Οι εκδόσεις Αίολος, για πολλούς αναγνώστες έχουν συνδεθεί, και όχι άδικα, με προσεγμένες και πρωτοποριακές προτάσεις τίτλων από τον χώρο της λογοτεχνίας του Φανταστικού. Η Κάτια και ο Χρήστος Κουτσαφτής, που βρίσκονται πλέον στο τιμόνι των εκδόσεων, μας μίλησαν για τα άμεσα σχέδιά τους αλλά και για το πώς βλέπουν τις εκδόσεις Αίολος μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Συνέντευξη στον Κώστα Αγοραστό
Οι εκδόσεις Αίολος έκαναν τα πρώτα τους βήματα στα μέσα της δεκαετίας του ’80 θέλοντας να δώσουν το στίγμα τους και να διεκδικήσουν τον χώρο τους στο τότε εκδοτικό τοπίο. Ο κατάλογος που εσείς παραλάβατε, με τη φροντίδα σας και με νέες προσθήκες έδωσε καρπούς. Ποιο θεωρείτε ότι ήταν το πιο σημαντικό στοιχείο που είχαν οι εκδόσεις Αίολος, το οποίο και αναδείξατε και εξελίξατε;
Το πιο σημαντικό που κληρονομήσαμε από την πρώτη γενιά των εκδόσεων Αίολος, δηλαδή του Γιάννη Κουτσαφτή και της Μαρίας Καραγιαννάκη, των γονέων μας, είναι ορισμένες βασικές εκδοτικές αρχές: η προσεκτική επιλογή τίτλων και συγγραφέων, η καθοριστική σημασία της μετάφρασης και της επιμέλειας των κειμένων, η αισθητική και τεχνική αρτιότητα του βιβλίου ως καθρέπτης που αντανακλά το περιεχόμενό του με τον πιστότερο τρόπο.
Ευελπιστούμε ότι με εφόδια αυτές τις βασικές αρχές, θα καταφέρουμε να ανανεώσουμε και να διευρύνουμε το εκδοτικό στίγμα του Αιόλου.
Από πολύ νωρίς υπήρχε η απόφαση το κάθε βιβλίο που εκδίδει ο Αίολος να αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης θεματικής σειράς. Σήμερα, τα βιβλία που επιλέγετε να εκδοθούν ανήκουν, ως είδος, σε κάποια από τις υπάρχουσες σειρές ή είστε ανοιχτοί και σε άλλα είδη βιβλίων;
Μια σειρά παραγόντων, όπως η ανάγκη μας για εμπλουτισμό του καταλόγου και με προσωπικές επιλογές και αναγνώσεις μας, ο διεθνής εκδοτικός διάλογος, η πεποίθησή μας ότι οι εκδότες οφείλουν να αφουγκράζονται τον παλμό των αναγνωστών αλλά και να προτείνουν βιβλία που έχουν να πουν κάτι κοινωνικά, μας οδήγησε σε διεύρυνση των επιλογών μας. Μια διεύρυνση που κατά ένα μέρος, βέβαια, ακολουθεί την εν γένει εκδοτική μας ροή. Από την Οκτάβια Μπάτλερ και το Εξ Αίματος, μια κορυφαία αφροαμερικανή συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας, οδηγηθήκαμε στην επίσης Αφροαμερικανή Ζόρα Νιλ Χέρστον και το σύγχρονο κλασικό της έργο, Τα μάτια τους κοιτούσαν τον Θεό. Παρά την τελείως διαφορετική γραφή και ατμόσφαιρα, και οι δύο συγγραφείς γράφουν για το να είσαι γυναίκα και αποκλεισμένη κοινωνικά. Η διεύρυνση αυτή, λοιπόν, έχει μιαν αφετηρία και μια λογική.
Η επιταγή της εποχής μας για συμπερίληψη του διαφορετικού και του άλλου στη δημόσια σφαίρα δεν θα μπορούσε να μην επηρεάσει τις επιλογές μας, ιδίως όταν ακόμη δεν παρατηρείται η ποικιλομορφία που θα περιμέναμε στο εκδοτικό τοπίο της χώρας μας.
Τέλος, η επιταγή της εποχής μας για συμπερίληψη του διαφορετικού και του άλλου στη δημόσια σφαίρα δεν θα μπορούσε να μην επηρεάσει τις επιλογές μας, ιδίως όταν ακόμη δεν παρατηρείται η ποικιλομορφία που θα περιμέναμε στο εκδοτικό τοπίο της χώρας μας.
Περνώντας τα χρόνια, κάποιες από αυτές τις σειρές έγιναν βασικοί πυλώνες των εκδόσεων Αίολος: sci-fi, fantasy αλλά και λογοτεχνία τρόμου. Εκπληρώνεται με αυτόν τον τρόπο και η αρχική σας φιλοδοξία, να συστήσετε αυτό το είδος των κειμένων στους Έλληνες αναγνώστες;
Η λογοτεχνία του Φανταστικού πλέον αφορά ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα του ελληνικού αναγνωστικού κοινού και μπορούμε να πούμε ότι έχει και διαγενεακά χαρακτηριστικά. Πληθαίνουν οι εγχώριοι δημιουργοί, το ίδιο και οι μεταφράσεις. Έτσι αποκαλύπτεται και η τεράστια ποικιλομορφία του Φανταστικού, ενώ παράλληλα οι πετυχημένες μεταφορές έργων σε μικρή και μεγάλη οθόνη συμβάλλουν καθοριστικά στην ευρύτερη διάδοσή τους.
Σίγουρα έχει δημιουργηθεί μια βάση που ξαναδιαβάζει τους κλασικούς του Φανταστικού και θέλει να γνωρίσει σύγχρονους συγγραφείς: ένα συνειδητοποιημένο κοινό, με απαιτήσεις και προσδοκίες.
Η επιμονή μας στα συγκεκριμένα λογοτεχνικά είδη, όσο και η προσοχή στην επιλογή και παρουσίασή τους ίσως να έχει συμβάλει σε κάποιο βαθμό στην εξοικείωση των αναγνωστών. Σίγουρα έχει δημιουργηθεί μια βάση που ξαναδιαβάζει τους κλασικούς του Φανταστικού και θέλει να γνωρίσει σύγχρονους συγγραφείς: ένα συνειδητοποιημένο κοινό, με απαιτήσεις και προσδοκίες.
Για δεκαετίες η sci-fi, η fantasy και η λογοτεχνία τρόμου θεωρούνταν υποδεέστερες και εκτός οποιουδήποτε λογοτεχνικού κανόνα, με συνέπεια σήμερα να ανακαλύπτονται διαρκώς μικρά αριστουργήματα σ’ αυτά τα είδη. Θα δούμε τέτοια βιβλία-προτάσεις στις προσεχείς εκδόσεις σας;
Η ανακάλυψη και επανέκδοση χαμένων συγγραφέων και βιβλίων χαρακτηρίζει την εποχή μας και σαν τάση επεκτείνεται και στον χώρο της μουσικής. Είναι πλέον κοινή πεποίθηση ότι ένα έργο μπορεί να ξεχάστηκε ή να παραμερίστηκε στην εποχή του για τους λάθος λόγους. Πολλές φορές και στην εργογραφία διάσημων συγγραφέων κρύβονται μικρά αριστουργήματα.
Πάντοτε βρισκόμαστε σε αναζήτηση τέτοιων βιβλίων, μιας και η ικανοποίηση της ανακάλυψης είναι μεγάλη. Έχουμε, για παράδειγμα, την τύχη να φιλοξενούμε στον κατάλογό μας κάποια από τα βιβλία της αγαπημένης Ούρσουλα Κ. Λε Γκεν, η οποία υπήρξε παραγωγικότατη. Στους επόμενους μήνες θα κυκλοφορήσουμε ένα εν πολλοίς άγνωστο έργο της, το Always Coming Home, όπου παρουσιάζεται ένας σχετικά απομονωμένος πολιτισμός σε μια κοιλάδα, στο απώτερο μέλλον μετά από μια τεράστια καταστροφή. Σε αρμονία με τη φύση και με ίχνη της τεχνολογίας και του πολιτισμού μας όπως τον ξέρουμε, το βιβλίο αποτελεί ένα είδος ανθρωπολογικής μελέτης: παρουσιάζονται αναλυτικά ήθη κι έθιμα, τραγούδια, ποιήματα και θρύλοι.
Σημαντικό και άκρως επιδραστικό μέρος του καταλόγου σας αποτελούν οι έξι ανθολογίες «Το Ελληνικό Φανταστικό Διήγημα» —ένα από τα λίγα long seller, ιδιαίτερα αυτής της έκτασης. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται η διαχρονική του παρουσία στις αναζητήσεις των αναγνωστών;
Η μοναδικότητα της θεματικής, μιας και δεν γνωρίζουμε για κάποια ανάλογη απόπειρα ανθολόγησης του ελληνικού διηγήματος με αυτά τα κριτήρια θα μπορούσε να είναι μια εξήγηση για τη διαχρονική παρουσία της σειράς στις αναγνωστικές προτιμήσεις, όπως και η μεγάλη ευρύτητα, χρονολογικά και υφολογικά, των διηγημάτων που ανθολογούνται από τον αείμνηστο Μάκη Πανώριο: από τα πρώτα μεταβυζαντινά χρόνια μέχρι σήμερα.
Υπεύθυνος της Ανθολογίας ήταν ο Μάκης Πανώριος, ένας άνθρωπος-κεφάλαιο για τον χώρο της Λογοτεχνίας του Φανταστικού. Πώς ήταν η συνεργασία σας;
Είμαστε τυχεροί που συνεργαστήκαμε με τον Μάκη Πανώριο από το ξεκίνημα των εκδόσεων. Ουσιαστικά ήταν αυτός που μας εισήγαγε στον κόσμο της λογοτεχνίας του Φανταστικού και μας ενέπνευσε για τον εμπλουτισμό των σχετικών σειρών. Έκτοτε και μέχρι τον θάνατό του υπήρξε πολύτιμος συνεργάτης μας. Θα τον ευγνωμονούμε.
Οραματιζόμαστε τον Αίολο με έναν πλούσιο και ποικίλο κατάλογο, σε άμεση επαφή με το κοινωνικό γίγνεσθαι, με βιβλία που παρεμβαίνουν σε δημόσιο διάλογο.
Σήμερα βρίσκεστε σε μια εκδοτική ισορροπία, στην οποία έχουν βρει τη θέση τους η ποίηση, πλάι στη λογοτεχνία του φανταστικού και η φιλοσοφία πλάι στα γκράφικ νόβελς και τα φωτογραφικά λευκώματα του Στέλιου Σκοπελίτη. Πώς οραματίζεστε τις εκδόσεις Αίολος τα επόμενα δέκα χρόνια;
Οραματιζόμαστε τον Αίολο με έναν πλούσιο και ποικίλο κατάλογο, σε άμεση επαφή με το κοινωνικό γίγνεσθαι, με βιβλία που παρεμβαίνουν σε δημόσιο διάλογο. Με βιβλία που είναι παράθυρα σε άλλες κοινωνίες, άλλους κόσμους, άλλες πραγματικότητες. Με βιβλία που μας δείχνουν το διαφορετικό και διευρύνουν τους ορίζοντές μας, καταφέρνοντας, αν όχι να μας αλλάξουν, τουλάχιστον να μας βοηθήσουν στις αναζητήσεις και τους προβληματισμούς μας.
* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ είναι δημοσιογράφος.