Σίσσυ Αγγελάκου: «Δεν υπάρχει τίποτα πιο σαρωτικά μεταμορφωτικό από την ήττα»

Τι απαντάτε σε όσους θα πουν: ακόμη ένας συγγραφέας; Τι το καινούργιο φέρνει;

Δεν υπάρχει κάτι καινούργιο που θα μπορούσε να «φέρει» ένας/μία συγγραφέας. Κατά τη γνώμη μου όλα έχουν ήδη ειπωθεί. Είναι ίσως η «ματιά» κάθε φορά που διαφοροποιεί το θέμα. Η δική μου πρόθεση και πιστεύω γενικά ο στόχος ενός λογοτεχνικού κειμένου είναι να μπορέσει να σε πάει κάπου. Να σε οδηγήσει σε μια σκέψη, σε μια κατάσταση, σε μια προβληματική, αγγίζοντάς σε. Ο καθένας γράφει με έναν τρόπο διαφορετικό, ανάλογα με τα βιώματα και τα διαβάσματά του. Όλα αυτά που τον παρακινούν. Το ύφος γραφής είναι κάτι που ανακαλύπτεις γράφοντας. Από την άλλη, το πόσο ειλικρινής θα είσαι όσο γράφεις είναι μια πιο δύσκολη εσωτερική διεργασία.

Με ποια λόγια θα συστήνατε το βιβλίο σας σε κάποιον που δεν γνωρίζει τίποτε για σας;

Η Νύχτα ακίνητη (εκδ. Γραφή) είναι μια συλλογή διηγημάτων μέσα από την οποία προσπάθησα να μιλήσω για τη μοναξιά, τον θάνατο, την απώλεια, την ήττα. Έχουμε μάθει να επιβραβεύουμε την επιτυχία. Να μιλάμε μόνο για αυτήν. Οι ήττες αποσιωπώνται. Οι αποτυχίες κρύβονται. Όμως δεν υπάρχει τίποτα πιο σαρωτικά μεταμορφωτικό από την ήττα. Οι στιγμές που «τρώμε τα μούτρα μας» έχουν τεράστια αξία. Αυτές οι στιγμές είναι που μας αλλάζουν. Που μας διαμορφώνουν. Αυτή, λοιπόν, η μεταμορφωτική αλλαγή των ανθρώπων με ενδιέφερε πάντα. Οι ήρωες που τσακίζονται, που ακροβατούν ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία, που αναζητούν διαρκώς τον εαυτό τους. Που μπορούν να θέτουν τον εαυτό τους στο περιθώριο. Που για λόγους δικούς τους, το επιλέγουν.

Αγαπώ τη μικρή φόρμα διηγήματος γιατί με αναγκάζει να είμαι περιεκτική. Να προσπαθώ να πω πολλά πράγματα μέσα σε λίγες λέξεις. Μου αρέσει να κρατώ έναν μεγεθυντικό φακό πάνω από τους ήρωές μου.

Πείτε μας δυο λόγια για το νεότευκτο «συγγραφικό σας εργαστήρι». Ακολουθήσατε κάποια «μέθοδο»; Συμβουλευτήκατε κάποιον; Αυτοσχεδιάσατε; Πώς τα καταφέρατε να μην χαθείτε στον κόσμο των λέξεων;

Αγαπώ τη μικρή φόρμα διηγήματος γιατί με αναγκάζει να είμαι περιεκτική. Να προσπαθώ να πω πολλά πράγματα μέσα σε λίγες λέξεις. Μου αρέσει να κρατώ έναν μεγεθυντικό φακό πάνω από τους ήρωές μου. Να κοιτάζω τις λεπτομέρειες. Τι τους λείπει πραγματικά, τι τους πονάει, τι τους κινητοποιεί. Με ενδιαφέρουν οι αδυναμίες. Πρόσφατα ανακάλυψα ότι ο Οβίδιος στις Μεταμορφώσεις του, στην ιστορία του Ορφέα και της Ευρυδίκης, εμφανίζει τον Σίσυφο να συγκινείται από το τραγούδι και τη λύρα του Ορφέα τόσο, που για μια στιγμή σταματά την αιώνια τιμωρία του και κάθεται πάνω στον βράχο του. Αυτό το παράδοξο ψάχνω και προσπαθώ να μεταφέρω. Αυτή η στιγμή με μαγεύει και με συγκινεί βαθιά.

Εδώ και πέντε χρόνια παρακολουθώ σεμινάρια δημιουργικής γραφής. Θα έλεγα πως τα μαθήματα αυτά με βοήθησαν να ξεκλειδώσω μια πόρτα που υπήρχε από πάντα. Παρ’ όλα αυτά, οι τεχνικές και η θεωρία δεν αρκούν. Πρέπει να δοκιμάζεις, να πειραματίζεσαι, να παρατηρείς. Πολλές φορές οι ιστορίες γράφονται από μόνες τους. Θυμάμαι τον εαυτό μου να γράφει από μικρό παιδί. Ήταν η διέξοδός μου. Οι λέξεις είναι το όχημα για να πεις αυτό που θες. Χρειάζονται όμως δύο για να πετύχει μια ένωση. Πρέπει να βρεις τον δρόμο. Αυτό προσπαθώ να έχω στο μυαλό μου όταν γράφω. Άλλοτε τα καταφέρνω και άλλοτε όχι.

Έχουν επηρεάσει άλλες τέχνες ­–κινηματογράφος, εικαστικά, κόμικς, μουσική κ.ά.– τη συγγραφική σας δουλειά; Αν ναι, με ποιους τρόπους;

Έχω σπουδάσει γραφιστική. Έχω παρακολουθήσει σεμινάρια Ιστορίας της Τέχνης, φωτογραφίας, γραμμικού και ελεύθερου σχεδίου. Σίγουρα με απασχολεί η αισθητική των πραγμάτων. Στη λογοτεχνία, βέβαια, δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Όμως όλα με έχουν βοηθήσει στον τρόπο που αντιλαμβάνομαι και αξιοποιώ κάποια εξωτερικά ερεθίσματα. Η μουσική είναι για μένα κάτι πολύ ξεχωριστό. Μου είναι απαραίτητη. Είναι το καύσιμό μου, ο τρόπος που βλέπω τη ζωή. Παρεμβαίνει με τρόπο καταλυτικό στην ψυχή μου.

Ο δρόμος προς την έκδοση για τους νέους συγγραφείς συνήθως δεν είναι σπαρμένος με ροδοπέταλα. Ποια είναι η δική σας ιστορία;

Στάθηκα τυχερή. Το 2022 έλαβα μέρος σε έναν διαγωνισμό διηγήματος των εκδόσεων Γραφή. Η μούχλα –που συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο Η νύχτα ακίνητη– βραβεύτηκε.

Ακολούθησε η πρόταση έκδοσης προσωπικής συλλογής διηγημάτων από τον ίδιο εκδοτικό οίκο. Ως τώρα, υπήρξαν άνθρωποι που πίστεψαν σε μένα και με βοήθησαν. Τους ευχαριστώ.