Mpitsikas photo 1

Σύντομη συζήτηση με τον Χρήστο Μπήτσικα με αφορμή το βιβλίο του «Σχιζοφρένεια & νόημα» (εκδ. Παπαζήση). 

Συνέντευξη στον Κ.Β. Κατσουλάρη

Στο μυαλό των πολλών, και των μη ειδικών, η σχιζοφρένεια είναι όρος αρνητικός, που δηλώνει βαριά ψυχική ασθένεια, στην οποία μεταξύ άλλων διαταράσσεται σοβαρά η σχέση του υποκειμένου με την πραγματικότητα. Αυτή είναι μονάχα η μία πλευρά της ιστορίας;

Αυτή η παράθεση του θανάτου της λογικής, βάσει της πλαστικότητας του εγκεφάλου, μπορεί να ομοιάσει με μεταμόρφωση: με έναν σπόρο που, αν πεθάνει, θα καρποφορήσει (Κατά Ιωάννη, 12, 24-25). Είναι σημαντικό το ότι υπάρχει παραγωγή σημαινομένων (καρποφορίας, δηλαδή) από μονάχα ένα νεκρό σημαίνον. Η Φύση, στο σύνολό της, παράγει και ηδονή και οδύνη, αμφότερα, λογική και παράλογη. «Πραγματικότητα» δεν παράγει (αυτό είναι ανθρώπινη εφεύρεση [δες για τις «μεταναπαραστάσεις»: Α.Σ. Φωκάς, Μονοπάτια κατανόησης, Broken Hill publishers, 2023, σελ. 66). Γιατί τότε όλα θα ήταν ένας ατελείωτος αυτοματισμός. Οι άνθρωποι, τα αυτόματα, δεν θα επικοινωνούσαν, θα περιέρχονταν σαν νεκροζώντανοι ή ρομποτοειδή. Η «πραγματικότητα» δεν εξαρτάται μόνο από την λογική – ούτε και το παράλογο αντιστρατεύεται οπωσδήποτε το λογικό. Μπορεί να μην χρειάζονται απαντήσεις για όλα, μα υπάρχουν σιωπές που, όπως (κάποτε) και οι κραυγές, αναρωτιόνται στ’ αλήθεια: αμφιβάλλοντας για την παντοδυναμία όλων των απαντήσεων. Ψάχνοντας μία και μοναδική…, μητέρα των μαχών… και των αμάχων.

papazissis christos bitsikas sxizofrenia kai noima

Ο λόγος σας είναι ασυνήθιστος για θεωρητικό κείμενο, γίνεται σχεδόν ποιητικός σε πολλά σημεία. Ήδη από την εισαγωγή, σημειώνετε: «Το παρόν είναι η μόνη αλήθεια που βλέπουμε, που μπορούμε να ξέρουμε».

Ο Νίτσε που ήταν φιλόλογος, μεταπήδησε στη φιλοσοφία γράφοντας σχεδόν ποιητικά. Εγώ ξεκίνησα ως λογοτέχνης – έγραψα φιλοσοφικά δοκίμια και ένα αμιγώς ψυχαναλυτικό (το παρόν), και, με τη συνδρομή της ποίησης. Για να απαντήσω στην ερώτησή σας: Ούτε το παρελθόν ούτε το μέλλον μπορούμε να γνωρίζουμε – μόνο το τώρα μπορούμε να διεκδικήσουμε με επιθυμία και όση θέληση. Δεν είναι δυνατόν δε να επαναστατήσουμε κατά του παρελθόντος μας ή υπέρ του μέλλοντος: τούτο είναι μια ψευδαίσθηση μονάχα, καθότι όπως γράφω στο πρώτο μου μυθιστόρημα «Ο ίδιος» (σελ 42), «ο Χρόνος προεκτείνεται σε ένα επιμνημόσυνο Αύριο του Μεγάλου παρελθόντος».

Λίγο παρακάτω λέτε: Ας διδαχτούμε από την «τρέλα» (σε εισαγωγικά, πάντα) την ελευθερία της. Με ποιο τρόπο κατανοείτε αυτή την ελευθερία;

Η «τρέλα» υπακούει στο ασυνείδητο. Τούτη είναι η ελευθερία της. Αποκαλύπτει όλα της τα μυστικά αβίαστα, ελεύθερα. Εμένα, πάντως, η ειλικρίνειά της είναι που με συγκινεί, παρά η ελευθερία της. Παρεκτός κι αν αυτά τα δύο ταυτίζονται.

Διαπραγματεύεστε την επιθυμία ως δύναμη απελευθερωτική. Οι Ντελέζ - Γκουαταρί έλεγαν ότι είναι δύναμη επαναστατική. Δεκαετίες μετά, με τις εμπειρίες του Μάη και πολλών άλλων εξεγέρσεων, μικρών ή μεγαλύτερων, πίσω μας, πώς βλέπετε εσείς την επιθυμία. Συναντιούνται κάπου ο Φρόιντ με τους Ντελέζ – Γκουαταρί;

Η επιθυμία είναι κάτι που μας «απογυμνώνει», μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο ευπρέπειας και κανόνων. Και οι τρεις διανοητές συγκλίνουν στο ότι η επιθυμία είναι ανάμεσα στην ένταση να αποκαλυφθεί ή να αποκρυφτεί. Ενώ με την συνεχή, στείρα απογύμνωση μπορεί να ακολουθήσει και η επιθετικότητα. Επίσης, η σχιζοφρένεια είναι ένας αναγκασμένος «έρωτας» αυτής της γυμνότητας, μια σοκαριστική ηδονή που κατακομματιάζεται.

armos christos bitsikas peri erotos

Πώς να κατανοήσουμε τη φροϊδική διατύπωση: «Ο άνθρωπος είναι μια μηχανή που επιθυμεί;»

Ο «από μηχανής θεός» στον Φρόιντ και στο Οιδιπόδειο σύμπλεγμα είναι η καταστροφή του μιαρού μηχανισμού της τραγωδίας. Αν όμως ο Οιδίποδας ήταν μια μηχανή επιθυμίας, μια πολλαπλότητα δηλαδή, τότε η αιμομιξία και ο θάνατος του πατέρα θα ήσαν α-νόητα νοήματα… μακριά από λογικές τρέλας και ασυνειδήτου.

Επιστρέφοντας στην σχιζοφρένεια: τι μπορούμε να διδαχτούμε από αυτήν, εμείς «οι άλλοι»;

Εμείς οι «άλλοι», οι εν πολλοίς αυτιστικοί (στον κόσμο μας, δηλαδή), ερχόμαστε φύσει σε ελαττωματική επαφή μεταξύ μας, με γλώσσες που δεν τις κατανοούμε ή εμπιστευόμαστε. Το ίδιο και οι σχιζοφρενείς και οι γλώσσες τους, παρακωλύονται απ’ την α-μηχανία τούτης της ξενότητας. Αυτή η ομοιότητα πρέπει να μας προβληματίσει καθότι, εν τέλει, στον κόσμο της είναι και η «σχιζοφρένεια».


Δυο λόγια για τον συγγραφέα

Ο Χρήστος Μπήτσικας γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1982. Έγραψε τα μυθιστορήματα, "Περί έρωτος... και άλλων παρανοήσεων" εκδ. Αρμός, 2019" – "Ο ίδιος" εκδ. Εντευκτήριο, 2016, και το ποίημα "Ανθιβόλιο", εκδ. Αω, 2022. Επίσης, το δοκίμιο "Εκεί... (η οδύνη-ηδονή του σημαίνοντος)", εκδ. poema, 2019 και το φιλοσοφικό δοκίμιο "Σοφοκλής και αυτισμός" εκδ. Εκάτη, 2018.

Συμμετείχε στο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών το 2016. Δημοσιεύτηκε το άρθρο του "Φ. Νίτσε: Διονυσιακή τραγωδία… και θεραπεία" στο διεθνές περιοδικό "P.a.th." του ΕΚΠΑ. Συμμετείχε ως ομιλητής στο "ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ & ΤΕΧΝΗΣ" Άννας Λαζου (αναπλ. καθηγήτριας ΕΚΠΑ) με θέμα ομιλίας "Σχιζοφρένεια και ιδέα... Σχιζοφρένεια και τέχνη." και, επίσης, ως ομιλητής στο "Διάλογοι Φιλοσοφίας και Σύγχρονης Τέχνης" του ΕΚΠΑ, όπου παρουσίασε το φιλοσοφικό του δοκίμιο "Σοφοκλής και αυτισμός".

 politeia deite TA vivlia 250Χ102

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μανώλης Ανδριωτάκης: «Αν τα ρομπότ αποκτήσουν ψυχή, τότε θα έχουμε αποκτήσει έναν πιο ευκρινή καθρέφτη της δικής μας ψυχής»

Μανώλης Ανδριωτάκης: «Αν τα ρομπότ αποκτήσουν ψυχή, τότε θα έχουμε αποκτήσει έναν πιο ευκρινή καθρέφτη της δικής μας ψυχής»

Συνέντευξη με τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Μανώλη Ανδριωτάκη με αφορμή το πρόσφατο μυθιστόρημά του «Ο θάνατος του συγγραφέα» (εκδ. Ψυχογιός). Όπως σημειώνει ο ίδιος, «η λογοτεχνία μπορεί να γίνει μια υπερδύναμη κατανόησης και μια εξαιρετική άσκηση στην ταπεινοφροσύνη».

Συνέντευξη στον Κ.Β. Κατσουλά...

5 λεπτά με τον Τάσο Αλεξιάδη

5 λεπτά με τον Τάσο Αλεξιάδη

Πέντε λεπτά με έναν συγγραφέα. Σήμερα, ο Τάσος Αλεξιάδης, για τη δεύτερη συλλογή διηγημάτων του, «Στο χέρι αστέρια», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία.

Επιμέλεια: Book Press

Είκοσι πέντε ιστορίες σε περίπου 100 σελίδες. Αγάπη στις «ιστορίες...

Κωνσταντίνος Βλαχογιάννης: «Όπως ο δάσκαλος εκπαιδεύει τους μαθητές του έτσι κι ο συγγραφέας εκπαιδεύει τους αναγνώστες του»

Κωνσταντίνος Βλαχογιάννης: «Όπως ο δάσκαλος εκπαιδεύει τους μαθητές του έτσι κι ο συγγραφέας εκπαιδεύει τους αναγνώστες του»

Μια συνομιλία με τον Κωνσταντίνο Βλαχογιάννη, για τα νέα του βιβλία, για τον εκδοτικό του οίκο «Περικείμενο Βιβλία», ο οποίος έχει ήδη κάνει τα πρώτα του βήματα, καθώς και για τα σχέδιά του για το άμεσο μέλλον.

Συνέντευξη στον Αλέξανδρο Κυπριώτη

Τ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

Για το βιβλίο του Ανδρέα Ασσαέλ «Στα κάτεργα του θανάτου – Ένα οδοιπορικό στα καταναγκαστικά ναζιστικά έργα Χριστιανών και Εβραίων στην Ελλάδα με 350 ανέκδοτες εικόνες» (εκδ. University Studio Press). Κεντρική εικόνα: © Συλλογή Ανδρέα Ασσαέλ, στην Καρυά Φθιώτιδας, όπου διακρίνεται Έλληνας χωροφύλακας.

...
Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Δύο σημαντικά και πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα έγιναν ταινίες σε παραγωγή Netflix. Πρόκειται για τα: «Πέδρο Παράμο» (μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, Πατάκης) του Χουάν Ρούλφο και «Το τρένο των παιδιών» (μτφρ. Φωτεινή Ζερβού, Πατάκης) της Βιόλα Αρντόνε, από όπου και η κεντρική φωτογραφία.

...
«Το σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη»:  Εγκαινιάστηκε στην Πλάκα μουσείο αφιερωμένο στον νομπελίστα ποιητή

«Το σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη»: Εγκαινιάστηκε στην Πλάκα μουσείο αφιερωμένο στον νομπελίστα ποιητή

Το μουσείο «Το σπίτι του Ελύτη» εγκαινιάστηκε στην Πλάκα. Ένας μικρός και λιτός χώρος σε νεοκλασικό σπίτι που παραχωρήθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού, στεγάζει και περικλείει το ποικίλο αρχειακό υλικό από την ιδιωτική συλλογή της Ιουλίτας Ηλιοπούλου. 

Επιμέλεια Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...
«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Σλοβένου συγγραφέα Ντίνο Μπάουκ (Dino Bauk) «Το Τέλος. Και Ξανά» (μτφρ. Γιούλη Σταματίου) το οποίο θα κυκλοφορήσει αρχές Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Αγαπητή μητέρα, ...

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το ανέκδοτο θεατρικό έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου «Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», σε επιμέλεια & εισαγωγή της Κυριακής Πετράκου, το οποίο θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Νίκας το επόμενο διάστημα. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ