alt

Της Αθηνάς Δημητριάδου

Τι γίνεται όταν ο Μαρκ Τουέιν κάνει ένα άλμα προς τα εμπρός μέσα στον χρόνο, φτάνει στο 2017 και διηγείται σ’ έναν νεαρό, ταλαντούχο συγγραφέα, τον Φίλιπ Στεντ, το παραμύθι που έλεγε στις κορούλες του και που έμεινε ημιτελές στις σημειώσεις του; Μα ακριβώς το ίδιο που συνέβη το 1889, τότε που ο Τουέιν είχε κάνει ένα άλμα προς τα πίσω, μεταφέροντας τον ήρωά του, τον Χανκ, στο «Ένας Γιάνκης του Κοννέκτικατ στην αυλή του βασιλιά Αρθούρου» από τον 19ο στον 6ο αιώνα: Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.

Πώς βγήκε τελικά αυτό το παραμύθι; Απρόβλεπτο, σπιρτόζικο, τρυφερό, με τις απαραίτητες νύξεις που αποθεώνουν τη φιλία και την εφευρετικότητα, και καταβαραθρώνουν τον ολοκληρωτισμό, τη στενομυαλιά και την οκνηρία. Με τα ζώα να πρωτοστατούν – όχι μόνον τα πασίγνωστα, όπως το κοτόπουλο, αλλά και τα λιγότερο γνωστά, όπως ο τετραπέρατος ασβός.

Για να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά: Στο αρχείο Μαρκ Τουέιν, σε μία εγγραφή του 1879, εμφανίζονται κάτι λίγες σημειώσεις από ένα παραμύθι που ο συγγραφέας διηγούνταν στις μικρές του κόρες. Κανείς δεν τις είχε πάρει είδηση, ώσπου ένας μελετητής του συγγραφέα, εντοπίζοντας τη λέξη «μαργαρίνη», αποφάσισε να γράψει ένα βιβλίο μαγειρικής αλά Μαρκ Τουέιν. Όμως οι σημειώσεις τελικά δεν προσφέρονταν για τέτοιο εγχείρημα. Αντίθετα, προσφέρονταν για να γραφτεί ένα παραμύθι αλά Μαρκ Τουέιν – με γίγαντες, με ανθρώπους έξυπνους και εφευρετικούς, με βασιλιάδες άχρηστους, με αμέτρητα ζώα. 

Πώς βγήκε τελικά αυτό το παραμύθι; Απρόβλεπτο, σπιρτόζικο, τρυφερό, με τις απαραίτητες νύξεις που αποθεώνουν τη φιλία και την εφευρετικότητα, και καταβαραθρώνουν τον ολοκληρωτισμό, τη στενομυαλιά και την οκνηρία. Με τα ζώα να πρωτοστατούν – όχι μόνον τα πασίγνωστα, όπως το κοτόπουλο, αλλά και τα λιγότερο γνωστά, όπως ο τετραπέρατος ασβός. (Ας μην ξεχνάμε ότι ο Τουέιν αγαπούσε πολύ τα ζώα και ήταν από τους πρώτους Αμερικανούς που πήραν θέση ενάντια στην κακοποίησή τους). Με τις απαραίτητες αναφορές σε πρόσωπα και συμβάντα της εποχής, ώστε το παιδί να μαθαίνει αβίαστα και ο μεγάλος να καταδιασκεδάζει. Μαργαρίνης ο πρίγκιπας, βουτυρόπαιδο με λίγα λόγια. Όμως είναι βέβαιο ότι υπάρχουν κι άλλες παράμετροι στην επιλογή του ονόματος: Στα τέλη της δεκαετίας του 1860, για παράδειγμα, ο αυτοκράτορας Ναπολέων Γ΄ της Γαλλίας διακήρυξε την πρόθεσή του να βραβεύσει όποιον κατόρθωνε να φτιάξει ένα ικανοποιητικό υποκατάστατο του βουτύρου, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες του στρατεύματος και των ασθενέστερων οικονομικά τάξεων. Ο Γάλλος χημικός Ιπολλύτ Μεγκ-Μουριέ τελειοποίησε μία ήδη υπάρχουσα σύνθεση, που βασιζόταν στα φυτικά έλαια, και την ονόμασε oleomargarine, όνομα που γρήγορα συντομεύτηκε για λόγους εμπορικούς σε margarine – στη γνωστή μας μαργαρίνη. Τα περιοδικά της εποχής είχαν συχνά διαφημίσεις του καινούριου αυτού προϊόντος. Διόλου απίθανο ο Τουέιν να εμπνεύστηκε το όνομα του πρίγκιπα από μία τέτοια διαφήμιση. Ίσως τον εξυπηρετούσε πολλαπλά: η μαργαρίνη έχει τη βάση της στο μαργαρικό οξύ, που πήρε το όνομά του από την ελληνική λέξη μαργαρίτης, το γνωστό μας μαργαριτάρι. Χρυσάφι, ασήμι και μαργαριτάρια ντύνουν τους βασιλιάδες και τους πρίγκιπες όλων των εποχών, εστεμμένους και μη. Από την άλλη, ας μην ξεχνάμε ότι η μαργαρίνη είναι υποκατάστατο, δεν είναι γνήσιο βούτυρο.

altΕίναι γνωστό ότι τα κοινωνικά σχόλια δίνουν και παίρνουν σε όλο το έργο του Τουέιν. Ο συγγραφέας στηλιτεύει τη ματαιοδοξία των ανθρώπων, αποστρέφεται την τυραννία και τους αμέτρητους τρόπους με τους οποίους εκδηλώνεται και υποστηρίζει με πάθος την αντίσταση στην όποια εκδήλωσή της με τη γενναιότητα, την καλοσύνη και την φιλανθρωπία. Όλα αυτά περνούν στην αφήγηση ντυμένα τον μαγικό μανδύα του κλασικού παραμυθιού. 

Ο Φίλιπ Στεντ, που ανέλαβε να ολοκληρώσει το παραμύθι του «φίλου του», το έκανε με απερίγραπτο σεβασμό στον μεγάλο συγγραφέα. Και με μπόλικο χιούμορ. Η φωνή του πρίγκιπα Μαργαρίνη περιγράφεται σαν τον χαρακτηριστικό ήχο του τενεκεδένιου πέταλου καθώς το καρφώνουν στην οπλή του αλόγου. Απλά ο πρίγκιπας είναι κύμβαλον αλαλάζον ή, ακόμη πιο απλά, είναι τενεκές ξεγάνωτος. Για τον βασιλιά επιφυλάσσεται το εξής σχόλιο: «Μέσα στην κούφια κούτρα του ανθρωπάκου που καθόταν στον θρόνο έπεσε για μια στιγμή πανικός». Οπωσδήποτε ο Στέντ υπηρετεί και τη δική του εποχή, τις αρχές του 21ου αιώνα. Η μεταμοντέρνα εμφάνιση του Τουέιν, στο πρώτο μέρος της αφήγησης, να πίνει το τσάι του παρέα με τον Στεντ, ο υποθετικός διάλογος με τον Στεντ για την έννοια του γεγονότος (κατά Δαρβίνο) και για την πειστικότητα στην αφήγηση, καθώς και η αιφνίδια αναχώρηση του Τουέιν λίγο αργότερα δίνουν μια αλλόκοτη ζωντάνια στο όλο εγχείρημα, αφενός υποστηρίζοντας την προσπάθεια του νεαρού συγγραφέα να διατηρήσει το ύφος και το ήθος του Τουέιν, αφετέρου χαρίζοντας στο κείμενο την αύρα της σημερινής εποχής. 

Σε ποιες ηλικίες απευθύνεται το βιβλίο; Ανεπιφύλακτα σε όλες. Σ’ αυτές που διαβάζουν και σ’ αυτές που τους διαβάζουν. Άλλωστε η εξαιρετική εικονογράφηση της Έριν Στεντ δε συμπληρώνει απλώς αλλά σχολιάζει με χιούμορ, τρυφερότητα και περιπαικτική διάθεση την αφήγηση. Και αυτό είναι κάτι που το απολαμβάνουν όλες οι ηλικίες.

* Η ΑΘΗΝΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι μεταφράστρια.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αυτός ήταν ο Κώστας...» – Λίγα λόγια για τον Κώστα Παπαϊωάννου από τον Άγγελο Στάγκο

«Αυτός ήταν ο Κώστας...» – Λίγα λόγια για τον Κώστα Παπαϊωάννου από τον Άγγελο Στάγκο

Το βράδυ της Δευτέρας 11 Μαρτίου, δύο χρόνια από τον θάνατο του δημοσιογράφου και εκδότη της εφημερίδας «Το Ποντίκι» (1979-2005), Κώστα Παπαϊωάννου (1938-2022), διοργανώθηκε στην Ένωση Συντακτών τιμητική εκδήλωση στη μνήμη του. Βασικοί ομιλητές ήταν οι (από αριστερά στη φωτογραφία) Μιχάλης Ιγνατίου, Αλέξης Παπαχελάς...

Η θεραπευτική και σωτηριακή διάσταση της Αισθητικής

Η θεραπευτική και σωτηριακή διάσταση της Αισθητικής

Η ικανότητα της Αισθητικής είναι να αποδιώχνει το κακό και μέσω της εμπειρίας του ωραίου να οδηγεί τους ανθρώπους σε αυτοαποκαλύψεις, σε γνωστικές περιπέτειες, αλλά και σε ιατρικές θεραπείες. Κεντρική εικόνα: O Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου ©Wikipedia. 

Γράφει ο Δημο...

«Λογοτεχνικά περιοδικά»: Ποια είναι, ποιο το στίγμα τους, ποιοι τα βγάζουν – Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή

«Λογοτεχνικά περιοδικά»: Ποια είναι, ποιο το στίγμα τους, ποιοι τα βγάζουν – Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή

Σαράντα πέντε λογοτεχνικά περιοδικά: Τα μακροβιότερα, τα καινούργια, τα σπάνια. Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών και βιβλιολογικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή, παρουσιάζοντας το πρώτο και το τελευταίο τεύχος από το καθένα. Μια αναδρομή, επίσης, σε ορισμένα από τα σημαντικότερα, που...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ