Giannis-Kontos-4-390

Από την εμπειρία του εφήμερου στην καρδιά του τραγικού

Του Γιώργου Βέη

Από την πρώτη του συλλογή, με τίτλο Περιμετρική, που εκδόθηκε το 1970, ώς τα τελευταία του γραπτά, ο Γιάννης Κοντός, ένας από τους αντιπροσωπευτικότερους δημιουργούς της πολυφωνικής γενιάς του '70, γράφει διαρκώς κατ΄ ουσίαν ένα και το αυτό ποίημα. Το βασανιστικό ποίημα της, ει δυνατόν, ανέκκλητης απεξάρτησής μας από τη φθορά. Αναφέρομαι σε έναν κήρυκα απελευθέρωσης από τα θλιβερά δεσμά της λεγομένης εξ αντικειμένου πραγματικότητας, ο οποίος βλέπει συνεχώς μπροστά του ανοικτή την πύλη στο Εξαίσιο. Δεν θα μπορέσει ποτέ να περάσει μέσα, διότι απλούστατα είναι φυτεμένος στην αναγκαία διαδρομή της κάθε εργασιακής μέρας, η οποία συνδέει την οδό Βυζαντίου, όπου είναι η κατοικία του στον οικισμό Παπάγου, ως τον μεγάκοσμο-μικρόκοσμο του κέντρου της απωθητικής, άναρχης, αλλά και ελκυστικής τροφού Αθήνας.

Το όνειρο όμως ενός πεδίου πραγμάτωσης των ιδανικών του αυθεντικού ανθρώπου δεν καταλύεται ποτέ. Στο τέλος μάλιστα καθίσταται η υπέρτατη αλήθεια της ίδιας της ύπαρξης. Η τελευταία μπορεί να σφαδάζει και να διαμελίζεται από τη σύγκρουσή της με το πανίσχυρο, παράλογο στοιχείο της ζωής, με τις αντιξοότητες των περιπλοκών της ζωής, αλλά επιβιώνει ως το τέλος. Κρατιέται κατ΄ουσίαν αλώβητη ψυχικά. Όρθια στα πόδια της, συνιστά ένα αμάχητο τεκμήριο αντοχής συγκινησιακών υλικών. Το ποίημα, από την άποψη αυτή, είναι η σωσίβια λέμβος, η σωτήρια έξοδος κινδύνου, το κερδισμένο εντέλει στοίχημα εκείνου του αισθητικού ατόμου, το οποίο αντέταξε με τόλμη και παρρησία, απέναντι ακριβώς από το απειλητικό χάος του σήμερα, και μάλιστα σε απόσταση αναπνοής, τις καταστατικές αξίες του είναι. Ο Γιάννης Κοντός είναι εδώ, ως όριο καλλιτεχνικής συνέπειας. 

Το τελικό αποτύπωμα είναι το ευδιάκριτο αποτύπωμα του εαυτού ενός ευαίσθητου, οξυδερκούς και στοχαστικού ταυτοχρόνως κληρωτού της μεταπολεμικής εποχής.

Βεβαίως το έργο του, σε ανοδική πάντα πορεία, γνώρισε ποικίλες φάσεις λεκτικών αναπροσαρμογών, θεαματικών υφολογικών βελτιώσεων και θεματικών συνεκδοχών. Υπήρξε εν ολίγοις ποιητής πορείας. Το τελικό αποτύπωμα είναι το ευδιάκριτο αποτύπωμα του εαυτού ενός ευαίσθητου, οξυδερκούς και στοχαστικού ταυτοχρόνως κληρωτού της μεταπολεμικής εποχής, αλλά και ο καθρέφτης του κόσμου (του), ο οποίος τον περιβάλλει εκ γενετής, ενίοτε δε, στα πρώτα μετεφηβικά του χρόνια, με ιδιάζουσα αναλγησία. Δεν διακατέχεται από ψευδαισθήσεις, φρούδες ελπίδες και ουτοπικές εμμονές. Ούτε υπερβάλλει, όσον αφορά τις αξιωματικές δυνατότητες της δημιουργικής γραφής. Δεν ταξίδεψε, δεν έμαθε ξένες γλώσσες. Του έφτανε το σύμπαν της στιγμής για να εξοικειωθεί με τα μείζονα, τα διαχρονικά αινίγματα του βίου. Το δεδομένο βιωματικό στοιχείο αρκεί δηλαδή και με το παραπάνω, όσο μονοσήμαντο κι αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως, για να τροφοδοτήσει μια από τις χαρακτηριστικότερες γραφές της εποχής μας στο χώρο της ποίησης.

kontos-photoΑκόμη κι αν δεν φέρει την υπογραφή του το ποίημα του Γιάννη Κοντού, προδίδει με την πρώτη κιόλας ανάγνωση τον εμπειρότατο τεχνίτη του. Από τα όσα έχουν κατατεθεί κατά καιρούς για το ατομικό ιδίωμά του και ειδικότερα για τη συγκεκριμένη σημασιοσυντακτική πολιτική του, απομονώνω για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής, τις εξής εύστοχες παρατηρήσεις του ποιητή και κριτικού Κώστα Γ. Παπαγεωργίου, όπως δημοσιεύθηκαν παλαιότερα στην εφημερίδα «Η Καθημερινή»: «Αποτέλεσμα αυτών των τεχνικών είναι, λ.χ., η περίοπτη θέση που κατέχει, στα ποιήματά του, ο πλαθόμενος, όπως το απαιτούν οι ανάγκες της κάθε περίστασης, μύθος, ο άκρατος, συχνά απαστράπτων συνειρμός, η συχνότατα παρατηρούμενη ανατροπή των χρονικών διαστάσεων και της χρονικότητας των πραγμάτων, η σχεδόν ταχυδακτυλουργική, εντελώς απροσδόκητη ανατροπή, δημιουργία, αποκατάσταση κλπ. καταστάσεων, περιστατικών, γεγονότων, με την πρόθεση να δημιουργηθεί λύση στο ξαφνικά προκύπτον αδιέξοδο». (Βλ. επίσης του ιδίου «Δωρεάν ξενάγηση στο σκοτάδι» στον τόμο Τα άδεια γήπεδα - Ποιητικές κριτικές δοκιμές, εκδόσεις Σοκόλη, 1994, σελ. 219).

Ο Γιάννης Κοντός μου έλεγε τον περασμένο Σεπτέμβριο, κάτι που επαναλάμβανε σχεδόν σε κάθε συνάντησή μας τα τελευταία χρόνια, ότι σχεδιάζει δηλαδή κι άλλα ποιήματα, κι άλλα βιβλία, κι άλλα παραμύθια για παιδιά. Το ότι έφυγε δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να επιχειρήσουμε να ολοκληρώσουμε εμείς νοερώς κάποια από όσα δεν πρόλαβε. Σαν παιχνίδι δίπλα στις ανοιγμένες στη μέση συλλογές του. Θα του άρεσε απλώς και σαν ιδέα μόνον. Άλλωστε στάθηκε πάντα όσο ζούσε από την όχθη της ανενδοίαστης κατάφασης στη Φαντασία.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής.  

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΚΟΝΤΟΥ

politeia-link

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλυντήρια» και εθνικά βαπτιστήρια – Διαβάζοντας τον Γιάννη Ατζακά δίπλα στην Κλερ Κίγκαν

«Πλυντήρια» και εθνικά βαπτιστήρια – Διαβάζοντας τον Γιάννη Ατζακά δίπλα στην Κλερ Κίγκαν

Σκέψεις για τέσσερα βιβλία του Γιάννη Ατζακά με όχημα και γέφυρα τα «Μικρά πράγματα σαν κι αυτά» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο), της Κλερ Κίγκαν. Κεντρική εικόνα: Ο μικρός Φίλιππος Μηλίκας, στην ταινία «Θολός βυθός» της Ελένης Αλεξανδράκη.

Γράφει ο ...

Για έναν νέο ανθρωπισμό – Η επανεφεύρεση του μυθιστορήματος μετά τον μεταμοντερνισμό

Για έναν νέο ανθρωπισμό – Η επανεφεύρεση του μυθιστορήματος μετά τον μεταμοντερνισμό

Σκέψεις για την εξέλιξη του μυθιστορηματικού είδους και της λογοτεχνίας ανά τους αιώνες, καθώς και τη σημερινή θέση της, στην εποχή «μετά» τον μεταμοντερνισμό. Στην κεντρική εικόνα, ο Φρέντρικ Τζέιμσον (Fredric Jameson), θεωρητικός που μελέτησε αναλυτικά τον μεταμοντερνισμό. 

...
Τι είναι το διήγημα της μεταμυθοπλασίας;

Τι είναι το διήγημα της μεταμυθοπλασίας;

Τι είναι το διήγημα της μεταμυθοπλασίας; Μια προσπάθεια ορισμού, κατηγορίες μεταμυθοπλασίας και ενδεικτικά παραδείγματα.

Του Π. Ένιγουεϊ

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή και ας μιλήσουμε για τον όρο «μεταμυθοπλασία», που...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Η Ακαδημία Αθηνών εξέλεξε τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο ως επίτιμο μέλος της

Η Ακαδημία Αθηνών εξέλεξε τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο ως επίτιμο μέλος της

Η Ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών εξέλεξε τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο (γενν. 1928) επίτιμο μέλος της. 

Επιμέλεια: Book Press

Η Ακαδημία Αθην...

Πάουλο Σκοτ: «Το μυθιστόρημά μου βοήθησε κάποιους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν πως δεν είναι “λευκοί”»

Πάουλο Σκοτ: «Το μυθιστόρημά μου βοήθησε κάποιους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν πως δεν είναι “λευκοί”»

«Νομίζω πως οι Φαινότυποι έτυχαν θερμής υποδοχής επειδή δείχνουν το πόσο δύσκολο είναι να χτίσεις γέφυρες μεταξύ ανθρώπων που ζουν στην ίδια χώρα και μιλούν την ίδια γλώσσα, επηρεασμένοι από την αδράνεια που υπάρχει ακόμα εξαιτίας του αποικιοκρατικού παρελθόντος» μας είπε ο Βραζιλιάνος Πάουλο Σκοτ (Paulo Scott), που...

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Παρασκευή 20 Ιουνίου

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Παρασκευή 20 Ιουνίου

Ποικιλία εκδηλώσεων συναντάμε στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025 για την Παρασκευή 20 Ιουνίου : εργαστήρια μετάφρασης, αφιερώματα σε νομπελίστες συγγραφείς, συναντήσεις και συζητήσεις με αγαπημένους πεζογράφους της ισπανόφωνης λογοτεχνίας και προβολές ταινιών. Κεντρική εικόνα: Φερνάντο Αραμπ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ