teras360

Για το μυθιστόρημα για εφήβους «Το τέρας έρχεται» (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου) του Πάτρικ Νες που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. 

Της Σίσσυς Τσιφλίδου

Θεματικά πολυεπίπεδο βιβλίο, πραγματεύεται την αποδοχή του θανάτου, την απώλεια, την κλιμάκωση των συναισθημάτων αλλά και τη φιλία, την αγάπη, το σχολικό εκφοβισμό, την περιπλοκότητα και τη ρευστότητα των ανθρώπινων σχέσεων. Βασίζεται στην ιδέα της Σιόμπαν Ντάουντ, μιας βραβευμένης συγγραφέως που εξαιτίας του πρόωρου θανάτου της από καρκίνο, στα 47 της, δεν κατάφερε ποτέ να τη μετατρέψει η ίδια σε βιβλίο. Η εξαιρετική εικαστική απόδοση του κειμένου από τον Τζιμ Κέυ συμβάλλει στην πρόσληψη του νοήματος και υποστηρίζει την ιστορία.

Ένα τέρας, που έρχεται από τον αρχέγονο κόσμο, «καλείται» να πει τρεις ιστορίες και να ακούσει την αλήθεια μιας τέταρτης από το στόμα του παιδιού.

Ένα παιδί με καρκινοπαθή μητέρα στο τελευταίο στάδιο. Ένα τέρας, που έρχεται από τον αρχέγονο κόσμο, «καλείται» να πει τρεις ιστορίες και να ακούσει την αλήθεια μιας τέταρτης από το στόμα του παιδιού.

Το σκοτεινό πλάσμα που σαρκώνεται τη μορφή ενός ήμερου πεύκου, ικανό να δράσει θεραπευτικά, να ιάσει σώματα και ψυχές, διαθέτει την αρχέγονη μνήμη. Η ανάσα του μυρίζει αποσύνθεση, χώμα και ξύλο.

«Είμαι η ραχοκοκαλιά των βουνών! Είμαι τα δάκρυα των ποταμών! Είμαι τα πνευμόνια που ανασαίνουν τον άνεμο!... Είμαι καθετί ανήμερο και ανεξημέρωτο!»

Η σκοτεινή αυτή παρουσία αφήνει τα διαπιστευτήριά της μετά από κάθε συνάντηση: πευκοβελόνες, δηλητηριώδη γκι πεύκου, ένα μικρό δεντράκι 30 εκατοστών.

Οι ιστορίες αυτές δεν είναι τυχαίες: έρχονται για να ενδυναμώσουν τον ήρωα. Κάθε ιστορία συνδέεται με ένα κομμάτι του ανθρώπινου ψυχισμού. Το έργο ξεχωρίζει και για τις διακειμενικές του συνδέσεις: Ο πρίγκιπας με τη μητριά του είναι ένα σαφέστατο διακείμενο της Χιονάτης. Η μητριά επιβουλεύεται τη βασιλεία. Αυτό όμως που συγκινεί και ξαφνιάζει ευχάριστα είναι η ανατρεπτικότητα του μύθου. Ο πρίγκιπας μοιάζει με τον Άμλετ που καλείται να πάρει εκδίκηση για το θάνατο του πατέρα του, είναι, όμως, σε αντίθεση με τον δεύτερο, αποφασιστικός, φτάνει έως και να δολοφονήσει τη γυναίκα που αγαπά προκειμένου να ανταποκριθεί ηθικά στο χρέος, γίνεται ένας νέος Ορέστης αλλά με ευτυχή κατάληξη. Τα πράγματα δεν έχουν μανιχαϊστικές ερμηνείες, δεν είναι απόλυτα καλά ή απόλυτα κακά. Αυτός που δεν υποψιάζεσαι είναι ο δολοφόνος κι αυτός που δεν περιμένεις εμφανίζεται ως ηθικός αυτουργός.

Το σκηνικό της κρεβατοκάμαρας του παιδιού, το παράθυρο που βλέπει στο λόφο με το πεύκο, η μεταμεσονύκτια ώρα, κάνουν το πραγματικό να συμπλέκεται με το φανταστικό: «κι αν ο αληθινός κόσμος είναι ο άλλος, των ονείρων;» Ο μικρός Κόνορ θυμίζει την Οφηλία στο Λαβύρινθο του Πάνα του Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο, εκεί όπου η μικρή κινηματογραφική ηρωίδα καταφεύγει σε μια μυθώδη πραγματικότητα, γίνεται η πριγκίπισσα ενός βασιλείου για να βρει τα στηρίγματα που χρειάζεται, θέτει δοκιμασίες που λεκτικοποιεί ο Φαύνος για να αντέξει, για να νικήσει τους φόβους, για να αναμετρηθεί με τους εφιάλτες και να επιβιώσει. Ο Κόνορ και η Οφηλία μέσα από τις ιστορίες τους θα ξεκινήσουν ένα ταξίδι ενηλικίωσης του βλέμματος και του συναισθήματος.

Στη δεύτερη ιστορία του βιβλίου, η ασθενής πίστη επιφέρει την τιμωρία:

«Και τότε θα σε ξεράσω από το στόμα μου, γιατί δεν υπήρξες ούτε ζεστός ούτε ψυχρός αλλά χλιαρός…»

(Ιωάννης, Αποκάλυψη)

Πάλι ανατρεπτικά θα τεθεί το ερώτημα: ποιος είναι ο ηθικός αυτουργός; Στην πρώτη, η μητριά-μάγισσα είναι εκείνη που πρέπει να σωθεί ενώ στη δεύτερη ο εφημέριος είναι εκείνος που πρέπει να τιμωρηθεί, γιατί απαρνιέται την πίστη του προκειμένου να σωθούν οι δυο του κόρες και πληρώνει το τίμημα με το ξεχαρβάλωμα του σπιτιού και της ζωής του από το ίδιο το τέρας-τιμωρό.

Στην τρίτη ιστορία με τον «αόρατο άνθρωπο» καταδεικνύεται ότι η επιβολή-απάντηση στη βία με τη βία δεν θεραπεύει ούτε ανακουφίζει αλλά –κι αυτό είναι το ουσιώδες– απλώς εκτονώνει, απαλύνει το θυμό, καταλαγιάζει το βαρύ φορτίο των αρνητικών συναισθημάτων που τραβιούνται πίσω για να δει πιο καθαρά μέσα του, να προχωρήσει στην αποδοχή.

Αντιμέτωποι με τα συναισθήματα

teras_koritsiΕντέλει, το παιδί έρχεται αντιμέτωπο με τα συναισθήματά του. Οι εσωτερικές του σκέψεις έχουν πάντα συγκεκριμένο σημείο αναφοράς: τη βαθιά του ανησυχία για την αρρώστια της μάνας. Είναι μια αρρώστια που δεν του επιτρέπει να μιλήσει, του στερεί το Λόγο, του επιβάλλει «αφωνία». Το τέρας έρχεται όχι για να θεραπεύσει τη μητέρα, όπως λανθασμένα υποθέτει στη αρχή ο μικρός Κόνορ, αλλά για να θεραπεύσει τον ίδιο. Έτσι, όταν τελειώνει αυτός ο επώδυνος πλην θεραπευτικός κύκλος, το παιδί εκφράζει τον τεράστιο θυμό του κι ακολουθεί η σωματοποίηση της θλίψης καθώς τα δάκρυα κυλούν στο πρόσωπό του. Η θεραπεία ολοκληρώνεται όταν ο εφιάλτης φτάνει στην άκρη του γκρεμού. Όταν ο τρόμος προχωρά μέχρι το βέβαιο τέλος και αρθρώνεται η πρώτη κραυγή. Τότε μόνο μπορεί να τον αντιμετωπίσει.

Το τέρας ως θεραπεία

Το Τέρας έρχεται είναι ένα πραγματικά ξεχωριστό έργο, ένα κείμενο με συναισθηματικό βάθος που μας φέρνει αντιμέτωπους με τα συναισθήματά μας, έργο που η θεματική του μπορεί να προκαλέσει σε στενόχωρους καιρούς την άμεση απόρριψή του από τον αναγνώστη. Το βιβλίο αυτό, όμως, έχει κερδίσει στο εξωτερικό κοινό και κριτικούς, γιατί ο συγγραφέας χειρίζεται επιδέξια το υλικό του. Είναι, επίσης, ένα βιβλίο που έχει μέσα του μια βαθιά αισιοδοξία συμφιλίωσης και αγάπης. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Νες κάνει χρήση του χιούμορ για να αποφορτίσει και να αποκλιμακώσει τις συναισθηματικές εντάσεις. «Δεν είσαι αρκετά τρομερός», λέει ο Κόνορ στο τέρας. Ο στόχος του συγγραφέα δεν είναι να μας τραβήξει μέσα στη μαυρίλα του παιδιού αλλά να μας δείξει τι υπάρχει πίσω από αυτή. Ότι εδώ κινούνται συναισθήματα που έχουν να κάνουν με την αέναη αίσθηση της απώλειας που προκαλεί ο θάνατος και τη διαχείριση αυτών των συναισθημάτων που δεν είναι άγνωστα αλλά απωθημένα στο υποσυνείδητο. Κι αν είναι κάτι που κάνει απαραίτητα τέτοια βιβλία αυτήν την εποχή είναι επειδή μας δείχνουν έναν τρόπο να έρθουμε σε επαφή με τα συναισθήματά μας.

Πρόκειται, επομένως, για πολυσήμαντο κείμενο με θεραπευτικό χαρακτήρα. Και ίσως γι αυτό το πλέγμα σχέσεων είναι κυρίως ενδοοικογενειακό: ο Κόνορ, η μητέρα, η γιαγιά, ο πατέρας, το τέρας. Παρόλα ταύτα και η Λίλη χάνει το φίλο της, καταλαβαίνει πως αυτός δεν αισθάνεται καλά γιατί είναι εκείνη που έχει διαρρεύσει στη σχολική κοινότητα το νέο για την αρρώστια της μητέρας. Ο οίκτος των άλλων δείχνει να βολεύει τον ήρωα που επιθυμεί να παραμένει αφανής. Η σκηνή, όμως, που το χέρι του οπλίζεται από το ίδιο το τέρας και χτυπά με δύναμη τον τραμπούκο, έχει εξαιρετικά ανατρεπτική δύναμη: ποιος χτυπάει ποιον; Και επειδή το αληθινό πρόβλημα δεν είναι το να επιδείξει τη σωματική του δύναμη, όταν μπαίνει στο γραφείο και η διευθύντρια του λέει: «δε θα σε τιμωρήσω τελικά, γιατί σε τί θα ωφελούσε;», νιώθει μέσα του πάλι το ίδιο συναίσθημα: «Είμαι αόρατος για τους άλλους».

teras_ness

Σταθερές πραγματικότητες

Επίσης κάτι σημαντικό που ο Νες υπογραμμίζει μέσα από τη συμπεριφορά και τις εσωτερικές σκέψεις του παιδιού: ένα παιδί που βιώνει τον κίνδυνο της άμεσης απώλειας του αγαπημένου προσώπου δεν έχει ανάγκη να του υπογραμμίζεις διαρκώς το πόσο άτυχο είναι ούτε να το αναγκάζεις να ζει μέσα σε μια διαρκή ανατροπή. Έχει ανάγκη από τις σταθερές πραγματικότητες της ζωής του για να μπορέσει να δημιουργήσει τα αντιστηρίγματα και να συνεχίσει. Ο Κόνορ θέλει να τιμωρηθεί όπως όλα τα άλλα παιδιά, δεν θέλει να είναι «αόρατος» και ταυτόχρονα επιδιώκει να είναι γιατί αυτό βολεύει στο θάψιμο των συναισθημάτων του. Επειδή όπως λέει και το τέρας: «Οι οδυνηρές αλήθειες κάνουν τα ψέματα απαραίτητα».

Κι αυτό φαίνεται, όταν έρχεται η γιαγιά: δεν θέλει να φύγει από το σπίτι, δεν θέλει η γιαγιά να ταράξει την καθημερινότητα τους, αυτήν ξέρει πώς να τη διαχειριστεί. Ξέρει πώς να βάζει τους φόβους πίσω, να τους απωθεί, άσχετα αν ο δρόμος δεν έχει επιστροφή.

Θα μπορούσε να μιλήσει κανείς και για συνθήκες εσωτερικού μονολόγου. Το τέρας θα μπορούσε να είναι ο εαυτός του Κόνορ με τον οποίο συνομιλεί, η εσωτερική του φωνή που γιγαντώνεται, γιατί όπως του επισημαίνει: «Εσύ με κάλεσες, εσύ με έχεις ανάγκη».

Κι αν σε κάτι τελικά πρέπει να ελπίσουμε από τη γόνιμη συνάντηση του εαυτού μας με τις σελίδες του βιβλίου, αυτό είναι η τεράστια δύναμη που εκλύεται από την αίσθηση της αποδοχής και οδηγεί σε έναν άλλον τρόπο σχέσης με τους ανθρώπους και τα πράγματα, γιατί: «Την έκθεση της ζωής σου δεν τη γράφεις με λέξεις. Τη γράφεις με πράξεις».

* Η Σίσσυ Τσιφλίδου είναι εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και υποψήφια διδάκτωρ ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών.


teras_exofylloΤο τέρας έρχεται
Πάτρικ Νες
Εικονογράφηση Τζιμ Κέυ
Μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου
Εκδόσεις Πατάκη, 2012
politeia-link

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΚ ΝΕΣ  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

Για το βιβλίο «Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου (εκδ. Ζυγός, σελ. 668)

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Ο Ανδρέας Καρακίτσιος αποτελεί μια ξεχωριστή παρουσία στον χώρο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης...

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

Για το βιβλίο του Μάκη Τσίτα «Έρχεται ο γίγαντας» (εικόνες: Νικόλας Χατζησταμούλος, εκδ. Μεταίχμιο), μια ιστορία για τις ψεύτικες ειδήσεις που τρομοκρατούν τον πληθυσμό. 

Του Μάνου Κοντολέων

Ο Μάκης Τσίτας σίγουρα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση στη...

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

Για το εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού «H χώρα των τεράτων» του Maurice Sendak (μτφρ. Γιάννης Παλαβός) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. 

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Σε μια καλαίσθητη έκδοση μαζί με δυο αφίσες, σε μια χρηστική πάνινη τσάντα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ