Ο Φιλολογικός Όμιλος Ελλάδος και οι εκδόσεις Γράφημα προχωρούν στην έκδοση τόμου επιθεώρησης τέχνης, σε ετήσια βάση. Ένας τόμος ο οποίος θα περιστρέφεται γύρω από δοκίμια λόγου, θεωρητικά επεξεργασμένα, με επίκεντρο το θέατρο, τον κινηματογράφο και τις εικαστικές τέχνες. Σκηνοθέτες, σεναριογράφοι, ηθοποιοί, ζωγράφοι, φωτογράφοι, κριτικοί, ακαδημαϊκοί, έχουν ήδη ανταποκριθεί θετικά στην πρόσκληση, γεγονός το οποίο μαρτυρά την αναγκαιότητα στην οποία το εγχείρημα καλείται να ανταποκριθεί.
Πράγματι, αυτός υπήρξε ο αρχικός πυρήνας της σκέψης μας. Να προετοιμαστεί ένα έντυπο το οποίο θα διαμορφώσει τους όρους παρουσίας των τεχνών, εν συνόλω, στον δημόσιο λόγο. Ένα έντυπο μέσα από τις σελίδες τού οποίου θα είναι εφικτό να αναπτυχθεί γόνιμος διάλογος, ώστε να αποκτήσει ενότητα και ομοιομορφία στην έκφραση η κατακερματισμένη γύρω μας πραγματικότητα της πολιτιστικής δημιουργίας του τόπου. Ένα έντυπο, τέλος, στο οποίο θα αναπτυχθούν, μέσα από δοκίμια και θεωρητικά έργα, ζητήματα που απασχολούν τους ανθρώπους των τεχνών, θα καταγραφούν θέσεις και απόψεις, θα ξεδιπλωθούν αντιθέσεις, αλλά και σημεία κοινής αποδοχής.
Διαπιστώνοντας πως εδώ και δεκαετίες λείπει απ' την εγχώρια πνευματική παραγωγή μία έντυπη ύλη στην οποία να συγκεντρώνεται το σύνολο των αναφορών, το εν λόγω εγχείρημα επιδιώκει να συσπειρώσει την πρωτοπορία σε κάθε μετερίζι της τέχνης. Από το θέατρο και τον κινηματογράφο έως τη φωτογραφία, την αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική, τα δοκίμια λόγου σκοπεύουμε να μετατραπούν σε γέφυρες επικοινωνίας με το ευρύ αναγνωστικό κοινό, θεματικών απ' τις οποίες κεντρικό αφήγημα θα αναγνωρίζεται η αξία του λόγου, της βιωματικής εμπειρίας και της άποψης σε σχέση με τα διαδραματιζόμενα ζητήματα της σύγχρονης πολιτιστικής πραγματικότητας, της σύγχρονης συλλογικής ζωής. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Τρεις φίλοι, δυο προσφυγόπουλα κι ένα εβραιόπουλο, γεννημένοι το 1925 στη Θεσσαλονίκη, μεγαλώνουν στην ταραγμένη δεκαετία του 1930, κάνοντας όνειρα και σχέδια για το μέλλον. Έρχεται, όμως, η γερμανική κατοχή, με τη βία των κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους, για ν' αρχίσουν να γκρεμίζονται τα όποια όνειρα. Κι ακολουθεί η, ακόμα πιο σκληρή, εποχή των πρώτων μετακατοχικών χρονών. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Η Αθήνα τη δεκαετία 1960-1970 είναι μια πρωτεύουσα των αντιθέσεων, των κοινωνικών διαφοροποιήσεων και των δομικών μεταβολών, που ολοένα κλυδωνίζουν τη συλλογική ισορροπία. Μια ισορροπία τεχνητά διαμορφωμένη σε ένα παραδοσιακό σύνολο ιεραρχιών και εξωτερικών αναφορών. Μία πρωτεύουσα στους κόλπους της οποίας θα αναπτυχθούν πολιτικά, οικονομικά και πολιτιστικά γεγονότα, αντανάκλαση των αλλαγών που κυοφορούνται στο παρασκήνιο της καθημερινής επιφανείας. Σε αυτόν τον τόμο διηγημάτων, τα μέλη του Φιλολογικού Ομίλου, εφαρμόζοντας τις κατευθυντήριες οδηγίες της τεχνοτροπίας του δομημένου ρεαλισμού (Α' επίπεδου τεχνικής), επιχειρούν να αναδείξουν τις πτυχές αυτής της εποχής, τις άγνωστες αίτιες που προκάλεσαν σειρά εξελίξεων, το αθέατο υπόστρωμα των ζητημάτων που άπτονταν των κοινωνικών κατηγοριοποιήσεων. Στόχευσαν στην ουσιαστική επεξήγηση των δεδομένων, όπως αναλύονται στην τεχνική, και επεδίωξαν τη μορφική, υφολογική και αισθητική αναπαράσταση των διαδραματιζόμενων γεγονότων. Η Αθήνα της δεκαετίας του εξήντα, μέσα από τον δομημένο ρεαλισμό, αποκτά εκ νέου υπόσταση, όχι ως εξωτερική απεικόνιση μιας πράξης, αλλά ως ανατομία μιας πραγματικότητας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο Μήτσος, νόμιζε πως είχε στα χέρια του αρχαίο θησαυρό, από αγαλματίδια, κτερίσματα, δαχτυλίδια, στολίδια, εγχειρίδια, χτένες, πόρπες, σφραγιδόλιθους, μινιατούρες -από ασπίδες, από σπαθιά- νομίσματα και άλλα αρχαία μικροαντικείμενα, σπανιότατα, ως μοναδικά, τεράστιας αρχαιολογικής και οικονομικής αξίας. Λειτουργούσε συνωμοτικά, να μην τον πιάσουν στα πράσα, με έναν τέτοιας αμύθητης αξίας θησαυρό, και φοβείτο αναλόγως, μην εισέλθει εις την μπουρού δια απεριόριστον χρόνον, ενδεχομένως ίσον με την χρονολογικήν αξίαν των "λαθραίων, αρχαίων αντικειμένων". Ο δε θησαυρός του δεν ήτο παρά μόνον αντίγραφα και ψευδεπίγραφα χειριστής ποιότητος.
Εκραύγαζαν μακρόθεν τα αντικείμενα, πως αυτού του είδους ο θησαυρός βρίσκεται σε όλα τα παλαιοπωλεία, πωλείται ελευθέρως, εις χαμηλήν τιμήν και κανείς φύλακας του νόμου και της τάξεως δεν ενόχλησε ποτέ αυτούς τους πωλητάς. Αφού, όμως, εκείνος δεν το γνώριζε, λειτουργούσε καλή τη πίστη, θα λέγαμε. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Το έργο που κρατάς στα χέρια σου, αναγνώστη, αποτελεί τη θεωρητική ανάλυση και τεκμηρίωση της τεχνοτροπίας του "δομημένου ρεαλισμού", τεχνοτροπίας την οποία υιοθετεί σε ποίηση και πεζογραφία ο Φιλολογικός Όμιλος Ελλάδος. Μέσα από τις σελίδες του θα έρθεις σε επαφή με την αναγκαιότητα και την βαθύτερη στόχευση του εγχειρήματος, συνολικά. Από τις πρώτες κιόλας σειρές γίνεται αντιληπτό πως το νέο ρεύμα σκέψης στη λογοτεχνία συνδέεται άμεσα με την επιθυμία για γνώση στην ακρότητα των λεπτομερειών της, για αλήθεια στην κορύφωση των εικόνων, για κατασκευή μιας νέας πραγματικότητας όχι στο φαντασιακό περιβάλλον, αλλά σε αυτό της υλικής αντιστοιχίας. Η νέα πραγματικότητα θα μεταβάλει τους όρους της υλικής δομής, μόνο στην περίπτωση κατά την οποία ανασυνθέσει τα όρια της συνείδησης και αναγκάσει τον αναγνώστη να ταυτιστεί με τις δυνατότητες υπέρβασης από την πληκτική καθημερινότητα. Εμβαθύνουμε, λοιπόν, στις εικόνες, στις λέξεις, στο ιστορικό γίγνεσθαι για να αντιστρέφουμε τους όρους λειτουργίας της γλώσσα, του δρώντος υποκειμένου, της βιωμένης εμπειρίας. Η λογοτεχνία είναι το όπλο μας και ο "δομημένος ρεαλισμός" η γέφυρα για την ενηλικίωση της συνείδησης. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο τόμος μελετών ρωσικής λογοτεχνίας της Ξένιας Καλαϊτζίδου με τίτλο "Λευκές νύχτες και μελανά όνειρα", αποτελείται από επιστημονικά δοκίμια που χρονικά εκτείνονται από τον 19ο έως τον 20ο αιώνα και περιλαμβάνουν πολυεπίπεδες αναφορές και αναγνώσεις προσώπων και έργων της ρωσικής λογοτεχνικής πραγματικότητας, όπως αυτή βιώθηκε εμπειρικά στα χρόνια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Επιπλέον, λαμβάνει χώρα εκτενής αναφορά και σε καταστάσεις και γεγονότα που φέρουν την παρουσία τους έως τις μέρες μας, αναδεικνύοντας, παράλληλα, την αίσθηση συνέχειας και γεφύρωσης, ποιοτικής και αισθητικής, ανάμεσα σε γενιές και γενιές δημιουργών. Η συγγραφέας, με πλούσιες αναφορές σε επίσημες πηγές δημοσιεύσεων και καταχωρήσεων έργων και δημιουργών, όχι μόνο καταγράφει τα δεδομένα της ρωσικής λογοτεχνίας την αντίστοιχη αυτή περίοδο, αλλά, συνάμα, σκιαγραφεί λεπτομερώς τα συνθετικά εκείνα στοιχεία που συγκρότησαν κι εξακολουθούν να προσδιορίζουν την ταυτότητα της σύγχρονης, πνευματικά, Ρωσίας. Γυναίκες και άνδρες, ποιητές και πεζογράφοι, ρεύματα σκέψης και καλλιτεχνικής πρωτοπορίας, όλα αποτυπώνονται με τρόπο ενδελεχή, επιτρέποντας στον αναγνώστη τη νοητή αναπαράσταση μιας ολάκερης εποχής και των συνεπειών της για τον άνθρωπο και τον πνευματικό του κάματο. Ένα έργο σταθμός για την ελληνική λογοτεχνική παραγωγή, καθώς θέτει επί τάπητος τις συνθήκες κάτω από τις οποίες συντελέστηκαν έργα που θαυμάζουμε στο διάβα των χρόνων και για τα οποία ο ανθρώπινος πόνος και ο φόβος έγιναν σημεία αναφοράς και αυτοπροσδιορισμού. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Από την πιο ασήμαντη στιγμή ενός ανθρώπου ως το σπουδαιότερο κατόρθωμά του, όλες εκείνες οι αποφάσεις που έχουν παρθεί μέσα στο διάβα του χρόνου, συνθέτουν το ένα και μοναδικό παρόν. Το πορτρέτο, είναι μία ιστορία όπου ο χρόνος, οι μνήμες και τα όνειρα των ηρώων, συγκρούονται, αναδεύονται, μονιάζουν, με θέα ένα αιγαιοπελαγίτικο νησί, για να ξεχωρίσουν, εν τέλει, τα σπουδαιότερα από τα ανώφελα, τα ορισμένα από τα προκαθορισμένα, η αλήθεια από το ψέμα και η ζωή από τον θάνατο. Έτσι, στο τέλος, απομένουν ως θύμηση επάνω στην άμμο της ζωής, χνάρια με καθάριο αποτύπωμα. Όμως, για να στεριώσει ό,τι ολότελα έχει χαθεί, είναι αναγκαίο πρώτα να το λησμονήσεις. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Η νουβέλα με τίτλο "Διάστρεμμα" περιστρέφεται γύρω από τη συνάντηση τριών γυναικών, οι οποίες συνδέονται με μακροχρόνια φιλία και επικοινωνούν τακτικά με συναντήσεις που έχουν λάβει ψυχοθεραπευτικό χαρακτήρα. Ο τρόπος με τον οποίο εξελίσσεται η τελευταία τους συνάντηση γίνεται το όχημα μέσω του οποίου θα αποτυπωθούν οι ανησυχίες, οι αγωνίες, τα όνειρα και οι επιθυμίες τους, ενώ, παράλληλα, θα έρθουν στην επιφάνεια οι μεταξύ τους προστριβές και οι αντιξοότητες που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά τους.
Μέσα από τον μεταξύ τους διάλογο θίγονται ζητήματα σχετικά με το φύλο, τη γυναικεία ταυτότητα και τους κοινωνικούς ρόλους που τη διαμορφώνουν, τον θεσμό της οικογένειας, τη μητρότητα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τις εργασιακές σχέσεις, την κοινωνική τάξη, τη φύση της τέχνης, και, συνολικότερα, τη σύγχρονη πραγματικότητα, με την οποία έρχεται αντιμέτωπη η σημερινή γυναίκα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Η κατάσταση εξαίρεσης συνιστά την κατακλυσμιαία και ριζική απαλλαγή της κυριαρχίας από κάθε αναγκαιότητα νομικής ερμηνείας και δικαιολόγησης των πολιτικών της αποφάσεων, καθώς σε αυτή τη στιγμή είναι που τα νομικά συμφραζόμενα διυλίζονται εντός της επικράτειας της πολιτικής ιδιοτέλειας, περιθωριοποιούνται και τοποθετούνται -ακολουθώντας το σχετικό τελετουργικό- σε κάποιο εμβληματικό μουσείο συνταγματικής ιστορίας, δίπλα στα εκθέματα της περιόδου του κράτους δικαίου. Ο κυρίαρχος, εξάλλου, δεν συνιστά παρά την υλική εκφορά του κοινωνικοπολιτικού συσχετισμού δυνάμεων σε μια ορισμένη χρονική περίοδο, καταδεικνύοντας μια ορισμένη δυνατότητα επιβολής σε ένα ορισμένο σώμα κυριαρχούμενων. Όταν ο κυρίαρχος αποφασίζει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, λαμβάνει μια πολιτική απόφαση. Μια απόφαση που, ουσιαστικά, αναδιατάσσει το οντολογικό πλαίσιο και τη μορφολογική απόδοση του χαρακτήρα της κυριαρχίας. Πρόκειται για μια, εσωτερική και εξωτερική, μεταβολή, η οποία υποτάσσεται στην αρχετυπική αναγκαιότητα της κυριαρχίας, περί αέναης αναπαραγωγής των πόρων διαιώνισής της, προκειμένου να αυτοεκπληρωθεί ως διηνεκής επιβολή. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

ΟΛΥΜΠΙΚ
Κάθομαι δέκατη τέταρτη σειρά, έβδομη θέση,
στην αίθουσα τού σινεμά.
Παραδίπλα, στ' αριστερά μου,
ένας άνδρας, κοντά στα εξήντα,
πασπατεύει με τις παλάμες
τα μπούτια της Σούλας.

Κοιτώ τριγύρω· είμαστε οι μόνοι θαμώνες.
Η προβολή της ταινίας δεν άρχισε ακόμη.

Σφυρίζω προς το μέρος της.

"Δώσ' μου δυο λεπτά, τελειώνω κι έρχομαι", αποκρίνεται,
καθώς ανοίγει τα πόδια.
[Από την έκδοση]

Υπέροχη μέρα

Κοιτάζω τις χιονισμένες κορφές
βουνών απάτητων στον καιρό
μαύρα σύννεφα σφιχτά τις αγκαλιάζουν
και βοριάς, κακορίζικος, σφυρίζει γύρω μου,
αγριεμένη θάλασσα·
τριγύρω κόσμος λουφαγμένος
«Υπέροχος καιρός» σκέφτηκα
κι έπεσα στα κύματα τα μανιασμένα,
πίσω· να κερδίσω τη ζωή μου
[Από την έκδοση]

Η συλλογή διηγημάτων "Μονοπάτια" είναι μια ανοιχτή βεντάλια ιστοριών. Άνθρωποι που ζουν δίπλα μας. Ιστορίες που μπορεί να μοιάζουν με τις δικές μας. Φέτες ζωής, μικρές και μεγάλες στιγμές. Σαν να ακούμε κάποιον φίλο να μας αφηγείται μικρά κομμάτια της δικής του ζωής, καθισμένος πλάι μας στον καναπέ του σπιτιού. Μας μιλά για την πανδημία και την κανονικότητα, για τη ζωή και τον θάνατο, για τα ανθρώπινα δεινά και την αγωνιστικότητα, για τη νεότητα και το γήρας, για την αγάπη και το μίσος, για τον έρωτα και την προδοσία, για τη σύνδεση με τον άλλον και τον αποχωρισμό, για τη φιλία και τη μοναξιά, για τον θυμό και τη συγχώρεση, για τον δάσκαλο και τον μαθητή, για το παιχνίδι της γραφής και τη δημιουργικότητα. Τριάντα ένα διηγήματα που διατρέχουν τα μονοπάτια της ζωής και αφουγκράζονται τα ανθρώπινα πάθη. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο Φιλολογικός Όμιλος Θεσσαλονίκης θέτοντας σε εφαρμογή την πρακτική κατασκευή μίας νέας λογοτεχνικής παράδοσης, και με δεδομένη την επιθυμία αξιολόγησης των ορίων της ιστορίας της ελληνικής λογοτεχνίας τού 19ου και του 20ού αιώνα με νέα οπτική πρόσληψη της πνευματικής παραγωγής, προχωρά σε σειρά εκδοτικών δημοσιεύσεων μέσα από τις οποίες θέτει επί τάπητος το ζήτημα της κοινωνικής αφετηρίας και των αιτιακών σχέσεων ανάμεσα στο δρων υποκείμενο και τη συλλογική ταυτότητα. Αρχής γενομένης από την ανθολογία ποίησης με τίτλο "Στιγμές. Ο ποιητής Τόλης Νικηφόρου, 1966-2022" στην οποία διερευνάται το κοινωνικό υπόβαθρο μέσα από το οποίο αναπτύχθηκε η ποιοτική παρέμβαση του ποιητικού λόγου στον δημόσιο χώρο.
Ο ποιητής Τόλης Νικηφόρου αποτελεί σύμβολο αυτής της εξελικτικής πορείας, η οποία κατέγραψε τα διακριτά του χαρακτηριστικά παράλληλα με τις μεταβολές του συλλογικού γίγνεσθαι, τόσο σε πολιτικό, όσο και σε πολιτιστικό επίπεδο ανταπόκρισης της βιωμένης εμπειρίας. Η ποίηση του Τόλη Νικηφόρου είναι ο ορισμός της δραστηριότητας ενός κοινωνικού πολλαπλασιασμού των προβληματισμών με τους οποίους αναμετρήθηκαν οι πνευματικοί άνθρωποι από το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα έως τις αρχές του 21ου. Είναι ποίηση της ταυτότητας και του συλλογικού ασυνειδήτου· ποίηση της άρνησης, αλλά και της υπέρβασης· ποίηση της ήττας, αλλά και της αισιόδοξης πλευράς των ανθρωπίνων σχέσεων· τέλος, ποίηση της επιθυμίας και της αναγνώρισης του έρωτος ως προμετωπίδα ελευθερίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Κοζάνη, Δεκέμβρης 1960. Η πόλη βουλιάζει στο χιόνι, αλλά κουμπάρος και μπράτιμοι οδεύουν χορεύοντας υπό την συνοδεία οργάνων για να παραλάβουν τη νύφη, καθώς γάμος που ξεκίνησε δεν σταματά. Αυτός ο γάμος, όμως, δεν μέλλεται να γίνει ποτέ.
Φλεβάρης 2010. Ο 65χρονος Νικολάκης επιστρέφει στην γενέθλια πόλη, την Κοζάνη, αναζητώντας απαντήσεις στα ερωτήματα που τον ταλανίζουν εδώ και 50 χρόνια.
Η ζωή μιας μικρής επαρχιακής πόλης την εποχή του '60 όταν αρχίζει σιγά σιγά να αναπτύσσεται και να ξεφεύγει απ' τις δυσκολίες και την ανέχεια σκιαγραφείται μέσα από τα ήθη και τα έθιμά της και, κυρίως, το ιδιαίτερο γλωσσικό ιδίωμα των κατοίκων της.
"Γιαλάν ντουνιάς". Μια έκφραση που χρησιμοποιούσαν παλιά στην Κοζάνη και σημαίνει "ψεύτικος κόσμος", όπως ο κόσμος του μυθιστορήματος και τα γεγονότα που παρουσιάζονται, που είναι προϊόντα μυθοπλασίας, αλλά ορισμένα θα μπορούσαν να είναι αληθινά, ακόμα και αν κάποιες φορές φαντάζουν σαν ψέματα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Από τα μέσα του 19ου αιώνα έως τις αρχές του 20ού, ο ρεαλισμός συνδέθηκε, τόσο νοηματικά όσο και πρακτικά, με την πιστή απεικόνιση της εξωτερικής πραγματικότητας, συνώνυμο της εικαστικής και φωτογραφικής αποτύπωσης αυτής. Ως καλλιτεχνικό ρεύμα, ολοκλήρωσε την πορεία του στα χρονικά πλαίσια τα οποία ορίσαμε στην αρχή του κείμενου. Ως μηχανισμός, ωστόσο, η χρήση του οποίου επιτρέπει στον δημιουργό να κατασκευάσει τον λόγο (βλ. έργο τέχνης - προϊόν πνευματικής παραγωγής) ως αντιπρόταση στον εκάστοτε παρόντα χρόνο, λειτουργεί συνδυαστικά με τα όρια της πραγματικότητας. Το ερώτημα το οποίο θέτουμε είναι απλό και συνάμα περίπλοκο ως προς την απάντησή του. Ποιος ορίζει τα όρια της πραγματικότητας; (όχι την ίδια αυτή εικόνα, αλλά το πλαίσιο προσδιορισμού της). Με άλλα λόγια, από ποιο σημείο εκκινα και σε ποιο σημείο τέμνεται, η πραγματικότητα, τόσο στην υποκειμενική ερμηνεία των συνθετικών υλικών αυτής, όσο κι από τους ρυθμούς αναπαραγωγής της, δίχως την παρέμβαση του υποκειμενικού στοιχείου; Σε αυτό το ερώτημα, επιχειρεί να απαντήσει το εγχείρημα του Φιλολογικού Ομίλου. Οφείλουμε να χαράξουμε δυο γραμμές στο πεδίο αναφοράς του ρεαλισμού. Από τη μία πλευρά, ορίζουμε τον πνευματικό δημιουργό ως πρώτο και τελευταίο διαμορφωτή της πραγματολογικής αναδιαμόρφωσης του κοινωνικού συνόλου· από την άλλη πλευρά, προσδίδουμε στον ρεαλισμό εργαλειακη χρήση, όχι για την αντιγραφή της εξωτερικής εικόνας του συνόλου, που διαμορφώνεται στην καθημερινή του όψη, αλλά για την κατασκευή της αντιπρότασης στην ίδια αυτή πραγματικότητα, το μέλλον της οποίας -πρώτης ύλης- δεν αφορά τον πνευματικό δημιουργό-καθοδηγητή. Ο ρόλος του τελευταίου αρχίζει και τελειώνει στη διαμόρφωση του αντιλόγου, της νέας πρότασης. Για να προσεγγίσουμε, ωστόσο, το τελευταίο στάδιο αυτής, είναι αναγκαίο να ορίσουμε το πρώτο βήμα προς την ίδια κατεύθυνση, το οποίο αφορά την έννοια της «αλήθειας». [...] ("Δυο σχολές του ρεαλισμού", από την έκδοση)