methorio

Η διδασκαλία της λογοτεχνίας με τη χρήση των νέων τεχνολογιών είναι επιτακτική ανάγκη. Της Σοφίας Νικολαΐδου*

Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής και το διαδίκτυο διαμορφώνουν ένα νέο είδος νεανικής αναγνωστικής κουλτούρας. Σε αυτήν πρωταγωνιστούν η εικόνα, η ταχύτητα, η μείξη και η πολυσυλλεκτικότητα. Ο ρόλος της λογοτεχνίας και της διδασκαλίας της στο νέο αυτό πλαίσιο μένει να προσδιοριστεί. Ένα καινούργιο νοητικό περιβάλλον σχηματίζεται, και η λογοτεχνία δεν μπορεί –και δεν πρέπει– να το αγνοεί (κάτι που ενίοτε συμβαίνει επιδεικτικά σήμερα). 

Παρά τις ισχυρές αντιστάσεις του μαθήματος, η χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας ενδέχεται να αλλάξει τους τρόπους με τους οποίους παράγεται, προσλαμβάνεται –και συνεπώς διδάσκεται– η λογοτεχνία. Η τεχνολογία δεν εισάγει απλώς μια νέα τεχνική διάσταση στην επικοινωνία, όπως συχνά αναφέρεται. Εισάγει μια διαφορετική γλωσσική, κειμενική –και συνεπώς λογοτεχνική– πραγματικότητα. Το υπερκείμενο εγκαινιάζει τη ρητορική της πολυγραμμικότητας, σε αντίθεση με την κλασική αφήγηση. Τα υπερμέσα αναδεικνύουν στοιχεία της μορφής και της δομής του λογοτεχνικού κειμένου, τα οποία έμεναν αφανή στο τυπωμένο βιβλίο. Ακόμα περισσότερο: οι νέες τεχνολογίες εντάσσουν με εμφανέστερο τρόπο τον αναγνώστη στον μηχανισμό της διαμόρφωσης του λογοτεχνικού κειμένου.

Από τη φιλολογική προσέγγιση περνάμε στη δημιουργική γραφή και στην κατασκευή του λογοτεχνικού νοήματος

Η πρόταση για μια καινοτόμο, πιο ουσιαστική και πιο συμμετοχική αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία της λογοτεχνίας μεταφέρει το κέντρο βάρους του μαθήματος από την ανασύσταση του γραμματολογικού πλαισίου και τη φιλολογική προσέγγιση του λογοτεχνικού κειμένου στη δημιουργική γραφή. Η αξιοποίηση του επεξεργαστή για λεκτικά και δομικά παίγνια μπορεί να αναδείξει τους τρόπους κατασκευής του λογοτεχνικού νοήματος. Η ισχυρή επικοινωνιακή δυνατότητα της τεχνολογίας, αν χρησιμοποιηθεί στη σχολική τάξη, ενδέχεται να δημιουργήσει μια (εικονική) μαθητική αναγνωστική κοινότητα. Στην περίπτωση αυτή, οι μαθητές εμπλέκονται σε αυθεντικές συνθήκες επικοινωνίας, παράγουν τόσο ως αναγνώστες όσο και ως δοκιμαζόμενοι συγγραφείς γλωσσικό υλικό και επικοινωνούν μεταξύ τους, έξω από τον περιορισμένο σχολικό χώρο και χρόνο, με κοινό αντικείμενο συζήτησης τη λογοτεχνία.

Με μια προϋπόθεση: Αν μετράμε τον σχολικό χρόνο με το χρονόμετρο, τέτοιες προσπάθειες δεν τελεσφορούν. Στην περίπτωση που οι μαθητές εργάζονται ομαδικά, διερευνούν μόνοι τους τις πηγές και παράγουν σκέψη και λόγο δικό τους, ο σχολικός χρόνος που απαιτείται είναι μεγαλύτερος. Η χρήση του σχολικού εργαστηρίου για τη διδασκαλία αντικειμένων διαφορετικών από αυτό της πληροφορικής σημαίνει «απώλεια χρόνου», με τη συμβατική έννοια του όρου. Όμως, ό,τι χάνουμε σε απόλυτους αριθμούς το κερδίζουμε σε εμβάθυνση. Αν δεν χρησιμοποιήσουμε το διαδίκτυο και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές ως απλό δόλωμα της διδασκαλίας, αλλά ως συγγραφικό εργαλείο, ως τρόπο εισαγωγής των μαθητών στη έρευνα των πηγών και στην παραγωγή λόγου και, κυρίως, ως τρόπο μαθητικής εργασίας και συνεργασίας, θα αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία για τη διδασκαλία ενός τόσο σύνθετου διδακτικού αντικειμένου, μια διδασκαλία που αναπτύσσεται στη μεθόριο επιστήμης και τέχνης.

*Η Σ. Νικολαΐδου είναι συγγραφέας. Η μελέτη της «Λογοτεχνία και νέες τεχνολογίες. Από τη θεωρία στη διδακτική πράξη» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ε-readers

Ε-readers

Καταιγιστικές είναι οι εξελίξεις στο μέτωπο των ψηφιακών αναγνωστών, συσκευών που προορίζονται για ανάγνωση βιβλίων και γενικότερα κειμένων, αλλά πολλές από τις οποίες συνδυάζουν και άλλες λειτουργίες, όπως το άκουσμα μουσικής και η οργάνωση αρχείων. Η βελτίωση της τεχνολογίας e-ink που κάνει την οθόνη να θυμίζει πλ...

«Ο Γουτεμβέργιος περνάει στο παρελθόν»

«Ο Γουτεμβέργιος περνάει στο παρελθόν»

Ο Άρης Πετρόπουλος χαρτογραφεί τις δυνατότητες προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων για συγγραφείς κι εκδότες στην ψηφιακή εποχή. Της Ελπίδας Πασαμιχάλη

«Η σύγχυση για το ψηφιακό τοπίο δεν ε...

«Οι νέοι θα προτιμήσουν τα e-books»

«Οι νέοι θα προτιμήσουν τα e-books»

Οι Έλληνες εκδότες επενδύουν στο ψηφιακό μέλλον.

Της Ελπίδας Πασαμιχάλη

Ποιες είναι οι πολιτικές των Ελλήνων εκδοτών στο μείζον θέμα της ψηφιοποίησης των βιβλίων; Σε τι ποσοστό έχουν ψηφιοποιήσει τους ήδη υπάρχοντες τίτλους; Πώς βλέπο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Σε ηλικία 92 ετών, πέθανε ο Τομ Ρόμπινς [Tom Robbins], γνωστός για τα χιουμοριστικά μυθιστορήματά του, επηρεασμένα από το κλίμα της αμερικανικής αντικουλτούρας των '60s. Τα βιβλία του κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αίολος.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα!», σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη, η οποία παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μέχρι και τις 16 Φεβρουαρίου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ