Tο πανεπιστήμιο το δημιουργεί, το παράγει, η εργασία των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας, φοιτητών και καθηγητών. Ωστόσο το πανεπιστήμιο δεν είναι ιδιοκτησία για να ανήκει είτε σε αυτούς που το πληρώνουν είτε σε αυτούς που το παράγουν. Δεν μπορεί λ.χ. ένας πολίτης ή ένας σύλλογος πολιτών να μπει στη σύγκλητο και να ζητήσει λογαριασμό για το πού πάνε τα λεφτά του. Ούτε μπορεί μια ομάδα καθηγητών η φοιτητών ή διοικητικών, όσο μεγάλη ή όσο δυναμική και να είναι αυτή, να πει «επειδή εργάζομαι σε αυτό, το πανεπιστήμιο είναι δικό μου και το κάνω ό,τι θέλω».

Τα παραπάνω με μία λέξη: το πανεπιστήμιο είναι δημόσιο.

Ετούτες οι διευκρινίσεις του αυτονόητου χρειάζονται, διότι πολλοί είναι οι συνάδελφοί μου οι οποίοι μέσα στο νεανικό τους (αν και μεσόκοποι και βάλε) επαναστατικό ενθουσιασμό, διολισθαίνουν στην ταύτιση του δημόσιου αυτού πράγματος, με κάτι το ιδιωτικό, όπως είναι λ.χ. ένα εργοστάσιο. Σου λέει, εφόσον εμείς δουλεύουμε εδώ και το παράγουμε, είναι δικό μας. Μόνο που τους διαφεύγει πως, έτσι, εκείνος από τον οποίο το αφαιρούν, δεν είναι κάποιος ιδιώτης κεφαλαιούχος, αλλά το ίδιο το δημόσιο.

Έτσι λοιπόν, το επαναστατικό πανεπιστήμιο-φάμπρικα καταλήγει να είναι ένα πανεπιστήμιο που εξυπηρετεί κυρίως ιδιωτικά συμφέροντα: αυτά των μόνιμα εργαζομένων σε αυτό, δηλαδή των καθηγητών, και όχι των φοιτητών – όπως θα έπρεπε. Γιατί όταν λ.χ. εκλέγω με κριτήρια πολιτικής ή συντεχνιακής παρέας, και όχι με το ποιος μπορεί να διδάξει καλύτερα και να παραγάγει καλύτερο έργο, εμένα ωφελώ, και όχι τον φοιτητή. Το όφελος της συντεχνίας είναι ιδιωτικό. Όταν παραδίδω τη διοίκηση του πανεπιστημίου στη συναλλαγή των κομμάτων –με τη φοιτητική ψήφο, η οποία στην πραγματικότητα μόνο φοιτητική δεν είναι– πάλι ιδιωτικά συμφέροντα καταλήγω να εξυπηρετώ: η διοίκηση που παράγεται μέσα από συμφωνίες κορυφής, και «νομιμοποιείται» από συμφωνίες και προστασίες κορυφής, είναι ιδανικό περιβάλλον καλλιέργειας κάθε λογής αδιαφάνειας και σκανδάλων· τα παραδείγματα δεν λείπουν.

Ο νέος νόμος για τα πανεπιστήμια είναι σε πολλά του συζητήσιμος. Σε ένα δεν είναι: στο ότι εισηγείται εκλογές για το συμβούλιο διοίκησης, στις οποίες είναι δύσκολο έως αδύνατο να προγραμματίσεις και να στήσεις παραταξιακά τις ψηφοφορίες – η λεγόμενη ταξινομική ψήφος (ενιαία μεταβιβαστή ψήφος). Οι εκλογές αυτές αναδιατάσσουν δυνάμεις. Με το νέο σύστημα δεν είναι λ.χ. εύκολο να πεις «να βάλουμε τον Ταδοπουλοδάκη στο ψηφοδέλτιο, διότι θα μας φέρει όλες τις ακροδεξιές ψήφους από την Δεινοϊατρική σχολή» (και όταν ανακαλυφθεί το παρελθόν του να λες «Μα τι λέτε; Πέφτω από τα σύννεφα»). Πρόσωπα άσχετα με το συντεχνιακό και κομματικό μονοπώλιο θα μπορούσαν έτσι να βρεθούν στη διοίκηση.

Αυτό ενόχλησε· τους επαγγελματίες ενορχηστρωτές της πανεπιστημιακής εξουσίας. Και έβαλαν τις ορχήστρες τους να παίζουν, με τα αποτελέσματα που γνωρίζουμε – και με πιο απεχθές ανάμεσά τους, το ότι το δημόσιο πανεπιστήμιο παραμένει ιδιωτικό.

* Ο Π. Μπασάκος είναι καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, και υπήρξε μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής για τις εκλογές του Συμβουλίου Διοίκησης στο πανεπιστήμιο αυτό. Οι προγραμματισμένες για την 21η Μαρτίου 2012 εκλογές δεν πραγματοποιήθηκαν, κατόπιν οργανωμένων αντιδράσεων. Είχαν προηγηθεί τρεις αναβολές. [σημείωμα της Σύνταξης]