aristotelio

Tου Σωτήρη Βανδώρου

Ας προπηλακίζονται καθηγητές. Δεν πειράζει. Ας γίνεται εμπόριο ναρκωτικών. Δεν χάλασε ο κόσμος. Ας καταστρέφονται αίθουσες και υποδομές, ας διακόπτονται μαθήματα και συνέδρια, ας γίνεται κλοπή δημόσιας περιουσίας, ας παράγονται μαζικά μολότοφ. 

Μικρό το κακό. Αρκεί να μην… παραβιάζεται το άσυλο! Που θα πει αρκεί να μην μπει σε πανεπιστημιακό χώρο η Αστυνομία. Αυτή η δογματική προσήλωση στην αποτροπή, με οποιοδήποτε κόστος, της εισόδου δημόσιας δύναμης προς υπεράσπιση του δημόσιου πανεπιστημίου έχει ευτελίσει την έννοια του ασύλου κι έχει μετατρέψει τα πανεπιστήμια σε πεδία ανομίας, αυθαιρεσίας και βίας. Πολλοί από αυτούς που έχουν αγανακτήσει με αυτή την κατάσταση φλερτάρουν ολοένα και περισσότερο με την ιδέα της κατάργησης του ασύλου μια κι έξω. Το σκεπτικό είναι ότι αφενός στην πράξη έχει οδηγήσει σε καταστροφικά αποτελέσματα, αφετέρου είναι αχρείαστο, καθώς σε δημοκρατικό καθεστώς δεν νοείται εισβολή οποιασδήποτε κρατικής υπηρεσίας η οποία θα διακόψει τη διεξαγωγή έρευνας ή διδασκαλίας και γενικότερα θα παρεμποδίσει την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Το άσυλο εμφανίζεται έτσι αναχρονιστικό: Παραπέμπει σε μια αντίληψη ότι εχθρός είναι το κράτος. Όμως εδώ και 35 χρόνια το ελληνικό κράτος δεν είναι των συνταγματαρχών, αλλά αυτό της φιλελεύθερης, κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. 

Η ελληνική δημοκρατία –όπως όλες οι δημοκρατίες– δεν είναι ούτε εντελής, ούτε εσαεί εγγυημένη. Μπορεί σήμερα να μην κινδυνεύει από ένα πραξικόπημα, αλλά συμπεριφορές και νοοτροπίες που την αμφισβητούν εμπράκτως φύονται τόσο στα δεξιά –π.χ. άνοδος ρατσισμού και ξενοφοβίας με αιχμή το μεταναστευτικό– όσο και στα αριστερά – π.χ. άσκηση βίας και φθορά ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας, διακοπή θεατρικών παραστάσεων και γενικότερα πολιτιστικών δρώμενων. 

Ωστόσο, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Η ελληνική δημοκρατία –όπως όλες οι δημοκρατίες– δεν είναι ούτε εντελής, ούτε εσαεί εγγυημένη. Μπορεί σήμερα να μην κινδυνεύει από ένα πραξικόπημα, αλλά συμπεριφορές και νοοτροπίες που την αμφισβητούν εμπράκτως φύονται τόσο στα δεξιά –π.χ. άνοδος ρατσισμού και ξενοφοβίας με αιχμή το μεταναστευτικό– όσο και στα αριστερά – π.χ. άσκηση βίας και φθορά ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας, διακοπή θεατρικών παραστάσεων και γενικότερα πολιτιστικών δρώμενων. Η κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης σε συνδυασμό με την όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και το διαρκή πειρασμό από τη μεριά του κράτους για την επιβολή μιας αυταρχικής εκδοχής του «νόμου και της τάξης» συνθέτουν μια εικόνα που δεν προοιωνίζεται τα καλύτερα. Άλλωστε, έχουμε δει τα τελευταία χρόνια έργα τέχνης να αποκαθηλώνονται με την ανοχή υπουργών και επιμελητές εκθέσεων να προφυλακίζονται και να περνάνε αυτόφωρο επειδή "αγανακτισμένοι πολίτες θίχτηκαν από το περιεχόμενό τους", όπως και βιβλία να αποσύρονται από την κυκλοφορία και συγγραφείς να καταδικάζονται πρωτοδίκως επειδή λειτουργοί της δικαιοσύνης βρήκαν εύλογα τα θεοκρατικού τύπου επιχειρήματα των αυτόκλητων κατηγόρων. 

Σε αυτό το πλαίσιο, η ορθή λειτουργία του δημόσιου πανεπιστημίου εμφανίζεται κομβική. Κι αυτό διότι ως θεσμός της δημοκρατίας καταλαμβάνει μια ιδιαίτερη θέση, τόσο απέναντι στην εξουσία του κράτους όσο κι απέναντι στην αγορά και την κοινωνία. Το διαφωτιστικό ιδεώδες της καλλιέργειας της γνώσης χωρίς εξωτερικές δεσμεύσεις και σκοπιμότητες και η απροϋπόθετη αναζήτηση της αλήθειας μπορούν προνομιακά να υπηρετηθούν από το πανεπιστήμιο (χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια ότι στο εσωτερικό του δεν αναπτύσσονται σχέσεις εξουσίας με τις οποίες αυτό το ιδεώδες βρίσκεται σε διαρκή ένταση). Το άσυλο, επομένως, μπορεί να ιδωθεί ως εκείνη η αρχή που με τη συμβολική της διάσταση και τις ιστορικές της συμπαραδηλώσεις σημαίνει και κατοχυρώνει νομικοπολιτικά την ξεχωριστή θέση του πανεπιστημίου ως θεσμού της δημοκρατίας. Πρέπει λοιπόν να αποκατασταθεί και να περιφρουρηθεί, επ’ ουδενί να καταργηθεί. Είναι ζήτημα τιμής για την ακαδημαϊκή κοινότητα. Είναι θέμα αρχής για κάθε δημοκρατικό πολίτη.

Διαβάστε:

  • Immanuel Kant, «Η διένεξη των Σχολών», Σαββάλας.
  • Λευτέρης Παπαγιαννάκης, «Αντιπρόταση. Οργάνωση και λειτουργία της ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας», Πλέθρον.
  • Κοσμάς Ψυχοπαίδης, «Πολτική δημοσιότητα και η ιδέα ενός πανεπιστημίου» στο «Η πολιτική μέσα στις έννοιες», Νήσος.

 * Το κείμενο αυτό γράφτηκε παλαιότερα με άλλη αφορμή. Αλλά τα γεγονότα στη Νομική και η δήλωση Σαμαρά για κατάργηση του ασύλου το κάνουν και πάλι επίκαιρο...

* Ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΝΔΩΡΟΣ είναι λέκτορας Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τι θέλουμε να κάνει το σχολείο μας;

Τι θέλουμε να κάνει το σχολείο μας;

Σκέψεις γύρω από τα πιο αποτελεσματικά εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο και αναπόφευκτες συγκρίσεις με το «ελληνικό παράδειγμα», με αφορμή το βιβλίο-μελέτη της Lucy Crehan «Φυτώρια ευφυΐας» (μτφρ. Μαρία Παπαηλιάδη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

Του Σωτήρη Βανδώρου ...

Οι άνθρωποι την εποχή των έξυπνων μηχανών

Οι άνθρωποι την εποχή των έξυπνων μηχανών

Για το βιβλίο «Life 3.0» του Max Tegmark (μτφρ. Νίκος Αποστολόπουλος, εκδ. Τραυλός).

Του Σωτήρη Βανδώρου

Εξολοθρευτής, Μάτριξ, Blade Runner κτλ. κτλ. Οι συνειρμοί που κάνουμε οι περισσότεροι όταν ακούμε περί τεχνητή...

Το παρόν και το μέλλον της σοσιαλδημοκρατίας

Το παρόν και το μέλλον της σοσιαλδημοκρατίας

Για το βιβλίο «Το πρωτείο της δημοκρατίας - Η σοσιαλδημοκρατία μετά τη σοσιαλδημοκρατία» του Γιώργου Σιακαντάρη (εκδ. Αλεξάνδρεια).

Του Σωτήρη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

Το «2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν [Duncan Macmillan] παρουσιάζεται στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Φωτογραφίες: © Σπύρος Περδίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2071, η σημαντική διάλεξη του...

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

Για το βιβλίο του Γουόλτερ Άιζακσον [Walter Isaacson] «Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει ο  Διονύσης Μαρίνος

Πριν από λίγες ημέρες ο ...

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Ο Δημήτρης Καραντζάς σε συνεργασία με την Γκέλυ Καλαμπάκα, έγραψε και σκηνοθέτησε «Το Σπίτι», την πρώτη του παράσταση έπειτα από δώδεκα χρόνια, ύστερα από ανάθεση της Στέγης για τη δημιουργία ενός πρωτότυπου έργου. «Το Σπίτι» παρουσιάζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Τετάρτη - Κυριακή μέχρι και τις 19 Νοεμβρίου. Φωτο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ