alt

Του Γιάννη Λειβαδά

Είναι γνωστό ότι στην επικράτεια της ποίησης καμιά ακαδημία, καμιά δημοσιογραφική ομάδα, κανένας λογοτεχνικός παράγοντας, καμιά λογοτεχνική φιέστα, ουδένας κύκλος κριτικών, δεν υπεισέρχεται. Εάν αυτό δεν είναι γνωστό τότε δεν είναι γνωστή η αποσυνθετική ανάπτυξη τόσο της ποίησης όσο και του ποιητή.

Η Νίκη Της Σαμοθράκης, που δεν είναι ποίημα, και ο δημιουργός της ήταν γλύπτης και όχι ποιητής, υπήρξε έως σήμερα τρεις φορές σπουδαίο καλλιτεχνικό έργο: όταν ο άγνωστος δημιουργός της την ολοκλήρωσε, όταν οι εργάτες του αρχαιολόγου Σαμπουαζό την ανακάλυψαν στη χαράδρα όπου ήταν θαμμένη (ευτυχώς ο Σαμπουαζό διέσωσε το άγαλμα από βέβαιη καταστροφή εξάγοντάς το από την Οθωμανική Αυτοκρατορία), και όταν τυλιγμένη και ασφαλισμένη σε ειδική κάσα μεταφέρθηκε σε ασφαλές μέρος λίγο πριν από την είσοδο των ναζί στο Παρίσι. Αυτό που αντικρύζουν ή θαυμάζουν οι επισκέπτες στο Λούβρο δεν είναι παρά ένα συμπλήρωμα αισθητικής υγιεινής.

Ένα ποίημα πότε, ή, κάθε πότε χρειάζεται; Άντε να διασωθεί κανείς με την επέλαση μίας τέτοιας αναταραχής. Κι ο ποιητής, ποιος είναι; Εκείνος, ας πούμε, που απομένει με βασικά διαθέσιμα. Που απομένει με λιγότερα του μηδενός. Που δεν απομένει. 

Ένα ποίημα πότε, ή, κάθε πότε χρειάζεται; Άντε να διασωθεί κανείς με την επέλαση μίας τέτοιας αναταραχής. Κι ο ποιητής, ποιος είναι; Εκείνος, ας πούμε, που απομένει με βασικά διαθέσιμα. Που απομένει με λιγότερα του μηδενός. Που δεν απομένει. 

Το πρόβλημα του εκτοπίσματος δύο φτερών. Το ζήτημα της εμφάνισης δύο φτερών. Η έκβαση από τη χρήση δύο φτερών. Πάνε ήδη είκοσι χρόνια από τότε που έγραψα στο βιβλίο του Λαοκόοντα, «αν έχεις μικρά φτερά μην κάνεις μεγάλο ταξίδι, αν πάλι έχεις φτερά μεγάλα πρόσεξε να μην κάνεις μικρό». 

Ειδικότητα των φτερών; Ή ειδικότητα των δυνατοτήτων; Ο φιλοσοφικός και ο αισθητικός πολιτικαντισμός, εφησυχασμένος και γαλήνιος διανομέας φτερών και πτήσεων, αποζημιώνει κάθε αίσθηση πτήσης – ως και κάθε αίσθηση πτώσης από την πτήση. Ως και τα  αποτμήματα μιας φημολογούμενης στιχοδρόμησης. 

Ο θνητός, κακομοίρης μιας ζήσης, ενώ ο νεκρός, φτερωτός, με το προνόμιο μίας αιωνιότητας που δεν σηκώνει πολλή συζήτηση, μολονότι το βάρος μίας βάρβαρης, για τον θνητό, γαλήνης, είναι ικανή να σηκώσει.

Οι νεκροί έχουν δικαιωθεί, όντας πια διορισμένοι στο ερέθισμα μίας στραμμένης προσοχής. Οι νεκροί, είναι και αυτοί βαλμένοι σε τάξη. Παρεισέφρησαν οι δοκιμασμένες διαπραγματεύσεις. Ο εκμηδενισμός των νεκρών προσφέρει ένα ποθητό, αλλιώτικα αδιανόητο, παρελθόν, το οποίο δεν χρειάζεται καν αποκήρυξη.  

Ο επικοινωνιακός τομέας επιλέγει το καμουφλάζ της ποίησης όσο διαθέτει μια ποίηση δική του, η οποία τον επικαλύπτει: η αγαστή κληρονομιά της αμφιβολίας η οποία δεν αφήνει τον εαυτό της να διαταραχθεί από την ανοικειότητα της εξαίρεσης, κι αυτό όχι τόσο λόγω της διάκρισης μα λόγω όλων εκείνων που μία τέτοια διάκριση αναδεικνύει. 

Η λέξη θάνατος, στις μέρες μας είναι συνώνυμη όλων των χυδαίων υποκοριστικών που μπορεί να βάλει στο μυαλό του κανείς. Το νοηματικό σύστημα αυτού του θανάτου ξεκινά από τον βουβώνα και σε αυτόν καταλήγει. Ανθρωπομορφισμοί της μοιρασιάς. Όλοι ή ουδείς. Οι διατιθέμενες εστίες ήταν ανέκαθεν ευρύχωρες. 

Αρκεί να διακρίνει κανείς το βάθος νοσταλγίας του αναχρονισμού. Πριν από λίγες μέρες επανήλθα μετά από δεκατρία χρόνια στα σημειώματα όπου είχα ολοκληρώσει μια πραγματεία για την αποσύνθεση των ποιητικών λέξεων και φράσεων – των λέξεων και των φράσεων. 

Η ποίηση είναι μία άπτερος νίκη που εκπέμπεται από τη σιωπή∙ τη σιωπή που υπάρχει μόνο ως ερμηνεία της απτέρου νίκης. Φτερά από εντυπώσεις.

Η ποίηση, ξεπεσμένο όνειρο μίας απλοϊκής προσφερόμενης κατανόησης. Δεν μπορεί παρά να είναι κανείς λιγάκι παραπάνω ευτυχής απ’ όσο η ενσωμάτωσή του το επιτρέπει. Η ποίηση είναι μία άπτερος νίκη που εκπέμπεται από τη σιωπή∙ τη σιωπή που υπάρχει μόνο ως ερμηνεία της απτέρου νίκης. Φτερά από εντυπώσεις.

Ποιος θα πείσει ποιον, για όσα δεν έχει καν λόγο να πειστεί ο ίδιος. Για όσα είναι πεπεισμένος, θα προσπαθήσει να πείσει τους πάντες με τρυφερή και μαργαρώδη ευπάθεια: ας μην είμαστε πεπεισμένοι για τίποτα. Κι οι δύο τρόποι αποδεικνύουν το ψεύδος του εφόσον καταβάλλεται μια τέτοια προσπάθεια. 

Η μία έγκριτη ερμηνεία πάνω στην άλλη –κατά τα παλαιό σύστημα της ομαδικής ταφής– σχηματίζουν ένα φτερωτό μνημείο, πράγματι καθηλωτικό για τους απροσμέτρητους ελεγκτές που ελέγχουν μέσω της συμφωνίας τους να ελέγχονται. 

Κάτω από τις πέργκολες με τα ανθισμένα πείσματα, τα ελεγκτικά πνεύματα επικοινωνούν με τους έντεχνους, απροσδόκητους τρόπους μίας αναθεωρημένης σαπρότητας. 

* Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΕΙΒΑΔΑΣ είναι ποιητής.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Γνώμη μου!» –  Ο υποκειμενισμός στην τέχνη ως σύμπτωμα της εποχής της μετριότητας

«Γνώμη μου!» – Ο υποκειμενισμός στην τέχνη ως σύμπτωμα της εποχής της μετριότητας

«Πόσο αντικειμενικός μπορείς να είσαι όταν έχεις να επιλέξεις μεταξύ τεράστιου όγκου μετριοτήτων όπου τίποτα δεν ξεχωρίζει τόσο ώστε να στεφθεί με τον κότινο του αριστουργήματος;». 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Η άνοδος και η εδραίωση του άκρατου υ...

«Φίλε, έλα απόψε που γιορτάζουμε...» – Μια προσωπική καταγραφή για τη φιλία σε κορυφαία λογοτεχνικά έργα

«Φίλε, έλα απόψε που γιορτάζουμε...» – Μια προσωπική καταγραφή για τη φιλία σε κορυφαία λογοτεχνικά έργα

Μια προσωπική καταγραφή για το πώς η φιλία παρουσιάζεται σε κορυφαία λογοτεχνικά βιβλία, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Φιλίας (30 Ιουλίου). Κεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Στίβεν Κινγκ [Stephen King] «Στάσου πλάι μου». 

Γράφει ο ...

Ο Προκρούστης και η λογοτεχνία – σκέψεις για τον αναπόφευκτο υποκειμενισμό της κριτικής

Ο Προκρούστης και η λογοτεχνία – σκέψεις για τον αναπόφευκτο υποκειμενισμό της κριτικής

Κανείς δεν έχει το αλάθητο και δεν μπορεί να βγει από τον υποκειμενισμό του. Έχει ενδιαφέρον να διαφωνούμε αν ο «Στόουνερ» του Τζον Γουίλιαμς [John Williams] ή οποιοδήποτε άλλο μυθιστόρημα είναι καλό ή όχι, αλλά ας μην θεωρούμε πως η άποψή μας είναι η μόνη σωστή. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Τζον Γουίλιαμς.

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο χορός των εραστών» του Τιάγκο Ροντρίγκες, στη Στέγη (κριτική) – Τέσσερα τραγούδια για την αγάπη

«Ο χορός των εραστών» του Τιάγκο Ροντρίγκες, στη Στέγη (κριτική) – Τέσσερα τραγούδια για την αγάπη

Για την παράσταση, σε κείμενο και σκηνοθεσία, του Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodrigues] «Ο χορός των εραστών», με τον Νίκο Καραθάνο και τη Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, η οποία θα παρουσιάζεται μέχρι τις 19 Ιανουαρίου 2025, στη Μικρή Σκηνή της Στέγης.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...
OUTRO, του Κωνσταντίνου Βασιλακόπουλου, στο ΠΛΥΦΑ

OUTRO, του Κωνσταντίνου Βασιλακόπουλου, στο ΠΛΥΦΑ

Για το θεατρικό έργο OUTRO, μετεγγραφή του έργου του Ζαν-Λυκ Λαγκάρς [Jean-Luc Lagarce] «Juste la fin du monde» από τον Κωνσταντίνο Βασιλακόπουλο, στον χώρο ΠΛΥΦΑ. Φωτογραφίες: Στέλιος Παπαρδέλας

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Ο εικ...

«Ο φόβος τρώει τα σωθικά» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ – 50 χρόνια ζωής, ψηφιακά αποκατεστημένες κόπιες στις αίθουσες

«Ο φόβος τρώει τα σωθικά» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ – 50 χρόνια ζωής, ψηφιακά αποκατεστημένες κόπιες στις αίθουσες

Για την ταινία του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ «Ο φόβος τρώει τα σωθικά», η οποία κλείνει φέτος 50 χρόνια ζωής και προβάλλεται ξανά σε ψηφιακά αποκατεστημένες κόπιες στις αίθουσες.

Γράφει ο Θόδωρος Σούμας

Ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ ασχολήθηκε αρκετές φορέ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η οικογένεια των μελισσών» της Άνια Μούγκερλι (προδημοσίευση)

«Η οικογένεια των μελισσών» της Άνια Μούγκερλι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Σλοβένας Άνια Μούγκερλι [Anja Mugerli] «Η οικογένεια των μελισσών» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 14 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην π...

«Κάρμα – Ο οδηγός ενός γιόγκι για το πώς να χαράξεις το πεπρωμένο σου» του Sadhguru (προδημοσίευση)

«Κάρμα – Ο οδηγός ενός γιόγκι για το πώς να χαράξεις το πεπρωμένο σου» του Sadhguru (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του βιβλίου του γιόγκι Sadhguru «Κάρμα – Ο οδηγός ενός γιόγκι για το πώς να χαράξεις το πεπρωμένο σου» (μτφρ. Εριέττα Βασιλείου-Σγουρού), το οποίο κυκλοφορεί στις 17 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ξετυλίγοντας τ...

«Ταξίδι στη νεκρή πόλη» του Μαρκιγιάν Κάμις (προδημοσίευση)

«Ταξίδι στη νεκρή πόλη» του Μαρκιγιάν Κάμις (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ουκρανού Μαρκιγιάν Κάμις [Markiyan Kamysh] «Ταξίδι στη νεκρή πόλη» (μτφρ. Μαρία-Νεφέλη Ταμία), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 14 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Όταν πας ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τέσσερα δοκίμια και μία συλλογή διηγημάτων μας βοηθούν να κατανοήσουμε πλευρές της σύγκρουσης Ισραήλ - Παλαιστίνης

Τέσσερα δοκίμια και μία συλλογή διηγημάτων μας βοηθούν να κατανοήσουμε πλευρές της σύγκρουσης Ισραήλ - Παλαιστίνης

Τέσσερα δοκίμια και μια συλλογή διηγημάτων μας βοηθούν να προσεγγίσουμε το παλαιστινιακό ζήτημα, που έναν χρόνο μετά την άνευ προηγουμένου επίθεση της παλαιστιανικής Χαμάς στο Ισραήλ, έχει μπει σε έναν νέο κύκλο ραγδαίας κλιμάκωσης, όπως και γενικότερα όλη η περιοχή. 

Επιμέλεια: Ελεάνα Κολο...

«Εδώ είναι Βαλκάνια» – 9 λογοτεχνικά έργα από συγγραφείς της γειτονιάς μας

«Εδώ είναι Βαλκάνια» – 9 λογοτεχνικά έργα από συγγραφείς της γειτονιάς μας

Από τη Σερβία έως το Κόσοβο κι από τη Ρουμανία έως τη Β. Μακεδονία. Τα τελευταία χρόνια μεταφράζονται στα ελληνικά περισσότερα βιβλία συγγραφέων από τα Βαλκάνια. Προτείνουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα. Στην κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία «Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2024: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες και τις εβδομάδες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2024: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες και τις εβδομάδες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, γκράφικ νόβελ, βιογραφιών, δοκιμίων, μελετών, βιβλίων επιστημονικής εκλαΐκευσης κ.ά.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ