empire_opt

{jcomments off}Της Σώτης Τριανταφύλλου

Με την ευκαιρία του πρόσφατου διπλωματικού σφάλματος του Μπαράκ Ομπάμα –παρότι είναι ακόμα κάπως νωρίς, η αντίδρασή του στον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία πρέπει μάλλον να θεωρηθεί γκάφα- διαβάζω ένα βιβλίο του 2003 με τίτλο «The New American Empire». Πρόκειται για μια σειρά άρθρων που επιμελήθηκαν ο Lloyd Gardner, καθηγητής διπλωματικής ιστορίας στο Rutgers και η Marilyn Young, καθηγήτρια αμερικανικής ιστορίας στο NYU.

Πολλά έχουν συμβεί από το 2003, αλλά τα σφάλματα του σήμερα οφείλονται στα σφάλματα του χθες, στην έλλειψη ορθής αποτίμησης του παρελθόντος. Όχι ότι ο Gardner και η Young παραδέχονται την έννοια του «σφάλματος» – ειδικά η Young, καταγγέλλοντας την αμερικανική πολιτική ως ιμπεριαλιστική και μιλιταριστική, δεν βλέπει ούτε την αμερικανική διπλωματία, ούτε τις στρατιωτικές επεμβάσεις ως διαδικασίες που περιέχουν «σωστό» και «λάθος». Παρ’ όλ’ αυτά, το βιβλίο είναι διαφωτιστικό καθώς διατρέχει την ιστορία του ψυχρού πολέμου, το πώς δηλαδή η Ευρώπη –κατεστραμμένη και εξουθενωμένη από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο– εκχώρησε την παγκόσμια ηγεμονία στις ΗΠΑ με αντάλλαγμα να αναχαιτιστεί ο σοβιετικός επεκτατισμός και το αντικαπιταλιστικό ρεύμα. Έχει σημασία να κατανοήσει κανείς πώς συνέβη αυτή η διαδοχή σ’ ένα ιστορικό συγκείμενο όπου ο φασισμός και ο ναζισμός αποδόθηκαν στον καπιταλισμό, σε μια τρομοκρατική μορφή εξουσίας του κεφαλαίου.

Μετά το 1947-48 οι ΗΠΑ ανέλαβαν παγκόσμιο ρόλο τον οποίον έπαιξαν με κυμαινόμενο ήθος και αποτελεσματικότητα, συχνά μάλιστα με σύγχυση εξουσιών και αλλεπάλληλες εκδηλώσεις brinkmanship. Η συνέπεια ήταν οι διεθνείς κρίσεις και η ισορροπία τρόμου. Αν εξετάσουμε με χρονική υστέρηση την αμερικανική εξωτερική πολιτική από το 1947 θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι οι ηγεσίες στις ΗΠΑ δεν είχαν την παραμικρή ιδέα από τη θεωρία των παιγνίων κι ότι αυτοσχεδίαζαν σ’ ένα απλοϊκό πλαίσιο hawks και doves. Όμως η πραγματικότητα ήταν ανέκαθεν πιο περίπλοκη.

the-new-american-empireΗ Marilyn Young, ως ειδήμων στο Βιετνάμ και στις αμερικανο-ασιατικές σχέσεις, χρησιμοποιεί, νομίζω, με αυθαίρετο τρόπο το παράδειγμα του πολέμου στην Ινδοκίνα. Στον 21ο αιώνα, εξέλιπαν οι συνθήκες μιας τέτοιας εκστρατείας, ενώ δημιουργήθηκαν καινούργιοι εχθροί – οι περισσότεροι από τους οποίους είναι πλάσματα του αμερικανικού οπορτουνισμού. Οι ΗΠΑ κατάφεραν να αποκτήσουν εχθρούς σε όλες τις πολιτικές και γεωγραφικές σκηνές: στην Ευρώπη, στην Ασία, στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική, στην Κεντρική Αμερική, στην Καραϊβική και στη Νότια Αμερική – μόνο που σήμερα το κέντρο βάρους έχει μετατοπιστεί: αναδύονται καινούργιες υπερδυνάμεις, η Ευρώπη κλονίζεται, η παγκοσμιοποίηση υπονομεύει την αμερικανική «εθνική» οικονομία. Και οι ΗΠΑ υφίστανται τις συνέπειες της πολιτικής του Ισραήλ καθώς και εκείνες του ψυχρού πολέμου με τη Σοβιετική Ένωση η οποία κατέρρευσε ως καθεστώς αλλά όχι ως γεωπολιτική οντότητα. Εξάλλου, υφίστανται τον πυρηνικό κίνδυνο που κατασκεύασαν οι ίδιες.

Το άρθρο του Michael Adas για την αμερικανική κατοχή των Φιλιππίνων είναι πολύ χρήσιμο για να κατανοηθεί η λογική της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ σε μακρινές και άγνωστες χώρες. Πρόκειται για συνδυασμό μεσσιανισμού και συμπλέγματος ανωτερότητας από τον οποίον εκφύεται ένα είδος shock therapy σαν αυτή που προσπαθούν να επιβάλουν στην Ελλάδα η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ. Από τις δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων που παραθέτουν οι συγγραφείς –ο Michael Adas, o Thomas McCormick, o Greg Grandin– προκύπτει επίσης η βαθιά άγνοια όσων χαράσσουν την αμερικανική στρατηγική και τακτική για τις χώρες τις οποίες φιλοδοξούν να επηρεάσουν.

Το πρόβλημα των στρατιωτικών επεμβάσεων είναι εγγενές: οι πόλεμοι, ακόμα και οι πόλεμοι φθοράς, ενθαρρύνουν την εξωτερίκευση των χειρότερων ενστίκτων. Ένα από τα ισχυρότερα επιχειρήματα υπέρ της διπλωματίας και εναντίον των επεμβάσεων είναι ακριβώς αυτό το χρονικό των φρικαλεοτήτων το οποίο επαναλαμβάνεται χωρίς να υπάρχει τρόπος να αποφευχθεί. Το βιβλίο «The New American Empire» περιέχει κάμποσες ανατριχιαστικές περιγραφές επεισοδίων στα οποία μπορεί να ενταχθεί η χρήση χημικών όπλων στη Συρία χωρίς να τα υπερβαίνει σε αγριότητα.

Η αμερικανική εξωτερική πολιτική πάσχει τόσο ως περιεχόμενο όσο και ως εικόνα: η προπαγάνδα αποτυγχάνει να πείσει – ποιος πιστεύει, λόγου χάρη, τον «ιδεαλισμό» του  Paul Wolfowitz περί διάδοσης του δημοκρατικού ιδεώδους; Και πώς να πάρουμε στα σοβαρά τον Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος, αίφνης, χωρίς να έχουν καταλήξει οι σχετικές έρευνες, απειλεί με μια ακόμα στρατιωτική επέμβαση; Σίγουρα, το πεδίο της εξωτερικής πολιτικής δεν είναι ούτε φιλανθρωπικό ίδρυμα, ούτε παιδική χαρά – ωστόσο, υπάρχει συγκεκριμένο διεθνές δίκαιο και «κοινή λογική» που υπαγορεύουν την επιλογή και κλιμάκωση των τακτικών κινήσεων. Οι ΗΠΑ, όπως φαίνεται και στα κεφάλαια αυτού του βιβλίου, διαπράττουν σφάλμα ως προς αυτή τη λογική: επιτίθενται σε έναν εχθρό ανεξαρτήτως αν η επίθεση δημιουργήσει έναν καινούργιο εχθρό· επιδεικνύουν παντελή έλλειψη διορατικότητας· απαιτούν άμεσα αποτελέσματα σε υποθέσεις που, εκ φύσεως, δεν μπορούν να έχουν άμεσα αποτελέσματα. Εν κατακλείδι, σημειώνουν επιτυχίες στο εσωτερικό, αλλά αποτυγχάνουν συστηματικά στον διεθνή χώρο: θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι η καταλληλότερη αμερικανική στάση είναι μια μορφή απομονωτισμού, η οποία, ωστόσο, έρχεται σε αντίθεση με την παγκοσμιοποιημένη οικονομία – άρα, αποκλείεται εκ των πραγμάτων.

H διαφωνία μου με την αριστερά του Δημοκρατικού Κόμματος εξακολουθεί να είναι η άρνησή της να δει ότι, είτε οι ΗΠΑ ευθύνονται είτε όχι (κατά τη γνώμη μου, ευθύνονται), υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ολίσθησης στη βαρβαρότητα: όταν ο George McGovern έλεγε, λίγους μήνες πριν από τον θάνατό του τον Οκτώβριο του 2012, ότι «οι εχθροί είναι λιγοστοί και ζουν στα βάθη της ερήμου», εκδήλωνε τη συνηθισμένη αμερικανική συμπεριφορά, μια εύθυμη άρνηση της πραγματικότητας, έναν ευσεβή πόθο. Τόσο οι ευσεβείς πόθοι, όσο και η κινδυνολογία, οι φοβίες και η μαζική υστερία καταλήγουν στο ίδιο αποτέλεσμα: σε σπασμωδικές κινήσεις και σε ζαβολιές που, με τη σειρά τους, οδηγούν στο ένα φιάσκο μετά το άλλο. 

ΣΩΤΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ

 

Σχετικά αγγλόφωνα βιβλία στην ελληνική αγορά

politeia-link

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η καταγωγή της οικογένειας

Η καταγωγή της οικογένειας

Για την πραγματεία του Φρίντριχ 'Ενγκελς «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους» (Στο φως των ερευνών του Λ. Χ. Μόργκαν) (εκδ.  Σύγχρονη Εποχή)

Της Σώτης Τρια...

Με τον Σπινόζα, σε αναζήτηση της ευτυχίας

Με τον Σπινόζα, σε αναζήτηση της ευτυχίας

Της Σώτης Τριανταφύλλου

Σ' αυτό το βιβλίο, ο Βalthasar Thomass αναλύει τη σκέψη του Σπινόζα γύρω από τα ζητήματα της καλής ζωής, τους όρους της γνώσης, τον προσδιορισμό της αλήθειας, της ηθικής, καθώς και της πολιτικής και αισ...

Η συνωμοσιολογία ως τρόπος σκέψης

Η συνωμοσιολογία ως τρόπος σκέψης

Σκέψεις με αφορμή το βιβλίο του Pierre-André Taguieff «Θεωρίες συνωμοσίας» (μτφρ. Αναστασία Καραστάθη, εκδ. Πόλις).

Της Σώτης Τριανταφύλλου

Ο Pierre-André Taguieff είναι από εκείνους τους ιστορικούς που έχουν αναλάβει τη mission impossible να...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα», στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, σε σκηνοθεσία Έλενας Τριανταφυλοπούλου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Η οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπ...

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ