάμι. Βοηθά άτομα και ζευγάρια να επουλώσουν πληγές του παρελθόντος και να δημιουργήσουν τη ζωή που πάντα ήθελαν. Η δουλειά της έχει παρουσιαστεί στους New York Times, στην Teen Vogue, στο New York Magazine, στο InStyle και στο Good Morning America. Είναι, επίσης, δημιουργός του δημοφιλούς λογαριασμού @sitwithwhit στο Instagram, που αριθμεί μισό εκατομμύριο ακολούθους. |
«Αυτό είναι ένα βιβλίο που στην ουσία το έγραφα για χρόνια στο Instagram και στο γραφείο μου χωρίς να το ξέρω»
Η Γκούντμαν δούλευε ήδη επαγγελματικά ως θεραπεύτρια και παράλληλα ξεκίνησε να ποστάρει τις σκέψεις της στο Instagram της. Την 1η Φεβρουαρίου του 2019 χάζευε στο Pinterest και παρατήρησε ότι υπάρχουν άπειρα τσιτάτα αυτοβοήθειας και «εμπνευστικά» αποφθέγματα που ο κόσμος τα μοιραζόταν χιλιάδες φορές.
Όλη αυτή η επιβεβλημένη θετικότητα άρχισε να την ενοχλεί, οπότε αποφάσισε να φτιάξει έναν πίνακα στο Pinterest όπου αναρτούσε όλα τα τσιτάτα περί «ευτυχίας» που την εκνεύριζαν. (Αυτός ο πίνακας ήταν μάλιστα η πηγή έμπνευσης για το εξώφυλλο του βιβλίου.)
Εκείνη τη μέρα ανέβασε ένα ποστ στο Instagram με μια λίστα από τα τσιτάτα του Pinterest στα οποία έδωσε τον τίτλο «τοξική θετικότητα», προσθέτοντας παράλληλα μερικές εναλλακτικές προτάσεις που θα μπορούσαν να προσφέρουν μεγαλύτερη επιβεβαίωση και ελπίδα. (Π.χ. αντί να πούμε σε κάποιον «θα το ξεπεράσεις», να προτιμήσουμε να του πούμε «είναι δύσκολο, αλλά έχεις κάνει δύσκολα πράγματα ξανά και πιστεύω σε σένα».)
Αυτή η ανάρτηση έγινε «viral» και οι ακόλουθοί της πολλαπλασιάστηκαν!
Βέβαια, δεν έλειψαν και οι αρνητικές κριτικές και η απόρριψη από ανθρώπους που διαφωνούσαν μαζί της στο διαδίκτυο.
Για την Γουίτνεϊ Γκούντμαν, η τοξική θετικότητα αποτελεί επίσης ισχυρό μέσο συντήρησης του σεξισμού, του ρατσισμού, της ομοφοβίας, της τρανσφοβίας, των διακρίσεων κατά των ατόμων με αναπηρία, των ταξικών διακρίσεων και άλλων πολλών προκαταλήψεων. Υπάρχει πραγματικά παντού.
Κάθε κεφάλαιο επίσης ξεκινά με ένα χαριτωμένο τσιτάτο σε μεγάλη γραμματοσειρά, και ακριβώς από κάτω διαβάζουμε τη ρεαλιστική αποδόμησή του.
Πάντως, η Γκούντμαν ξεκαθαρίζει ότι δεν είναι η πρώτη που παρατηρεί το φαινόμενο της τοξικής θετικότητας. Πανεπιστημιακοί, δημοσιογράφοι και ερευνητές όπως η Σάρα Άχμεντ, η Οντρ Λορντ, η Μπάρμπαρα Ερενράιχ, η Γκάμπριελ Έτινγκεν και η Μπελ Χουκς ασκούν κριτική εδώ και πολλά χρόνια στο αδιάκοπο κυνήγι της ευτυχίας και έχουν αποκαλύψει το πόσο καταστροφικό μπορεί να είναι, ειδικά σε περιθωριοποιημένες ομάδες.
Εννέα κεφάλαια – εννέα ιστορίες
Το βιβλίο χωρίζεται σε εννέα κεφάλαια, και κάθε κεφάλαιο αναφέρεται στην ιστορία ενός διαφορετικού πελάτη της και στη σχέση του με την τοξική θετικότητα. Φυσικά όλες οι χαρακτηριστικές λεπτομέρειες έχουν αλλαχτεί ώστε να διατηρηθεί η ανωνυμία τους.
Κάθε κεφάλαιο επίσης ξεκινά με ένα χαριτωμένο τσιτάτο σε μεγάλη γραμματοσειρά, και ακριβώς από κάτω διαβάζουμε τη ρεαλιστική αποδόμησή του. Στο χιλιοειπωμένο κλισέ «Να είστε απλώς θετικοί!», η συγγραφέας ανταπαντά: «Αν ήταν τόσο εύκολο ή αποτελεσματικό, θα το κάναμε όλοι. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να βιώσει τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος – τα καλά και τα κακά που αυτό συνεπάγεται.»
Η «Τοξική θετικότητα» δεν είναι ακόμα ένα βιβλίο αυτοβοήθειας. Ή, αν είναι, ίσως είναι το πιο ειλικρινές και αισιόδοξα «γειωτικό» βιβλίο αυτοβοήθειας – και μπορεί όντως να βοηθήσει!
* Η ΕΥΛΑΛΙΑ ΠΑΝΟΥ είναι δημοσιογράφος.