Της Εύας Στάμου
Η βιομηχανία της διαφήμισης αναζητά ή δημιουργεί διαρκώς νέες ομάδες πελατών, ακόμα κι αν πρόκειται για ηλικιακές κατηγορίες που στο παρόν δεν έχουν αυτόνομη αγοραστική δύναμη. Η έκθεση για παράδειγμα ανήλικων κοριτσιών σε υπερ-σεξουαλικές εικόνες μέσω εκπομπών και διαφημίσεων, τους δημιουργεί την εντύπωση ότι και τα ίδια πρέπει να δείχνουν πάντα όμορφα και «σέξι».
Εξαιτίας αυτής της κατάστασης, που είναι γνωστή με τον όρο «σεξουαλικοποίηση», τα κορίτσια μεγαλώνουν με το άγχος να είναι καλοντυμένα, αδύνατα, trendy, ιδιαίτερα όταν αυτές οι συνήθειες επιβραβεύονται από τον κοινωνικό περίγυρο. Ένας τρόπος για να το επιτύχουν είναι η διαρκής εποπτεία και περιποίηση του σώματος που συχνά οδηγεί σε μία εμμονική ενασχόληση με αυτό το θέμα, ακόμα και εις βάρος των σπουδών και των ενδιαφερόντων τους.
Η προβολή μη ρεαλιστικών εικόνων ανήλικων κοριτσιών από τα ΜΜΕ και τη βιομηχανία της μόδας, αντιμετωπίζεται πλέον, τουλάχιστον από τον αγγλόφωνο κόσμο (Βρετανία, Αυστραλία, ΗΠΑ που ασχολούνται επισταμένα με το θέμα της σεξουαλικοποίησης των κοριτσιών από το 2006), ως σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα. Στην Αμερική, το Σώμα των Αντιπροσώπων πέρασε μάλιστα το 2010 νόμο (Health Media for Youth Act), σύμφωνα με τον οποίο η κυβέρνηση έχει το δικαίωμα να ασκεί έλεγχο στις διαφημίσεις και τις εκπομπές που απευθύνονται σε παιδιά και εφήβους.
Το θέμα της σεξουαλικοποίησης είναι και αυτή την περίοδο στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των ΜΜΕ με αφορμή μια σειρά μπικίνι για κορίτσια προ-εφηβικής ηλικίας που λανσάρει η ηθοποιός Γουίλνεθ Πάλτροου σε συνεργασία με γνωστή σχεδιάστρια παιδικών ρούχων. Τα μαγιώ θεωρήθηκαν από πολλούς προκλητικά και ακατάλληλα για την ηλικιακή ομάδα στην οποία απευθύνονται και η φιλανθρωπική οργάνωση Kidscape εξέδωσε ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία τα συγκεκριμένα μπικίνι προσβάλουν την αισθητική των καταναλωτών συμβάλλοντας στην τάση σεξουαλικοποίησης των παιδιών και της παιδικής ηλικίας.
Η εμμονική εποπτεία του σώματος από κορίτσια προ-εφηβικής και εφηβικής ηλικίας που πηγάζει ακριβώς από την σεξουαλικοποίησή τους, έχει συχνά επιπτώσεις στην φυσική και ψυχική υγεία τους, στις σχέσεις τους, την συμπεριφορά και το σύστημα αξιών τους. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση, ο ανταγωνισμός και η ζήλια, η σεξουαλική επιθετικότητα, η κατάθλιψη και οι διατροφικές διαταραχές είναι μερικές από τις συνέπειες του φαινομένου που παρατηρούνται συχνά.
Η πρόωρη σεξουαλική αφύπνιση των ανήλικων κοριτσιών δεν επέρχεται με τρόπο φυσικό, χάρη δηλαδή στην σωματική και πνευματική τους ωρίμανση, αλλά επιβάλλεται βίαια με αποτέλεσμα η παιδική αθωότητά να υποχωρεί δίνοντας τη θέση της στην πρόκληση, τον καταναλωτισμό και την υιοθέτηση υπερ-σεξουαλικών προτύπων μαζικής κουλτούρας.
Την ίδια στιγμή που οι γυναίκες στις κοινωνίες της Δύσης αγωνίζονται ενάντια στην μετατροπή τους σε «αντικείμενα του σεξ», τα κορίτσια και οι έφηβες που δεν έχουν την πνευματική ωριμότητα, την αντίληψη, την εμπειρία και τις γνώσεις που απαιτούνται ώστε να συνειδητοποιήσουν τι συμβαίνει, οικειοθελώς προσφέρονται ως σεξουαλικά αντικείμενα σε μία προσπάθεια να προσπεράσουν την παιδικότητα χωρίς να την βιώσουν κανονικά και να ενταχθούν στον ενήλικο βίο.
Οι πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις της σεξουαλικοποίησης δεν έχουν διαφανεί ακόμα στο σύνολό τους, αλλά κοινωνικοί επιστήμονες και πολιτικοί –δεξιοί και αριστεροί που διαφωνούν για άλλα ουσιώδη κοινωνικά ζητήματα, όπως η άμβλωση και οι γάμοι ομοφύλων, συμπνέουν σε αυτό– δηλώνουν την έντονη ανησυχία τους για τις επιπτώσεις του φαινομένου στον ανταγωνισμό των κοινωνικών τάξεων, στις σχέσεις αγοριών-κοριτσιών και στη διαμόρφωση της γυναικείας σεξουαλικότητας.
Jeffrey Weeks, Sexualities (Routledge, 2009).
Tanith Carey, Where has my little girl gone? (Lion, 2011).