Ο Τζορτζ Πελεκάνος ενοχλείται από την διαιώνιση των φυλετικών διακρίσεων, τα βάζει με τους Αμερικανούς γερουσιαστές κι εξηγεί πώς η συγγραφή σεναρίων τον κάνει καλύτερο μυθιστοριογράφο.
Της Μάνιας Στάικου
O Τζορτζ Πελεκάνος εκνευρίζεται όταν τον χαρακτηρίζουν «Ταραντίνο της λογοτεχνίας».
Υποστηρίζει ότι οι περιθωριακοί ήρωες των μυθιστορημάτων του ήταν ζωντανοί στο χαρτί πριν κάνει την πρώτη του ταινία ο διάσημος σκηνοθέτης. Ελληνοαμερικανός δεύτερης γενιάς, ο Πελεκάνος θυμάται ελάχιστες ελληνικές λέξεις, αλλά αναγνωρίζει στο εκρηκτικό ταμπεραμέντο του τις μεσογειακές του καταβολές. Εργασιομανής –όπως και οι περισσότεροι Ελληνοαμερικανοί–, γράφει με ταχύτητα πολυβόλου, σχεδόν ένα βιβλίο τον χρόνο. Ο «Κηπουρός της νύχτας» διαφέρει από τα προηγούμενα έργα του. Για πρώτη φορά, ο Πελεκάνος αφήνει τους ήρωές του να εκφράσουν ελεύθερα τα αισθήματά τους, σε μια ιστορία που ξεφεύγει από τα στερεότυπα του κλασικού αστυνομικού μυθιστορήματος.
Στο βιβλίο, ο φόνος ενός μαύρου εφήβου φέρει στο προσκήνιο τα εγκλήματα ενός μυστηριώδους κατά συρροή δολοφόνου, που έδρασε τη δεκαετία του ’80. Τρεις αστυνομικοί, ο οικογενειάρχης Γκας Ραμόουν, ο αυτοκαταστροφικός Νταν Χολιντέι και ο συνταξιούχος Τι Σι Κουκ αναμετριούνται με το φάντασμα του «δολοφόνου με τα καρκινικά ονόματα». Η περιπέτειά τους γίνεται αφορμή για να σκιαγραφήσει ο Πελεκάνος τις σκοτεινές πλευρές της αγαπημένης του Ουάσιγκτον, με την τζαζ να συνοδεύει τις μάταιες προσπάθειες των ηρώων του. Τελικά, το πρόβλημα δεν είναι ο δολοφόνος, αλλά το άγνωστο που κρύβεται στα μάτια των αγαπημένων μας προσώπων.
Ο ήρωάς σας, ο Γκας Ραμόουν, αντιμετωπίζει διάφορα διλήμματα σε σχέση με τον γιο του Ντιέγκο. Αναρωτιέμαι αν τα προβλήματά του αντικατοπτρίζουν και τις δικές σας έγνοιες ως πατέρα. Είναι η Ουάσιγκτον μια σκληρή πόλη για τα παιδιά; Εσείς πώς βρίσκετε τις ισορροπίες;
Έχω τρία παιδιά, δύο γιους στην εφηβεία και μία κόρη δέκα ετών. Η Ουάσιγκτον πράγματι είναι ένα σκληρό μέρος για παιδιά, και εξαρτώνται πολλά από το σε ποια γειτονιά μεγαλώνει κανείς και κάτω υπό ποιες συνθήκες. Όσο για μένα, είναι εύκολο να βρω τις απαραίτητες ισορροπίες. Σε αντίθεση με άλλους ανθρώπους, εργάζομαι στο σπίτι και μπορώ να αφιερώνω περισσότερο χρόνο στα παιδιά μου. Αυτό δεν σημαίνει ότι είμαι καλύτερος πατέρας ή ότι δεν έχω κάνει λάθη. Αλλά τουλάχιστον είμαι εδώ και προσπαθώ.
Στο βιβλίο σας περιγράφετε ορισμένες πλευρές του αμερικανικού εκπαιδευτικού συστήματος. Νομίζετε ότι το αμερικανικό σχολείο αναπαράγει ρατσιστικά στερεότυπα και ταξικές διακρίσεις;
Απολύτως. Μπορεί κάποιος να περπατήσει σε ένα δημόσιο σχολείο στην Ουάσιγκτον και να το συγκρίνει με κάποιο άλλο που βρίσκεται στα προάστια. Θα διαπιστώσει ότι από την πρώτη μέρα στο σχολείο τους τα παιδιά της πόλης βρίσκονται σε μειονεκτική θέση. Και σχεδόν σε όλα τα σχολεία οι μαθητές μπαίνουν σε διαφορετικά μονοπάτια από πολύ νεαρή ηλικία. Και τα μονοπάτια αυτά καταλήγουν στον διαχωρισμό των ανθρώπων σε φυλές και τάξεις. Το σύστημα αναπαράγει την ανισότητα.
Στα περισσότερα μυθιστορήματά σας επικεντρώνεστε στον ρατσισμό που υφίστανται οι Αφροαμερικανοί. Όμως, στον «Κηπουρό της νύχτας» αναφέρεστε στις διακρίσεις που υφίστανται οι ομοφυλόφιλοι μέσα στην αφροαμερικανική κοινότητα. Πώς προέκυψε αυτή η αλλαγή;
Ήταν μια ανατροπή στην πλοκή, όμως μου επέτρεψε να διερευνήσω την ειρωνεία των προκαταλήψεων μέσα στα όρια της «μαύρης» κοινότητας. Στην Ουάσιγκτον υπάρχει τώρα ένα νομοσχέδιο για την ισότητα, το οποίο εκκρεμεί και αφορά τη νομιμοποίηση του γάμου των ομοφυλοφίλων. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, η πλειοψηφία των μαύρων ψηφοφόρων το απορρίπτει. Είναι δύσκολο να μπλέκεσαι σε τέτοιου είδους θέματα. Οι αναγνώστες μου πολλές φορές εξοργίζονται όταν θίγω το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας, όμως προσπαθώ πάντα να λέω την αλήθεια και να μην τους κολακεύω.
Γιατί στα βιβλία σας επικεντρώνεστε στα φυλετικά ζητήματα; Είναι κάτι που για εσάς έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ή αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινότητας στην Ουάσιγκτον;
Το φυλετικό ήταν πάντοτε το μεγαλύτερο ζήτημα σε αυτή την πόλη. Επιχειρηματολογούμε πάνω σε αυτό συνεχώς, με πάθος και ειλικρίνεια. Η Ουάσιγκτον DC είναι μια «μαύρη» πόλη. Υπήρχαν 80% μαύροι όταν ήμουν παιδί και τώρα το ποσοστό έχει πέσει γύρω στο 60%. Αγαπώ την κουλτούρα εδώ. Είναι πραγματικά ένα ενδιαφέρον μέρος για να ζει κανείς.
Προσπαθώ να μην κολακεύω τους αναγνώστες.
Στον «Κηπουρό της νύχτας» η αυτοκτονία ενός εφήβου προβληματίζει τους αναγνώστες σας για το ζήτημα της οπλοχρησίας. Τι πιστεύετε γι’ αυτό το θέμα;
Δεν είμαι ενάντια στην οπλοχρησία. Δεν έχω όπλο, αλλά πηγαίνω κατά διαστήματα για σκοποβολή, περισσότερο για ερευνητικούς λόγους που σχετίζονται με τη συγγραφή των βιβλίων μου. Επίσης, μου αρέσει να κρατάω ένα όπλο στο χέρι μου και να πυροβολώ. Το ζήτημα όμως είναι ότι στην Ουάσιγκτον οι κάτοικοι είναι απολύτως ενάντιοι στη νομιμοποίηση της οπλοχρησίας. Οι γερουσιαστές και τα μέλη του Κογκρέσου, που τους πουλούν και τους αγοράζουν τα οικονομικά συμφέροντα, και τα μέλη της Εθνικής Ομοσπονδίας Όπλων (ΝRA), πηγαίνουν κόντρα στη θέληση των πολιτών: θέλουν να φέρουν με το ζόρι τα όπλα στην Ουάσιγκτον, κι αυτό είναι απαράδεκτο.
Πολλοί συγγραφείς τιμούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα, βάζοντας τα λόγια τους στα μυθιστορήματα ή στα σενάριά τους. Εσείς κάνετε το ίδιο;
Η οικογένειά μου σε μεγάλο βαθμό ενσωματώνεται στα μυθιστορήματά μου. Το πρώτο μέρος του βιβλίου μου «Big Blowdown» περιγράφει τη ζωή του πατέρα μου ως νεαρού μετανάστη στην Αμερική. Το πρώτο μέρος στο «Turnaround» είναι η ζωή μου όταν δούλευα μικρός στο καφενείο του. Η μητέρα, η γιαγιά και ο παππούς μου βρίσκονται κι αυτοί στις σελίδες των βιβλίων μου.
Μικρός ήσαστε βιβλιοφάγος ή ανακαλύψατε τον κόσμο των βιβλίων αργότερα;
Αργότερα. Μικρός ήμουν εθισμένος στον κινηματογράφο. Ανακάλυψα τα μυθιστορήματα στο κολέγιο. Πρέπει να ευχαριστήσω τον δάσκαλό μου, τον Τσαρλς Μις, γι’ αυτό. Χάρη σε αυτόν, κυριολεκτικά άλλαξε ρότα η ζωή μου.
Η δουλειά σας ως σεναριογράφου επηρέασε καθόλου το στυλ γραφής σας στα μυθιστορήματά σας;
Νομίζω ότι τα τηλεοπτικά σενάρια με έκαναν καλύτερο μυθιστοριογράφο. Σίγουρα η δουλειά μου στην τηλεοπτική σειρά «The Wire» και η σχέση μου με κάποιους ταλαντούχους γραφιάδες ανέβασαν το επίπεδο στα βιβλία μου.
Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για την επόμενη δουλειά σας, τη μίνι τηλεοπτική σειρά «Pacific» (συμπαραγωγή του Τομ Χανκς και του Στίβεν Σπίλμπεργκ);
Αποφάσισα να συμμετάσχω ως σεναριογράφος σε αυτή τη σειρά, για να τιμήσω τον πατέρα μου, ο οποίος υπηρέτησε ως πεζοναύτης στον Ειρηνικό ωκεανό κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Νομίζω ότι πραγματικά κάναμε πολύ καλή δουλειά. Θα δείτε τον πόλεμο στα νησιά όπως δεν τον είχατε δει ποτέ.
Ο κηπουρός της νύχτας
Τζορτζ Πελεκάνος
Μτφρ. Θανάσης Γιαννακόπουλος
Εκδόσεις Πατάκη, 2009
Τιμή €22,00, σελ. 458