Ο άκαρδος Τόμας Χάρντι

και τα μυθιστορήματά του. Στην πραγματικότητα, οι τελευταίες του μέρες κύλησαν αργά στην επαρχία του Ντόρτσεστερ. Είχε αρρωστήσει βαριά από πλευρίτιδα και πέρασε τον τελευταίο μήνα κλινήρης, υπαγορεύοντας μέχρι την τελευταία στιγμή στη δεύτερη σύζυγό του Φλόρενς Νταγκντέιλ. Ο ίδιος είχε θελήσει να ταφεί στο Στίνσφορντ του Ντόρσετ, δίπλα στους γονείς και στην πρώτη του σύζυγο, όμως η φήμη έχει συχνά τη δύναμη να αναιρεί ακόμη και τις επιθανάτιες επιθυμίες. Έτσι, ο αγνωστικισμός του Χάρντι ξεπεράστηκε γρήγορα (οι παραξενιές συγχωρούνται πιο εύκολα στους «μεγάλους» άνδρες) και ο νεκρός Τόμας Χάρντι εξασφάλισε μια θέση στη «γωνιά των συγγραφέων» του Αβαείου Γουέστμινστερ, πλάι στον Κάρολο Ντίκενς. Εντούτοις, η οικογένεια του θανόντος, και ειδικότερα η αδερφή του Φλόρενς Χάρντι, επέμενε ότι η επιθυμία του Τόμας θα έπρεπε να γίνει σεβαστή – έστω εν μέρει. Άλλωστε, ο αδερφός της είχε σχεδιάσει ο ίδιος τον τάφο που επιθυμούσε ως ύστατη κατοικία στο νεκροταφείο του Στίνσφορντ. Μετά από κάμποσες σκέψεις βρέθηκε ο ακόλουθος συμβιβασμός: μια ημέρα πριν αποτεφρωθεί η σωρός και τοποθετηθεί η υδρία στο Αβαείο του Γουέστμινστερ, η καρδιά του Τόμας Χάρντι θα αφαιρούνταν και θα παραδιδόταν στην οικογένειά του ώστε να ταφεί στη γενέτειρα του συγγραφέως. Παρόμοιοι ενταφιασμοί (heart burials) δεν ήταν πρωτόγνωροι στην Αγγλία – για παράδειγμα η καρδιά του Σέλεϊ είχε μεταφερθεί από την Ιταλία για να ταφεί στη βρετανική γη. Τα νέα της αφαίρεσης της καρδιάς του Χάρντι δημιούργησαν δημόσιο σκάνδαλο, και οι εφημερίδες κάλυψαν με λεπτομερή (αν και απολύτως επινοημένα) δημοσιεύματα τη χειρουργική επέμβαση που πραγματοποίησε στις 13 Ιανουαρίου 1928 ο προσωπικός γιατρός του, Δρ Ε. Μαν, με τη συμβολή του χειρουργού Δρ Νας Γουόρθαμ. Όταν η επέμβαση ολοκληρώθηκε, ένας ηλικιωμένος ξάδερφος ανέλαβε να παραλάβει το δοχείο με την καρδιά του συγγραφέα (ένα μεταλλικό κουτί από μπισκότα), το οποίο και μετέφερε στο οικογενειακό σπίτι των Χάρντι ώστε να ολοκληρωθεί η ταφή την επομένη. Το δοχείο έφτασε σώο και αβλαβές στο Ντόρτσεστερ, αλλά κατά τη διάρκεια της νύχτας η γάτα του σπιτιού ενδιαφέρθηκε ιδιαιτέρως για το περιεχόμενο. Το επόμενο πρωί, ο ξάδερφος βρήκε το κουτί από τα μπισκότα πεσμένο στο πάτωμα, με το περιεχόμενο… φαγωμένο. Πανικόβλητος, αποφάσισε να μην αποκαλύψει τίποτα. Δείχνοντας εμπιστοσύνη στην εχεμύθεια του οικόσιτου αιλουροειδούς, τακτοποίησε τα της κηδείας σαν να μη συνέβη τίποτα και κανείς δεν αντιλήφθηκε το παραμικρό. Το περιστατικό αποκαλύφθηκε πολλά χρόνια αργότερα, όταν πια ήταν πολύ αργά για να ενοχληθεί οποιοσδήποτε από τους συγγενείς του «άκαρδου» Τόμας. Μια διαφορετική εκδοχή αναφέρει ότι το μικροσκοπικό φέρετρο που ενταφιάστηκε στις 16 Ιανουαρίου δεν ήταν κενό, αλλά περιείχε την άτυχη γάτα που είχε φάει την καρδιά του Τόμας Χάρντι. Μετά την ταφή του συγγραφέα, τα σημειωματάρια και όλα τα κατάλοιπα του αρχείου του αποτεφρώθηκαν, όπως είχε ζητήσει ο ίδιος, αλλά το ουσιαστικότερο πειστήριο εκείνης της ιστορίας του Ιανουαρίου επέζησε: είναι το τενεκεδένιο κουτί. Παρέμεινε στο Μαξ Γκέιτ, το οικογενειακό σπίτι των Χάρντι, και, σε ένα γύρισμα «χαρντιανής ειρωνείας», είναι διακοσμημένο με την εικόνα μιας γάτας που κρατά στο στόμα ένα καναρίνι. Έτσι λοιπόν, η κόγχη που φέρει το όνομα του Τόμας Χάρντι στο Αβαείο Γουέστμινστερ, περιέχει την τέφρα ενός σώματος δίχως καρδιά, ενώ το μνημείο στο νεκροταφείο του Στίνσφορντ δεν έχει ανοιχτεί ως σήμερα. Ο «πατέρας» του αφανούς Τζουντ μοιράστηκε στα δυο, αλλά κανείς δεν ξέρει πού να αναζητήσει την καρδιά του.

Χάρης Βλαβιανός

Χρήστος Χρυσόπουλος