aristotelio

Tου Σωτήρη Βανδώρου

Ας προπηλακίζονται καθηγητές. Δεν πειράζει. Ας γίνεται εμπόριο ναρκωτικών. Δεν χάλασε ο κόσμος. Ας καταστρέφονται αίθουσες και υποδομές, ας διακόπτονται μαθήματα και συνέδρια, ας γίνεται κλοπή δημόσιας περιουσίας, ας παράγονται μαζικά μολότοφ. 

Μικρό το κακό. Αρκεί να μην… παραβιάζεται το άσυλο! Που θα πει αρκεί να μην μπει σε πανεπιστημιακό χώρο η Αστυνομία. Αυτή η δογματική προσήλωση στην αποτροπή, με οποιοδήποτε κόστος, της εισόδου δημόσιας δύναμης προς υπεράσπιση του δημόσιου πανεπιστημίου έχει ευτελίσει την έννοια του ασύλου κι έχει μετατρέψει τα πανεπιστήμια σε πεδία ανομίας, αυθαιρεσίας και βίας. Πολλοί από αυτούς που έχουν αγανακτήσει με αυτή την κατάσταση φλερτάρουν ολοένα και περισσότερο με την ιδέα της κατάργησης του ασύλου μια κι έξω. Το σκεπτικό είναι ότι αφενός στην πράξη έχει οδηγήσει σε καταστροφικά αποτελέσματα, αφετέρου είναι αχρείαστο, καθώς σε δημοκρατικό καθεστώς δεν νοείται εισβολή οποιασδήποτε κρατικής υπηρεσίας η οποία θα διακόψει τη διεξαγωγή έρευνας ή διδασκαλίας και γενικότερα θα παρεμποδίσει την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Το άσυλο εμφανίζεται έτσι αναχρονιστικό: Παραπέμπει σε μια αντίληψη ότι εχθρός είναι το κράτος. Όμως εδώ και 35 χρόνια το ελληνικό κράτος δεν είναι των συνταγματαρχών, αλλά αυτό της φιλελεύθερης, κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. 

Η ελληνική δημοκρατία –όπως όλες οι δημοκρατίες– δεν είναι ούτε εντελής, ούτε εσαεί εγγυημένη. Μπορεί σήμερα να μην κινδυνεύει από ένα πραξικόπημα, αλλά συμπεριφορές και νοοτροπίες που την αμφισβητούν εμπράκτως φύονται τόσο στα δεξιά –π.χ. άνοδος ρατσισμού και ξενοφοβίας με αιχμή το μεταναστευτικό– όσο και στα αριστερά – π.χ. άσκηση βίας και φθορά ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας, διακοπή θεατρικών παραστάσεων και γενικότερα πολιτιστικών δρώμενων. 

Ωστόσο, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Η ελληνική δημοκρατία –όπως όλες οι δημοκρατίες– δεν είναι ούτε εντελής, ούτε εσαεί εγγυημένη. Μπορεί σήμερα να μην κινδυνεύει από ένα πραξικόπημα, αλλά συμπεριφορές και νοοτροπίες που την αμφισβητούν εμπράκτως φύονται τόσο στα δεξιά –π.χ. άνοδος ρατσισμού και ξενοφοβίας με αιχμή το μεταναστευτικό– όσο και στα αριστερά – π.χ. άσκηση βίας και φθορά ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας, διακοπή θεατρικών παραστάσεων και γενικότερα πολιτιστικών δρώμενων. Η κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης σε συνδυασμό με την όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και το διαρκή πειρασμό από τη μεριά του κράτους για την επιβολή μιας αυταρχικής εκδοχής του «νόμου και της τάξης» συνθέτουν μια εικόνα που δεν προοιωνίζεται τα καλύτερα. Άλλωστε, έχουμε δει τα τελευταία χρόνια έργα τέχνης να αποκαθηλώνονται με την ανοχή υπουργών και επιμελητές εκθέσεων να προφυλακίζονται και να περνάνε αυτόφωρο επειδή "αγανακτισμένοι πολίτες θίχτηκαν από το περιεχόμενό τους", όπως και βιβλία να αποσύρονται από την κυκλοφορία και συγγραφείς να καταδικάζονται πρωτοδίκως επειδή λειτουργοί της δικαιοσύνης βρήκαν εύλογα τα θεοκρατικού τύπου επιχειρήματα των αυτόκλητων κατηγόρων. 

Σε αυτό το πλαίσιο, η ορθή λειτουργία του δημόσιου πανεπιστημίου εμφανίζεται κομβική. Κι αυτό διότι ως θεσμός της δημοκρατίας καταλαμβάνει μια ιδιαίτερη θέση, τόσο απέναντι στην εξουσία του κράτους όσο κι απέναντι στην αγορά και την κοινωνία. Το διαφωτιστικό ιδεώδες της καλλιέργειας της γνώσης χωρίς εξωτερικές δεσμεύσεις και σκοπιμότητες και η απροϋπόθετη αναζήτηση της αλήθειας μπορούν προνομιακά να υπηρετηθούν από το πανεπιστήμιο (χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια ότι στο εσωτερικό του δεν αναπτύσσονται σχέσεις εξουσίας με τις οποίες αυτό το ιδεώδες βρίσκεται σε διαρκή ένταση). Το άσυλο, επομένως, μπορεί να ιδωθεί ως εκείνη η αρχή που με τη συμβολική της διάσταση και τις ιστορικές της συμπαραδηλώσεις σημαίνει και κατοχυρώνει νομικοπολιτικά την ξεχωριστή θέση του πανεπιστημίου ως θεσμού της δημοκρατίας. Πρέπει λοιπόν να αποκατασταθεί και να περιφρουρηθεί, επ’ ουδενί να καταργηθεί. Είναι ζήτημα τιμής για την ακαδημαϊκή κοινότητα. Είναι θέμα αρχής για κάθε δημοκρατικό πολίτη.

Διαβάστε:

  • Immanuel Kant, «Η διένεξη των Σχολών», Σαββάλας.
  • Λευτέρης Παπαγιαννάκης, «Αντιπρόταση. Οργάνωση και λειτουργία της ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας», Πλέθρον.
  • Κοσμάς Ψυχοπαίδης, «Πολτική δημοσιότητα και η ιδέα ενός πανεπιστημίου» στο «Η πολιτική μέσα στις έννοιες», Νήσος.

 * Το κείμενο αυτό γράφτηκε παλαιότερα με άλλη αφορμή. Αλλά τα γεγονότα στη Νομική και η δήλωση Σαμαρά για κατάργηση του ασύλου το κάνουν και πάλι επίκαιρο...

* Ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΝΔΩΡΟΣ είναι λέκτορας Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τι θέλουμε να κάνει το σχολείο μας;

Τι θέλουμε να κάνει το σχολείο μας;

Σκέψεις γύρω από τα πιο αποτελεσματικά εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο και αναπόφευκτες συγκρίσεις με το «ελληνικό παράδειγμα», με αφορμή το βιβλίο-μελέτη της Lucy Crehan «Φυτώρια ευφυΐας» (μτφρ. Μαρία Παπαηλιάδη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

Του Σωτήρη Βανδώρου ...

Οι άνθρωποι την εποχή των έξυπνων μηχανών

Οι άνθρωποι την εποχή των έξυπνων μηχανών

Για το βιβλίο «Life 3.0» του Max Tegmark (μτφρ. Νίκος Αποστολόπουλος, εκδ. Τραυλός).

Του Σωτήρη Βανδώρου

Εξολοθρευτής, Μάτριξ, Blade Runner κτλ. κτλ. Οι συνειρμοί που κάνουμε οι περισσότεροι όταν ακούμε περί τεχνητή...

Το παρόν και το μέλλον της σοσιαλδημοκρατίας

Το παρόν και το μέλλον της σοσιαλδημοκρατίας

Για το βιβλίο «Το πρωτείο της δημοκρατίας - Η σοσιαλδημοκρατία μετά τη σοσιαλδημοκρατία» του Γιώργου Σιακαντάρη (εκδ. Αλεξάνδρεια).

Του Σωτήρη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«ζ, η, θ, Ο Ξένος» του Μιχαήλ Μαρμαρινού, στην Επίδαυρο – τρεις ραψωδίες της «Οδύσσειας» μας φέρνουν κοντά στο «ανοίκειον»

«ζ, η, θ, Ο Ξένος» του Μιχαήλ Μαρμαρινού, στην Επίδαυρο – τρεις ραψωδίες της «Οδύσσειας» μας φέρνουν κοντά στο «ανοίκειον»

Για την παράσταση «ζ, η, θ, Ο Ξένος», που βασίζεται σε τρεις ραψωδίες της «Οδύσσειας», σε σκηνοθεσία του Μιχαήλ Μαρμαρινού, στην Επίδαυρο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Μετά τη «Νέκυια» με το ιαπωνικό θέατρο ΝΟ το 2015, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επανέρχεται φέτ...

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

20 αστυνομικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ελληνικά και μεταφρασμένα, συν το γνωστό μας Κάσκο του Σέργιου Γκάκα, που είναι επανέκδοση. Για ένα καλοκαίρι γεμάτο μυστήριο και ανατριχίλες, αλλά και με κοινωνικό προβληματισμό. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

20 αστυνομικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ελληνικά και μεταφρασμένα, συν το γνωστό μας Κάσκο του Σέργιου Γκάκα, που είναι επανέκδοση. Για ένα καλοκαίρι γεμάτο μυστήριο και ανατριχίλες, αλλά και με κοινωνικό προβληματισμό. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...
Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις συν τρεις προτάσεις κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα, σύγχρονα και κλασικά, όλα μαζί ανοίγουν μια αναγνωστική βεντάλια για όλες τις διαθέσεις και προτιμήσεις και για κάθε στιγμή. 

Επιλογή-κείμενα: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

Π...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ