ekdromeis250

Του Κώστα Κατσουλάρη

Ακούγαμε τις προάλλες σε ραδιοφωνικό σταθμό γνωστό δημοσιογράφο να παίρνει συνέντευξη από τον διακεκριμένο στιχουργό Λευτέρη Παπαδόπουλο. Ο δημοσιογράφος αποκαλούσε τον κύριο Παπαδόπουλο «πρόεδρο» κι εκείνος του απαντούσε ωσάν αυτή η προσφώνηση να ήταν η πλέον φυσιολογική.

Βλέπετε, ο στιχουργός είναι πράγματι πρόεδρος μιας λέσχης θαυμαστών του, των περίφημων «λεφτεριστών». Ενδεχομένως να υπάρχει κάτι το σκωπτικό στη στάση αυτή του ποιητή, αλλά και πάλι: Πού είναι ο Γκράουτσο Μαρξ πού έλεγε «δεν θα ήθελα να είμαι μέλος μιας λέσχης που δέχεται για μέλη της άτομα σαν κι εμένα;» 

Λίγες εβδομάδες νωρίτερα βλέπαμε ξανά και ξανά τον Διονύση Σαββόπουλο να διαφημίζει από τηλεοράσεως πώς θα μας βοηθήσει να «γυρίσει ο χρόνος», έχοντας σκαρφιστεί και φέτος μια παράσταση με κέντρο τον εαυτό του. Κι αυτά, ένα χρόνο μετά από την περσινή, ανοικονόμητη όπως αποδείχτηκε, φιέστα με εμπνευστή και πάλι τον ίδιο, και θέμα, τότε, τη δεκαετία του εξήντα – όπως την έβλεπε ο ίδιος φυσικά, μέσα από τα τραγούδια του, τα λόγια του κ.λπ., εξού και η εντελώς προσωποκεντρική προβολή του γεγονότος. 

Τρίτο παράδειγμα, και πιο εμβληματικό: Εδώ και μερικά χρόνια, αλλά με ιδιαίτερη ένταση τον τελευταίο χρόνο, ο Μίκης Θεοδωράκης γίνεται το κέντρο εκδηλώσεων προς τιμή του, εκπομπών προς τιμήν του, τελετών προς τιμήν του, παραστάσεων προς τιμήν του. Εκδόσεις, σιντί, ντιβιντί, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, παιανίζουν αδιάκοπα το μέγεθος του ανδρός, της μουσικής του, του έργου του, της συνολικότερης προσφοράς του, κι όλα αυτά συχνότατα με τον ίδιο παρόντα. Πώς είναι δυνατόν ένας άνθρωπος ευφυής (αν όχι μεγαλοφυής) να αποδέχεται να συμμετέχει σε αυτό το θέατρο εξύμνησής του, χωρίς να συναισθάνεται κάποια στιγμή το… υπερβολικόν του πράγματος;

(Απορία: Δεν βρίσκεται κάποιος να τους πει πως όταν είσαι πραγματικά σπουδαίος ισχύει το ίδιο που ισχύει, κατά τη διάσημη ρήση του Τσόρτσιλ, για τις κυρίες; Αν είσαι, δεν χρειάζεται να το διαλαλείς…) 

Άλλοτε συγκαταβατικά, άλλοτε δακρύβρεχτα, άλλοτε πιο χαριτωμένα, «του εξήντα οι εκδρομείς», στη μεγάλη τους πλειονότητα, εκπέμπουν εδώ και χρόνια το ίδιο μήνυμα που έχει τον χαρακτήρα αυτοεκπληρούμενης προφητείας: Τίποτε στη σημερινή εποχή δεν αξίζει, ο χαμένος παράδεισος βρίσκεται πίσω (στη χρυσή δεκαετία), αν όχι πολύ πιο πίσω (στην Κατοχή, στην Αντίσταση). Μιλούν επί παντός επιστητού με ύφος και τόνο εθνάρχη, ενώ τα λόγια τους ουδέπονται αμφισβητούνται σθεναρά από εκείνους που τους προσκαλούν – οι οποίοι συνήθως είναι, έτσι κι αλλιώς, μόνιμοι τιμητές τους. 

Κι όμως: Με κάποιες εξαιρέσεις, οι απόψεις και οι θέσεις τους εμφανίζονται συχνά ως σχιζοφρενικές, έτσι καθώς τραμπαλίζονται από το ένα άκρο του πολιτικού φάσματος στο άλλο. Ποιος ξεχνάει τον μετέπειτα «εκσυγχρονιστή» Σαββόπουλο ντυμένο την ελληνική σημαία να τραγουδάει στα στρατόπεδα, αρχές του ενενήντα, όταν περνούσε την ελληνορθόδοξη φάση του; Όσο για τις πολιτικές αντιλήψεις που εκφράζει κάθε τόσο ο αδιαλείπτως «αριστερός» Μίκης με τις παρεμβάσεις του (Οτσαλάν, «Μακεδονικό», υπόθεση βιβλίων της Ιστορίας κ.ά) είναι προφανές σε κάθε απροκατάληπτο παρατηρητή ότι φλερτάρουν σταθερά με την άκρα δεξιά. Ωστόσο, ουδέποτε, στις εκατοντάδες ώρες λόγου και παρουσίας του στα ΜΜΕ όλα αυτά τα χρόνια δεν του έχει τεθεί πιεστικά από κάποιο δημοσιογράφο ή άλλον καλλιτέχνη σχετικό ερώτημα. Μήπως, ελέω του προχωρημένου της ηλικίας του, το «σινάφι» εκφράζει έτσι τον σεβασμό του προς το εθνικό σύμβολο, αποσιωπώντας τις… παρασπονδίες του; Το αντίθετο συμβαίνει: Κάθε νέα του παρέμβαση παίρνει τεράστια δημοσιότητα, κι αναπαράγεται εν χορώ. Παράδειγμα, η ζωντανή ανάγνωση από τον Λάκη Λαζόπουλο επιστολής του σχετικής με «εθνικά» θέματα. 

Καταλήγοντας: Δεν χωρά αμφιβολία ότι οι σημαντικοί καλλιτέχνες και οι δημιουργοί πρέπει να τιμώνται όσο βρίσκονται στη ζωή. Δεν χωρά επίσης αμφιβολία ότι έχουν κι αυτοί, όπως κάθε πολίτης, το δικαίωμα να παίρνουν θέση σε σημαντικά ζητήματα, να εκφράζουν τις απόψεις τους δημόσια όταν κρίνουν ότι έχουν κάτι να πουν. Ωστόσο, όταν αυτό συμβαίνει, οι απόψεις τους αυτές, οι πολιτικές θέσεις τους, η αισθητική τους, πρέπει να υπόκεινται στην ελεύθερη και άφοβη κριτική στην οποία υπόκεινται όλες οι απόψεις που διακινούνται στον δημόσιο χώρο. Στις δημοκρατίες, ουδείς βρίσκεται υπεράνω κριτικής κι ουδείς έχει το ακαταλόγιστο, όσο σημαντική κι αν είναι η προσφορά του στον τομέα που δραστηριοποιήθηκε (καλλιτεχνικό ή άλλο). Η αγιοποίηση προσώπων, η αναγωγή τους σε εθνικά σύμβολα, σε ζωντανούς μύθους, καταλύει τον κριτικό λόγο και τον ουσιαστικό διάλογο και μας απομακρύνει από τις βασικές αξίες της ανοιχτής κοινωνίας. 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο ήχος της σιωπής της» του Δημοσθένη Κούρτοβικ – Όταν το προσωπικό αίνιγμα συναντά το συλλογικό δράμα

«Ο ήχος της σιωπής της» του Δημοσθένη Κούρτοβικ – Όταν το προσωπικό αίνιγμα συναντά το συλλογικό δράμα

Για το μυθιστόρημα «Ο ήχος της σιωπής της» τους Δημοσθένη Κούρτοβικ (εκδ. Εστία), «ένα βιβλίο-επιστέγασμα, όπου όλες οι πλευρές του συγγραφέα, ο λογοτέχνης, ο δοκιμιογράφος, ο αθηναιογράφος, ο ανθρωπολόγος, αλλά και ο πληγωμένος γιος, συναιρούνται αρμονικά, σε έναν καμβά προσωπικό, ελληνικό και συνάμα πανανθρώπινο»....

«Η κούκλα» της Δάφνης ντι Μωριέ – Ιδανική εισαγωγή στο έργο της σπουδαίας Αγγλίδας συγγραφέα

«Η κούκλα» της Δάφνης ντι Μωριέ – Ιδανική εισαγωγή στο έργο της σπουδαίας Αγγλίδας συγγραφέα

Tη Δάφνη ντι Μωριέ [Daphne du Maurier] τη γνωρίζουμε ήδη, αν όχι από τα βιβλία της, σίγουρα μέσα από κάποια από τις θαυμάσιες ταινίες που βασίστηκαν σε αυτά. Παράδειγμα, η «Ρεβέκκα» ή «Τα πουλιά», δυο από τις γνωστότερες ταινίες του Άλφρεντ Χίτσκοκ, ή το υποβλητικό «Με...

«Deepfake» του Μάκη Μαλαφέκα – Νουάρ με ελληνικό χρώμα

«Deepfake» του Μάκη Μαλαφέκα – Νουάρ με ελληνικό χρώμα

Για το μυθιστόρημα του Μάκη Μαλαφέκα «Deepfake» (εκδ. Αντίποδες), ένα σπινταριστό νουάρ που μας μιλάει για σκοτεινές πλευρές της σύγχρονης Ελλάδας.

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Ο Μάκης Μαλαφέκας γράφει πεζογραφήματα του είδους που αποκαλούμε νουάρ. Σ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

7 θεατρικές φωνές στις εκδόσεις Βακχικόν

7 θεατρικές φωνές στις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες θεατρικές εκδόσεις που κυκλοφόρησαν το τελευταίο διάστημα από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

Επιμέλεια: Book Press

Λιώνουν οι πάγοι, Βίκυ Κλεφτογιάννη

...
«Ανήκουστος βλάβη» του Ντέιβιντ Λοτζ (κριτική) – Μια καυστική παρωδία των campus novels

«Ανήκουστος βλάβη» του Ντέιβιντ Λοτζ (κριτική) – Μια καυστική παρωδία των campus novels

Για το μυθιστόρημα του Ντέιβιντ Λοτζ (David Lodge) «Ανήκουστος Βλάβη», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κυψέλη σε μετάφραση Έφης Τσιρώνη.

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός

Στο μυθιστόρημά του Deaf Sentence (με...

Εκδήλωση για τη συλλογή διηγημάτων του Δήμου Χρυσού «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες»

Εκδήλωση για τη συλλογή διηγημάτων του Δήμου Χρυσού «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες»

Παρουσίαση της συλλογής διηγημάτων του Δήμου Χρυσού «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες», τη Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου.

Επιμέλεια: Book Press

Τη Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου, στις 19:30, η Αλυσίδα Πολιτισμού IANOS και ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Βραζιλιάνας Μοργκάνα Κρέτζμαν [Morgana Kretzmann] «Στη σκόνη» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κωστας Αγοραστός

Ρόδια και Τσιγάρα

...
«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ