Μικρό το κακό. Αρκεί να μην… παραβιάζεται το άσυλο! Που θα πει αρκεί να μην μπει σε πανεπιστημιακό χώρο η Αστυνομία. Αυτή η δογματική προσήλωση στην αποτροπή, με οποιοδήποτε κόστος, της εισόδου δημόσιας δύναμης προς υπεράσπιση του δημόσιου πανεπιστημίου έχει ευτελίσει την έννοια του ασύλου κι έχει μετατρέψει τα πανεπιστήμια σε πεδία ανομίας, αυθαιρεσίας και βίας. Πολλοί από αυτούς που έχουν αγανακτήσει με αυτή την κατάσταση φλερτάρουν ολοένα και περισσότερο με την ιδέα της κατάργησης του ασύλου μια κι έξω. Το σκεπτικό είναι ότι αφενός στην πράξη έχει οδηγήσει σε καταστροφικά αποτελέσματα, αφετέρου είναι αχρείαστο, καθώς σε δημοκρατικό καθεστώς δεν νοείται εισβολή οποιασδήποτε κρατικής υπηρεσίας η οποία θα διακόψει τη διεξαγωγή έρευνας ή διδασκαλίας και γενικότερα θα παρεμποδίσει την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Το άσυλο εμφανίζεται έτσι αναχρονιστικό: Παραπέμπει σε μια αντίληψη ότι εχθρός είναι το κράτος. Όμως εδώ και 35 χρόνια το ελληνικό κράτος δεν είναι των συνταγματαρχών, αλλά αυτό της φιλελεύθερης, κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. 

Η ελληνική δημοκρατία –όπως όλες οι δημοκρατίες– δεν είναι ούτε εντελής, ούτε εσαεί εγγυημένη. Μπορεί σήμερα να μην κινδυνεύει από ένα πραξικόπημα, αλλά συμπεριφορές και νοοτροπίες που την αμφισβητούν εμπράκτως φύονται τόσο στα δεξιά –π.χ. άνοδος ρατσισμού και ξενοφοβίας με αιχμή το μεταναστευτικό– όσο και στα αριστερά – π.χ. άσκηση βίας και φθορά ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας, διακοπή θεατρικών παραστάσεων και γενικότερα πολιτιστικών δρώμενων. 

Ωστόσο, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Η ελληνική δημοκρατία –όπως όλες οι δημοκρατίες– δεν είναι ούτε εντελής, ούτε εσαεί εγγυημένη. Μπορεί σήμερα να μην κινδυνεύει από ένα πραξικόπημα, αλλά συμπεριφορές και νοοτροπίες που την αμφισβητούν εμπράκτως φύονται τόσο στα δεξιά –π.χ. άνοδος ρατσισμού και ξενοφοβίας με αιχμή το μεταναστευτικό– όσο και στα αριστερά – π.χ. άσκηση βίας και φθορά ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας, διακοπή θεατρικών παραστάσεων και γενικότερα πολιτιστικών δρώμενων. Η κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης σε συνδυασμό με την όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και το διαρκή πειρασμό από τη μεριά του κράτους για την επιβολή μιας αυταρχικής εκδοχής του «νόμου και της τάξης» συνθέτουν μια εικόνα που δεν προοιωνίζεται τα καλύτερα. Άλλωστε, έχουμε δει τα τελευταία χρόνια έργα τέχνης να αποκαθηλώνονται με την ανοχή υπουργών και επιμελητές εκθέσεων να προφυλακίζονται και να περνάνε αυτόφωρο επειδή "αγανακτισμένοι πολίτες θίχτηκαν από το περιεχόμενό τους", όπως και βιβλία να αποσύρονται από την κυκλοφορία και συγγραφείς να καταδικάζονται πρωτοδίκως επειδή λειτουργοί της δικαιοσύνης βρήκαν εύλογα τα θεοκρατικού τύπου επιχειρήματα των αυτόκλητων κατηγόρων. 

Διαβάστε:

• Immanuel Kant, «Η διένεξη των Σχολών», Σαββάλας.
• Λευτέρης Παπαγιαννάκης, «Αντιπρόταση. Οργάνωση και λειτουργία της ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας», Πλέθρον.
• Κοσμάς Ψυχοπαίδης, «Πολτική δημοσιότητα και η ιδέα ενός πανεπιστημίου» στο «Η πολιτική μέσα στις έννοιες», Νήσος.

 * Το κείμενο αυτό γράφτηκε παλαιότερα με άλλη αφορμή. Αλλά τα γεγονότα στη Νομική και η δήλωση Σαμαρά για κατάργηση του ασύλου το κάνουν και πάλι επίκαιρο...

* Ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΝΔΩΡΟΣ είναι λέκτορας Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.