
Πέντε λεπτά με έναν συγγραφέα. Σήμερα, ο Λουκάς Αναγνωστόπουλος με αφορμή το βιβλίο του «Οι μύθοι του χθες και οι άνθρωποι του σήμερα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γράφημα.
Επιμέλεια: Book Press
«Οι αρχαίοι μύθοι είναι συναρπαστικοί και διαχρονικοί. Τα πάθη και οι αρετές των ηρώων βρίσκουν εφαρμογή στο σήμερα και αντιστοιχούν στο ατομικό και συλλογικό γίγνεσθαι. Κατά πόσο ο σημερινός άνθρωπος έχει στοιχεία του Σίσυφου, του Προμηθέα και του Τάνταλου;»
Το βιβλίο σας Οι μύθοι του χθες και οι άνθρωποι του σήμερα απαρτίζετε από τρεις ενότητες. Ποιο νήμα τις ενώνει;
Έχω μια θεωρία που την ονομάζω το υφαντό του κόσμου. Το κοσμικό πέπλο φτιαγμένο από δισεκατομμύρια νήματα αλληλεπιδράσεων, δεδομένων, πράξεων. Είναι η δική μου μεταφορά για τον ασύλληπτο πίνακα μεταβλητών, φυσικών, ανθρώπινων, καιρικών, ζωικών, φυτικών. Θεωρούμε πως είμαστε ικανοί για το οτιδήποτε. Στην επιφάνεια ισχύει. Μοιάζουμε με μια πολυμεταβλητή εξίσωση εκατομμύριων μεταβλητών. Και όμως. Στην πραγματικότητα είμαστε προβλέψιμοι. Είμαστε οι επιλογές μας και αυτές περιορίζονται από τα πάθη, τους φόβους, τις επιθυμίες, τα ένστικτα, το περιβάλλον που μεγαλώσαμε, την εκπαίδευσή μας. Οι ήρωες των μύθων και μείς στο σήμερα είμαστε ενωμένοι σε αυτό το υφαντό με νήματα. Τα θέματα που αντιμετωπίζουν οι μύθοι, είναι τα θέματα που μας απασχολούν και σήμερα. Ο υπαρξιακός και οικονομικός βράχος του Σίσυφου που κουβαλάμε κάθε μέρα, τα δεσμά του Προμηθέα στη ζωή μας και η στέρηση του Τάνταλου σε ένα περιβάλλον πλασματικής αφθονίας είναι ζητήματα διαχρονικά και αυξανόμενης σημασίας. Οι απαντήσεις που θα δοθούν θα καθορίσουν την πορεία μας ως μονάδες και ως σύνολο.
Τι είναι για σας ένας μύθος; Πώς δημιουργείται και σε τι εξυπηρετεί;
Για μένα ο μύθος είναι μια λαϊκή αφήγηση που με έξυπνο, συμβολικό και παραστατικό τρόπο σκιαγραφεί διαχρονικά γνωρίσματα των ανθρώπων και περιγράφει την πορεία μας και τις συνέπειες από τις (μη) πράξεις μας και τα λεγόμενα και τα ανείπωτα μας. Ο μύθος είναι ιστορίες φτιαγμένες από ανθρώπους για ανθρώπους, ακόμα και όταν περιλαμβάνουν τους Θεούς. Όχι τυχαία οι μπαγάσες οι πρόγονοι μας δεν έφτιαξαν Θεούς απρόσιτους και ανέγγιχτους από τα ανθρώπινα πάθη και λάθη. Οι Θεοί και οι ήρωες των Ελλήνων είμαστε εμείς με τα καλά μας και τα άσχημα. Στο τι εξυπηρετεί ένας μύθος; Είναι ένας οδικός χάρτης για το που οδηγούμαστε ατομικά και συλλογικά με τις σκέψεις, τις πράξεις και τις παραλείψεις μας. Στο χέρι μας είναι ποιον δρόμο θα ακολουθήσουμε.
Με τους συγκεκριμένους μύθους επικοινωνούν μονάχα οι Έλληνες πολίτες, ή οι μύθοι αυτοί μπορούν να μας βοηθήσουν να σκεφτούμε τον κόσμο μας γενικότερα;
Ένας από τους λόγους που επέλεξα να ασχοληθώ με τους συγκεκριμένους μύθους είναι πως τα μυθικά πρόσωπα με τα καλά τους και τα άσχημά τους αποτελούν αρχετυπικά πρότυπα. Κουβαλάμε μέσα μας την ανθρωπιά, την καλοσύνη, την πονηριά αλλά και την κακία και την παλιανθρωπιά των εν λόγω ηρώων. Εξάλλου οι ήρωες είναι συνδεδεμένοι με συλλογικά οικονομικά, κοινωνικά και εκπαιδευτικά προβλήματα που δεν είναι αποκλειστικό «προνόμιο» της χώρας μας.
Από όλη την αρχαιοελληνική μυθολογία επιλέξατε τρεις μύθους, του Σίσυφου, του Προμηθέα και του Ταντάλου. Γιατί όχι μια γυναικεία μυθολογική μορφή;
Ενδιαφέρουσα ερώτηση. Δεν το είχα σκεφτεί νωρίτερα. Ο βασικός λόγος είναι πως για τις τρεις θεματικές ενότητες που είχα σκεφτεί τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο με εξυπηρέτησαν οι συγκεκριμένοι ήρωες. Η δράση τους και το υπόβαθρο τους «έδεναν» με τα δεδομένα που είχα στα χέρια του και τον τρόπο που ήθελα να δομήσω και να αναλύσω τις σκέψεις μου για τα θέματα που καταπιάστηκα.
Σε ποιους απευθύνετε το βιβλίο σας;
Σε μια ευρεία γκάμα ανθρώπων με επιστημονικό και μη υπόβαθρο. Φιλόλογοι, λογοτέχνες, οικονομολόγοι, κοινωνιολόγοι, πολιτικοί επιστήμονες, φοιτητές διαφόρων επιστημών θα βρουν σίγουρα από μια ενότητα που τους παρέχει γνωστικό υλικό και έναυσμα για περαιτέρω έρευνα και ανάπτυξη θεωριών και συλλογισμών. Επιπλέον, αναγνώστες με ενδιαφέροντα και αναζητήσεις μπορούν να το διαβάσουν καθώς είναι γραμμένο με απλό τρόπο.
Ποιο βιβλίο διαβάζετε αυτές τις μέρες;
Θα μου επιτρέψετε να σας πω δυο βιβλία που διάβασα και που μ’ ενθουσίασαν με το ύφος και τη θεματική τους. Είναι δυο εξαιρετικές πένες και έχω την τιμή να είμαι φίλος τους. Το πρώτο βιβλίο είναι η Μονωτική ταινία (Ιωλκός) από την Ελένη Καραμαγκιώλη και το δεύτερο το Πορνογραφία (Μετρονόμος) από τη Χαριτίνη Ξύδη.