marina lykoydi

Με αφορμή το βιβλίο της «Στην Αλβανία του Ενβέρ Χότζα» (εκδ. Βακχικόν), η συγγραφέας Μαρίνα Λυκούδη μιλά για τα χρόνια που έζησε στην Αλβανία κατά το καθεστώς του Ενβέρ Χότζα.

Συνέντευξη στην Ευλαλία Πάνου

Το βιβλίο σας «Στην Αλβανία του Ενβέρ Χότζα» (εκδ. Βακχικόν) είναι ουσιαστικά μια μαρτυρία της παραμονής σας στη γειτονική μας χώρα τα χρόνια του καθεστώτος του Χότζα. Προσωπικό βίωμα ή ιστορική καταγραφή; Προς τα πού γέρνει η πλάστιγγα;

Θα έλεγα και τα δύο μαζί. Δεν μπορώ να αποκόψω το ένα από το άλλο. Ζώντας σε ένα τόπο ερμητικά κλειστό στον έξω κόσμο, αναπόφευκτα τα προσωπικά βιώματα σφραγίστηκαν από τα διαδραματιζόμενα στη χώρα γεγονότα. Ίσως και κάπως έντονα λόγω του παραλογισμού της κατάστασης.

Στη χώρα της «ξενηλασίας» δεν υπήρχαν ξένοι επισκέπτες.

Ο λόγος της παραμονής σας στα Τίρανα ήταν η θέση του συζύγου σας ως Γραμματέας της Ελληνικής Πρεσβείας εκεί. Ποια ήταν η αντιμετώπιση του τότε κομμουνιστικού καθεστώτος απέναντι στους ξένους επισκέπτες, και ειδικά απέναντι στους Έλληνες;

Στη χώρα της «ξενηλασίας» δεν υπήρχαν ξένοι επισκέπτες. Όσοι έρχονταν ήσαν προσκεκλημένοι του καθεστώτος, εκπρόσωποι διαφόρων μαρξιστικο-λενινιστικών κινημάτων προσκείμενων στη «χοτζική» ιδεολογία, και ετύγχαναν πλουσιοπάροχης φιλοξενίας. Ελληνικά μουσικά συγκροτήματα έρχονταν στην Αλβανία κατόπιν ειδικής άδειας. Οι συναυλίες που έδιναν στις κυριότερες αλβανικές πόλεις συνετέλεσαν στην αλλαγή των εχθρικών διαθέσεων που είχαν αναπτύξει οι Αλβανοί από την προπαγάνδα εναντίον της χώρας μας. Ήταν η εποχή που ο Χότζα έκανε ένα άνοιγμα προς την Ελλάδα.

Τι «γεύση» άφησαν στα παιδιά σας εκείνα τα χρόνια; Πώς μπορεί κανείς να εξηγήσει σε ένα παιδί, μεταξύ άλλων, την προπαγάνδα, τη λογοκρισία και την έλλειψη αγαθών;

Τα παιδιά ήταν μικρά, οπότε δεν «σημαδεύτηκαν» από την κατάσταση. Φροντίζαμε κι εμείς να τους υποδεικνύουμε ορισμένα πράγματα, να μη πετάνε τίποτε κάτω, να μη κοιτάνε παράξενα τα άλλα παιδιά, να μη τρώνε λιχουδιές στο δρόμο. Γενικά η ηλικία τους ήταν τέτοια που δεν απαιτούσε από εμάς ιδιαίτερες συζητήσεις, εξηγήσεις ή αναλύσεις. Οι εκδρομές στην πανέμορφη φύση παρέα με συνομήλικα παιδιά, που οι γονείς τους υπηρετούσαν σε άλλες πρεσβείες, μικρές φιλίες και ανταλλαγές δώρων, προετοιμασίες μικρογιορτών γέμιζαν τον χρόνο τους.

Ούτε χρόνο είχαν οι άνθρωποι να σκεφτούν, ούτε διάθεση, ούτε δυνατότητα να διαβάσουν μη προπαγανδιστικά βιβλία.

Ποια ήταν τα συναισθήματα και οι σκέψεις των Αλβανών πολιτών εκείνα τα χρόνια; Ανέπτυσσαν δράση ενάντια στο καθεστώς;

Πώς να τα εκφράσουν; Να ρισκάρουν ένα Σπατς; Οπωσδήποτε κάτι γινόταν μέσα τους, αλλά το κατάπιναν.

Στην Αλβανία του Ενβέρ ΧότζαΣτο βιβλίο σας αναφέρεστε στις διώξεις που υπέστησαν Αλβανοί άνδρες και γυναίκες συγγραφείς που τόλμησαν να γράψουν ό,τι ήθελαν, χωρίς να πάρουν έγκριση από το κράτος. Αυτό το «χτύπημα» στη λογοτεχνία καθυστέρησε πιστεύετε την ωρίμανση της αλβανικής κοινωνίας;

Οπωσδήποτε, αλλά δεν ήταν το μόνο. Ούτε χρόνο είχαν οι άνθρωποι να σκεφτούν, ούτε διάθεση, ούτε δυνατότητα να διαβάσουν μη προπαγανδιστικά βιβλία. Τι να κάνουν; Πότε-πότε ξεπρόβαλαν κάποιες ελάχιστες εξαιρέσεις. Η ανελευθερία οδηγούσε στη μοιρολατρία.

Υπήρξε στιγμή που αισθανθήκατε ότι κινδυνεύετε, εσείς ή ή οικογένειά σας;

Όχι, ποτέ. Είχαμε άλλωστε τη Sigurimi που μας προστάτευε! Κι αν μερικές φορές οι ματιές των ανθρώπων απέναντί μας ήταν βλοσυρές, υπήρχαν πολλοί λόγοι δικαιολογίας.

Έχετε επισκεφθεί ξανά την Αλβανία μετά τον θάνατο του Χότζα και την πτώση του ολοκληρωτικού καθεστώτος του; Θυμίζει σε τίποτα τη «Γη των Αετών» του 1978;

Όχι, προς το παρόν. Έχω δει όμως ντοκιμαντέρ, φωτογραφίες, έχω ακροαστεί αφηγήσεις επισκεπτών και κυρίως του συζύγου μου και έχω μείνει άναυδη μπροστά στον οικοδομικό οργασμό της χώρας. Όντως δεν θυμίζει σε τίποτε τη «Γη των Αετών» του 1978. Κυρίως, όταν είδα το Δυρράχιο, έμεινα. Δεν ξέρω αν θα μου άρεσε…

politeia link more

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Φώτης Τερζάκης: «Ως συμπεριληπτικό όνομα, η

Φώτης Τερζάκης: «Ως συμπεριληπτικό όνομα, η "Ανατολή" είναι ήδη μια ρατσιστική και αποικιοκρατική κατηγορία, ένας τόπος της φαντασίας μας»

Μιλήσαμε με τον Φώτη Τερζάκη με αφορμή την πρόσφατη επανακυκλοφορία της μετάφρασής του της περίφημης μελέτης του Έντουαρντ Σαΐντ (Edward Said) «Οριενταλισμός», στη σειρά «Κάλλιστος» των εκδόσεων Σάλτο.

Στον Κ.Β. Κατσουλάρη 

...
Ανδρέας Ασσαέλ: «Η δράση της Οργάνωσης Τοτ είναι άγνωστο κεφάλαιο της ελληνικής Ιστορίας και μέρος του Ολοκαυτώματος»

Ανδρέας Ασσαέλ: «Η δράση της Οργάνωσης Τοτ είναι άγνωστο κεφάλαιο της ελληνικής Ιστορίας και μέρος του Ολοκαυτώματος»

Με αφορμή την κυκλοφορία του ιστορικού δοκιμίου του «Στα κάτεργα του θανάτου» (εκδ. University Studio Press), ο Ανδρέας Ασσαέλ μιλά για εγκλήματα των Ναζί στο φαράγγι της Καρυάς και εξηγεί γιατί το βιβλίο του συνιστά μια άρτια τεκμηρίωση της δράσης της Οργάνωσης Τοτ (Todt) στην Ελλάδα. 

...
5 λεπτά με τον Κωνσταντίνο Γιατρά

5 λεπτά με τον Κωνσταντίνο Γιατρά

Πέντε λεπτά με έναν συγγραφέα. Σήμερα, ο Κωνσταντίνος Γιατράς, για το μυθιστόρημά του «Ηθική και ανήθικοι» (εκδ. Νίκας).

Επιμέλεια: Book Press

Πώς ξεκινήσατε να γράφετε το βιβλίο σας; Θυμάστε το αρχικ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

Για το βιβλίο της Αουρόρα Βεντουρίνι (Aurora Ventoyrini) «Οι ξαδέλφες» (μτφρ. Μαρία Αθανασιάδου, Θεώνη Κάμπρα, Αλίκη Μανωλά, Ιφιγένεια Ντούμη, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, εκδ. Carnivora). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία του Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι «Santa Sangre» (1989).

...
Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Για την αυτοβιογραφία του Πάπα Φραγκίσκου με τίτλο «Ελπίδα, η αυτοβιογραφία» που κυκλοφορεί σε μετάφραση Άννας Παπασταύρου από τις εκδόσεις Gutenberg. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Είμαι πάντοτε επιφυλακτικός απέναντι στις αυτοβιογραφίες, αν και έ...

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

Για το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Λουίζ Σβαρτς (Luiz Schwarcz) «Δεν έχω ανάσα» (μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Ίκαρος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Λουίζ Σβαρτζ είναι ένας από τους σημαντικότερους εκδότες της Βρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ