Giannis-Kontos-4-390

Από την εμπειρία του εφήμερου στην καρδιά του τραγικού

Του Γιώργου Βέη

Από την πρώτη του συλλογή, με τίτλο Περιμετρική, που εκδόθηκε το 1970, ώς τα τελευταία του γραπτά, ο Γιάννης Κοντός, ένας από τους αντιπροσωπευτικότερους δημιουργούς της πολυφωνικής γενιάς του '70, γράφει διαρκώς κατ΄ ουσίαν ένα και το αυτό ποίημα. Το βασανιστικό ποίημα της, ει δυνατόν, ανέκκλητης απεξάρτησής μας από τη φθορά. Αναφέρομαι σε έναν κήρυκα απελευθέρωσης από τα θλιβερά δεσμά της λεγομένης εξ αντικειμένου πραγματικότητας, ο οποίος βλέπει συνεχώς μπροστά του ανοικτή την πύλη στο Εξαίσιο. Δεν θα μπορέσει ποτέ να περάσει μέσα, διότι απλούστατα είναι φυτεμένος στην αναγκαία διαδρομή της κάθε εργασιακής μέρας, η οποία συνδέει την οδό Βυζαντίου, όπου είναι η κατοικία του στον οικισμό Παπάγου, ως τον μεγάκοσμο-μικρόκοσμο του κέντρου της απωθητικής, άναρχης, αλλά και ελκυστικής τροφού Αθήνας.

Το όνειρο όμως ενός πεδίου πραγμάτωσης των ιδανικών του αυθεντικού ανθρώπου δεν καταλύεται ποτέ. Στο τέλος μάλιστα καθίσταται η υπέρτατη αλήθεια της ίδιας της ύπαρξης. Η τελευταία μπορεί να σφαδάζει και να διαμελίζεται από τη σύγκρουσή της με το πανίσχυρο, παράλογο στοιχείο της ζωής, με τις αντιξοότητες των περιπλοκών της ζωής, αλλά επιβιώνει ως το τέλος. Κρατιέται κατ΄ουσίαν αλώβητη ψυχικά. Όρθια στα πόδια της, συνιστά ένα αμάχητο τεκμήριο αντοχής συγκινησιακών υλικών. Το ποίημα, από την άποψη αυτή, είναι η σωσίβια λέμβος, η σωτήρια έξοδος κινδύνου, το κερδισμένο εντέλει στοίχημα εκείνου του αισθητικού ατόμου, το οποίο αντέταξε με τόλμη και παρρησία, απέναντι ακριβώς από το απειλητικό χάος του σήμερα, και μάλιστα σε απόσταση αναπνοής, τις καταστατικές αξίες του είναι. Ο Γιάννης Κοντός είναι εδώ, ως όριο καλλιτεχνικής συνέπειας. 

Το τελικό αποτύπωμα είναι το ευδιάκριτο αποτύπωμα του εαυτού ενός ευαίσθητου, οξυδερκούς και στοχαστικού ταυτοχρόνως κληρωτού της μεταπολεμικής εποχής.

Βεβαίως το έργο του, σε ανοδική πάντα πορεία, γνώρισε ποικίλες φάσεις λεκτικών αναπροσαρμογών, θεαματικών υφολογικών βελτιώσεων και θεματικών συνεκδοχών. Υπήρξε εν ολίγοις ποιητής πορείας. Το τελικό αποτύπωμα είναι το ευδιάκριτο αποτύπωμα του εαυτού ενός ευαίσθητου, οξυδερκούς και στοχαστικού ταυτοχρόνως κληρωτού της μεταπολεμικής εποχής, αλλά και ο καθρέφτης του κόσμου (του), ο οποίος τον περιβάλλει εκ γενετής, ενίοτε δε, στα πρώτα μετεφηβικά του χρόνια, με ιδιάζουσα αναλγησία. Δεν διακατέχεται από ψευδαισθήσεις, φρούδες ελπίδες και ουτοπικές εμμονές. Ούτε υπερβάλλει, όσον αφορά τις αξιωματικές δυνατότητες της δημιουργικής γραφής. Δεν ταξίδεψε, δεν έμαθε ξένες γλώσσες. Του έφτανε το σύμπαν της στιγμής για να εξοικειωθεί με τα μείζονα, τα διαχρονικά αινίγματα του βίου. Το δεδομένο βιωματικό στοιχείο αρκεί δηλαδή και με το παραπάνω, όσο μονοσήμαντο κι αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως, για να τροφοδοτήσει μια από τις χαρακτηριστικότερες γραφές της εποχής μας στο χώρο της ποίησης.

kontos-photoΑκόμη κι αν δεν φέρει την υπογραφή του το ποίημα του Γιάννη Κοντού, προδίδει με την πρώτη κιόλας ανάγνωση τον εμπειρότατο τεχνίτη του. Από τα όσα έχουν κατατεθεί κατά καιρούς για το ατομικό ιδίωμά του και ειδικότερα για τη συγκεκριμένη σημασιοσυντακτική πολιτική του, απομονώνω για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής, τις εξής εύστοχες παρατηρήσεις του ποιητή και κριτικού Κώστα Γ. Παπαγεωργίου, όπως δημοσιεύθηκαν παλαιότερα στην εφημερίδα «Η Καθημερινή»: «Αποτέλεσμα αυτών των τεχνικών είναι, λ.χ., η περίοπτη θέση που κατέχει, στα ποιήματά του, ο πλαθόμενος, όπως το απαιτούν οι ανάγκες της κάθε περίστασης, μύθος, ο άκρατος, συχνά απαστράπτων συνειρμός, η συχνότατα παρατηρούμενη ανατροπή των χρονικών διαστάσεων και της χρονικότητας των πραγμάτων, η σχεδόν ταχυδακτυλουργική, εντελώς απροσδόκητη ανατροπή, δημιουργία, αποκατάσταση κλπ. καταστάσεων, περιστατικών, γεγονότων, με την πρόθεση να δημιουργηθεί λύση στο ξαφνικά προκύπτον αδιέξοδο». (Βλ. επίσης του ιδίου «Δωρεάν ξενάγηση στο σκοτάδι» στον τόμο Τα άδεια γήπεδα - Ποιητικές κριτικές δοκιμές, εκδόσεις Σοκόλη, 1994, σελ. 219).

Ο Γιάννης Κοντός μου έλεγε τον περασμένο Σεπτέμβριο, κάτι που επαναλάμβανε σχεδόν σε κάθε συνάντησή μας τα τελευταία χρόνια, ότι σχεδιάζει δηλαδή κι άλλα ποιήματα, κι άλλα βιβλία, κι άλλα παραμύθια για παιδιά. Το ότι έφυγε δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να επιχειρήσουμε να ολοκληρώσουμε εμείς νοερώς κάποια από όσα δεν πρόλαβε. Σαν παιχνίδι δίπλα στις ανοιγμένες στη μέση συλλογές του. Θα του άρεσε απλώς και σαν ιδέα μόνον. Άλλωστε στάθηκε πάντα όσο ζούσε από την όχθη της ανενδοίαστης κατάφασης στη Φαντασία.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής.  

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΚΟΝΤΟΥ

politeia-link

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μυθιστόρημα και κινηματογράφος – πορείες αντίδρομες

Μυθιστόρημα και κινηματογράφος – πορείες αντίδρομες

Σκέψεις για τις αντίδρομες πορείες του μυθιστορήματος και του κινηματογράφου. Πώς το πολύτομο μυθιστόρημα παρήκμασε και έδωσε τη θέση του στο επίτομο και πώς, αντίθετα, οι πολύωρες τηλεοπτικές σειρές παίρνουν τη θέση των ταινιών. Στην κεντρική εικόνα, η φωτογραφία από το εξώφυλλο του βιβλίου του Γκυ Ντεμπόρ «Η κοινω...

Η αγωνία της απουσίας κριτικής – σκέψεις με αφορμή το πρόσφατο συνέδριο του «Αναγνώστη»

Η αγωνία της απουσίας κριτικής – σκέψεις με αφορμή το πρόσφατο συνέδριο του «Αναγνώστη»

Όλο και πιο συχνά συγγραφείς, αντί για κριτικούς, υπογράφουν παρουσιάσεις βιβλίων που μόλις κυκλοφόρησαν. Γιατί συμβαίνει αυτό και πώς επηρεάζει τη λογοτεχνία; Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από το συνέδριο του περιοδικού «Ο Αναγνώστης» που έλαβε χώρα το Σάββατο στο Πνευματικό Κέντρο Αθήνας.

...
Βιβλιοκριτικοί, αναγνώστες και πάθος

Βιβλιοκριτικοί, αναγνώστες και πάθος

Σκέψεις για την επιχειρηματολογία, το ύφος και την ειλικρίνεια στη λογοτεχνική κριτική. Στην κεντρική εικόνα, ένας από τους «πάπες» της κριτικής, ο Harold Bloom.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Δεν υπάρχει μία, ομοούσιος και αδ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ