alt

Του Γιάννη Λειβαδά

Είναι γνωστό ότι στην επικράτεια της ποίησης καμιά ακαδημία, καμιά δημοσιογραφική ομάδα, κανένας λογοτεχνικός παράγοντας, καμιά λογοτεχνική φιέστα, ουδένας κύκλος κριτικών, δεν υπεισέρχεται. Εάν αυτό δεν είναι γνωστό τότε δεν είναι γνωστή η αποσυνθετική ανάπτυξη τόσο της ποίησης όσο και του ποιητή.

Η Νίκη Της Σαμοθράκης, που δεν είναι ποίημα, και ο δημιουργός της ήταν γλύπτης και όχι ποιητής, υπήρξε έως σήμερα τρεις φορές σπουδαίο καλλιτεχνικό έργο: όταν ο άγνωστος δημιουργός της την ολοκλήρωσε, όταν οι εργάτες του αρχαιολόγου Σαμπουαζό την ανακάλυψαν στη χαράδρα όπου ήταν θαμμένη (ευτυχώς ο Σαμπουαζό διέσωσε το άγαλμα από βέβαιη καταστροφή εξάγοντάς το από την Οθωμανική Αυτοκρατορία), και όταν τυλιγμένη και ασφαλισμένη σε ειδική κάσα μεταφέρθηκε σε ασφαλές μέρος λίγο πριν από την είσοδο των ναζί στο Παρίσι. Αυτό που αντικρύζουν ή θαυμάζουν οι επισκέπτες στο Λούβρο δεν είναι παρά ένα συμπλήρωμα αισθητικής υγιεινής.

Ένα ποίημα πότε, ή, κάθε πότε χρειάζεται; Άντε να διασωθεί κανείς με την επέλαση μίας τέτοιας αναταραχής. Κι ο ποιητής, ποιος είναι; Εκείνος, ας πούμε, που απομένει με βασικά διαθέσιμα. Που απομένει με λιγότερα του μηδενός. Που δεν απομένει. 

Ένα ποίημα πότε, ή, κάθε πότε χρειάζεται; Άντε να διασωθεί κανείς με την επέλαση μίας τέτοιας αναταραχής. Κι ο ποιητής, ποιος είναι; Εκείνος, ας πούμε, που απομένει με βασικά διαθέσιμα. Που απομένει με λιγότερα του μηδενός. Που δεν απομένει. 

Το πρόβλημα του εκτοπίσματος δύο φτερών. Το ζήτημα της εμφάνισης δύο φτερών. Η έκβαση από τη χρήση δύο φτερών. Πάνε ήδη είκοσι χρόνια από τότε που έγραψα στο βιβλίο του Λαοκόοντα, «αν έχεις μικρά φτερά μην κάνεις μεγάλο ταξίδι, αν πάλι έχεις φτερά μεγάλα πρόσεξε να μην κάνεις μικρό». 

Ειδικότητα των φτερών; Ή ειδικότητα των δυνατοτήτων; Ο φιλοσοφικός και ο αισθητικός πολιτικαντισμός, εφησυχασμένος και γαλήνιος διανομέας φτερών και πτήσεων, αποζημιώνει κάθε αίσθηση πτήσης – ως και κάθε αίσθηση πτώσης από την πτήση. Ως και τα  αποτμήματα μιας φημολογούμενης στιχοδρόμησης. 

Ο θνητός, κακομοίρης μιας ζήσης, ενώ ο νεκρός, φτερωτός, με το προνόμιο μίας αιωνιότητας που δεν σηκώνει πολλή συζήτηση, μολονότι το βάρος μίας βάρβαρης, για τον θνητό, γαλήνης, είναι ικανή να σηκώσει.

Οι νεκροί έχουν δικαιωθεί, όντας πια διορισμένοι στο ερέθισμα μίας στραμμένης προσοχής. Οι νεκροί, είναι και αυτοί βαλμένοι σε τάξη. Παρεισέφρησαν οι δοκιμασμένες διαπραγματεύσεις. Ο εκμηδενισμός των νεκρών προσφέρει ένα ποθητό, αλλιώτικα αδιανόητο, παρελθόν, το οποίο δεν χρειάζεται καν αποκήρυξη.  

Ο επικοινωνιακός τομέας επιλέγει το καμουφλάζ της ποίησης όσο διαθέτει μια ποίηση δική του, η οποία τον επικαλύπτει: η αγαστή κληρονομιά της αμφιβολίας η οποία δεν αφήνει τον εαυτό της να διαταραχθεί από την ανοικειότητα της εξαίρεσης, κι αυτό όχι τόσο λόγω της διάκρισης μα λόγω όλων εκείνων που μία τέτοια διάκριση αναδεικνύει. 

Η λέξη θάνατος, στις μέρες μας είναι συνώνυμη όλων των χυδαίων υποκοριστικών που μπορεί να βάλει στο μυαλό του κανείς. Το νοηματικό σύστημα αυτού του θανάτου ξεκινά από τον βουβώνα και σε αυτόν καταλήγει. Ανθρωπομορφισμοί της μοιρασιάς. Όλοι ή ουδείς. Οι διατιθέμενες εστίες ήταν ανέκαθεν ευρύχωρες. 

Αρκεί να διακρίνει κανείς το βάθος νοσταλγίας του αναχρονισμού. Πριν από λίγες μέρες επανήλθα μετά από δεκατρία χρόνια στα σημειώματα όπου είχα ολοκληρώσει μια πραγματεία για την αποσύνθεση των ποιητικών λέξεων και φράσεων – των λέξεων και των φράσεων. 

Η ποίηση είναι μία άπτερος νίκη που εκπέμπεται από τη σιωπή∙ τη σιωπή που υπάρχει μόνο ως ερμηνεία της απτέρου νίκης. Φτερά από εντυπώσεις.

Η ποίηση, ξεπεσμένο όνειρο μίας απλοϊκής προσφερόμενης κατανόησης. Δεν μπορεί παρά να είναι κανείς λιγάκι παραπάνω ευτυχής απ’ όσο η ενσωμάτωσή του το επιτρέπει. Η ποίηση είναι μία άπτερος νίκη που εκπέμπεται από τη σιωπή∙ τη σιωπή που υπάρχει μόνο ως ερμηνεία της απτέρου νίκης. Φτερά από εντυπώσεις.

Ποιος θα πείσει ποιον, για όσα δεν έχει καν λόγο να πειστεί ο ίδιος. Για όσα είναι πεπεισμένος, θα προσπαθήσει να πείσει τους πάντες με τρυφερή και μαργαρώδη ευπάθεια: ας μην είμαστε πεπεισμένοι για τίποτα. Κι οι δύο τρόποι αποδεικνύουν το ψεύδος του εφόσον καταβάλλεται μια τέτοια προσπάθεια. 

Η μία έγκριτη ερμηνεία πάνω στην άλλη –κατά τα παλαιό σύστημα της ομαδικής ταφής– σχηματίζουν ένα φτερωτό μνημείο, πράγματι καθηλωτικό για τους απροσμέτρητους ελεγκτές που ελέγχουν μέσω της συμφωνίας τους να ελέγχονται. 

Κάτω από τις πέργκολες με τα ανθισμένα πείσματα, τα ελεγκτικά πνεύματα επικοινωνούν με τους έντεχνους, απροσδόκητους τρόπους μίας αναθεωρημένης σαπρότητας. 

* Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΕΙΒΑΔΑΣ είναι ποιητής.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής» και «Δεν γίνονται αυτά εδώ»: Δύο μυθιστορήματα «προάγγελοι» της εποχής Τραμπ (και όχι μόνο)

«Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής» και «Δεν γίνονται αυτά εδώ»: Δύο μυθιστορήματα «προάγγελοι» της εποχής Τραμπ (και όχι μόνο)

«Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής» του Φίλιπ Ροθ και «Δεν γίνονται αυτά εδώ» του Σίνκλερ Λίουις: Δύο σπουδαία αμερικανικά μυθιστορήματα που προείδαν, σε ανύποπτο χρόνο, πτυχές της σημερινής μας πραγματικότητας.

Γράφει ο Κώστας Αρκουδέας

Υπάρχει έ...

Πόσος σεξισμός είναι ανεκτός; Η «περίπτωση Ροθ» και γιατί, παρόλα αυτά, αξίζει να τον διαβάζουμε

Πόσος σεξισμός είναι ανεκτός; Η «περίπτωση Ροθ» και γιατί, παρόλα αυτά, αξίζει να τον διαβάζουμε

Σκέψεις για τη λειτουργία της λογοτεχνίας με αφορμή το πεζογραφικό έργο του Φίλιπ Ροθ. «Θα διαβάζουμε τον Ροθ, επομένως, για όλες του τις αδυναμίες και ίσως εξαιτίας αυτών. Θα απολαμβάνουμε τις εκρηκτικές στιγμές των εσωτερικών του εκλάμψεων και θα τον οικτίρουμε για τις αμφιλεγόμενες εμμονές του που τον κάνουν τόσο...

Καταγράφοντας το κριτικό τοπίο: Κριτικές, βιβλιοπαρουσιάσεις, κριτικά σχόλια – Ποιοι, πού και πώς

Καταγράφοντας το κριτικό τοπίο: Κριτικές, βιβλιοπαρουσιάσεις, κριτικά σχόλια – Ποιοι, πού και πώς

Απόπειρα σχετικής οριοθέτησης του αντικειμένου των κριτικών κειμένων και καταγραφής των κριτικών λογοτεχνίας για το –τυχαίο και ενδεικτικό– διάστημα από την 1η Ιανουαρίου 2022 έως και την 30ή Ιουνίου 2024. «Σε μια Ελλάδα, όπου πολλοί γράφουν λογοτεχνία, αλλά δεν διαβάζουν ανάλογα πολλοί, πόσοι υπηρετούν την κριτική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πέθανε ο κριτικός θεάτρου και λογοτέχνης Κώστας Γεωργουσόπουλος (1937-2024)

Πέθανε ο κριτικός θεάτρου και λογοτέχνης Κώστας Γεωργουσόπουλος (1937-2024)

Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο κριτικός θεάτρου, μεταφραστής και συγγραφέας Κώστας Γεωργουσόπουλος, γνωστός και με το ψευδώνυμο Κ.Χ. Μύρης. Την είδηση του θανάτου του έκανε γνωστή με ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο αδερφός του, Βασίλης. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Τα εις εαυτόν» του Μάρκου Αυρήλιου (κριτική) – Ο «μελαγχολικός αυτοκράτωρ» και ο στωικισμός του

«Τα εις εαυτόν» του Μάρκου Αυρήλιου (κριτική) – Ο «μελαγχολικός αυτοκράτωρ» και ο στωικισμός του

Για το βιβλίο του Μάρκου Αυρήλιου [Marcus Aurelius] «Τα εις εαυτόν» (μτφρ. Αναστασία Καλλιοντζή, εκδ. Οξύ).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Δέκα χρόνια πριν πεθάνει και εν μέσω σφοδρών εκστρατειών, ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Μάρκος Α...

Θόρντον Ουάιλντερ: «Η ελπίδα, όπως και η πίστη, δεν είναι τίποτα αν δεν είναι θαρραλέες»

Θόρντον Ουάιλντερ: «Η ελπίδα, όπως και η πίστη, δεν είναι τίποτα αν δεν είναι θαρραλέες»

Μια μέρα σαν σήμερα, 7 Δεκεμβρίου 1975, πέθανε στο Κονέκτικατ των ΗΠΑ ο συγγραφέας Θόρντον Ουάιλντερ. Πήρε τρεις φορείς βραβείο Πούλιτζερ καθώς και το National Book Award.

Του Ευθύμιου Σακκά

Είχε γεννηθεί στο Ουισκό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ανταρκτική» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Ανταρκτική» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Ανταρκτική» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 3 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΟΙ ...

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (προδημοσίευση)

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», το οποίο κυκλοφορεί στις 2 Δεκεμβρίου από τος εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Κεφάλαιο 2ο

Εκείνη την εποχή καταπιανόμουν με την κατα...

«Μπάρμπα Μάρογιε» του Μάριν Ντρζιτς (προδημοσίευση)

«Μπάρμπα Μάρογιε» του Μάριν Ντρζιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Μάριν Ντρζιτς [Marin Držić] «Μπάρμπα Μάρογιε» (μτφρ. Irena Bogdanović), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΡΙΤΗ ΠΡΑΞΗ


...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ρομαντικά μυθιστορήματα» (rom-coms): 15 βιβλία για… ένοχες απολαύσεις

«Ρομαντικά μυθιστορήματα» (rom-coms): 15 βιβλία για… ένοχες απολαύσεις

Τα «ρομαντικά μυθιστορήματα» (rom-coms) έχουν πλέον διακριτή παρουσία στην ελληνική εκδοτική παραγωγή και πολύ εντονότερη στην παγκόσμια. Τι τα διακρίνει, πού απευθύνονται και για τι μιλάει ένα επιτυχημένο rom-com; Επιλέξαμε 15 ρομαντικά μυθιστορήματα που ξεχώρισαν το 2024.

Γράφει η Φανή Χατζή ...

Τρεις νέες πεζογραφικές φωνές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις νέες πεζογραφικές φωνές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρία μυθιστορήματα που μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Βακχικόν με τα οποία οι συγγραφείς τους συστήνονται στο αναγνωστικό κοινό με σύγχρονες και ιδιαίτερες ιστορίες.

Επιμέλεια: Book Press

Γιούλη Γιανναδάκη ...

Βία κατά των Γυναικών: 5 βιβλία σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας μας αφυπνίζουν

Βία κατά των Γυναικών: 5 βιβλία σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας μας αφυπνίζουν

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, προτείνουμε πέντε σύγχρονα βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που καταπιάνονται με τη λεκτική, σωματική και σεξουαλική έμφυλη βία. «Σήκω από πάνω μου» (Μεταίχμιο) της Λίνας Βαρότση, «Μια γυναίκα απολογείται» (Τόπος) της Μαρίας Λούκα, «Διήγημας (Ακυ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ