Πέντε λεπτά με έναν συγγραφέα. Σήμερα, ο Γιώργος Αλισάνογλου με αφορμή την ποιητική του συλλογή «Κυψέλες», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κίχλη.
Επιμέλεια: Book Press
Υπάρχει μια στιγμή στον χρόνο που θεωρείτε την αρχή της συγγραφής της νέας σας συλλογής; Μπορείτε να βρείτε τον μίτο;
Διαβάζοντας μια νέα μετάφραση της Παναγίας των Παρισίων του Ουγκώ, έμεινα στο σημείο που μιλούσε για την Βαβέλ, και πως η Βαβέλ η ίδια ήταν μια κυψέλη. Αμέσως έκανα στο μυαλό μου την αναγωγή στην πύκνωση, στην πολυκοσμία των μεγαλουπόλεων, στο σήμερα, στον σύνθετο εαυτό. Φαντάστηκα τις κοινωνικές μέλισσες, τον τρόπο που λειτουργούν και εργάζονται.
Πώς μας βοηθάει ο τίτλος να πλησιάσουμε τη συγκεκριμένη ποιητική συλλογή; Μια Κυψέλη είναι μια σύνθετη κοινωνία. Είναι αυτή μια σκέψη που μας συνδέει με τα ποιήματά σας;
Οι μέλισσες έχουν τόσο μεγάλη σύνδεση με τον άνθρωπο και κατ’ επέκταση με την τέχνη, στο πλαίσιο μιας αισθητικής λειτουργίας της καθημερινότητας – με τον τρόπο που εργάζονται και σκέφτονται, με τον τρόπο που προσφέρουν το άρωμα των ανθών στις νύμφες, για όλα εκείνα τα αθόρυβα που εκφράζουν και ηχούν με τρόπο λεπτουργικό.
Το ενδιαφέρον μου γι’ αυτή την σύνθετη κοινωνία-μικρόκοσμο είναι ο άξονας της σκέψης που διέπει το βιβλίο. Αυτή η «πύκνωση» που ξεκινά από μέσα μας και περνάει στην πόλη, στην καθημερινότητά μας, στον τρόπο που βιώνουμε και δημιουργούμε μέσα στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Οι Κυψέλες αφηγούνται την ιστορία μιας ημέρας σε τρεις διαφορετικές φάσεις. Ο μικρόκοσμος γίνεται μεγάκοσμος και πάλι μικρόκοσμος, με την ίδια έννοια που το προσωπικό όραμα γίνεται συλλογικό και το αντίθετο.
Οι Κυψέλες αφηγούνται την ιστορία μιας ημέρας σε τρεις διαφορετικές φάσεις. Ο μικρόκοσμος γίνεται μεγάκοσμος και πάλι μικρόκοσμος, με την ίδια έννοια που το προσωπικό όραμα γίνεται συλλογικό και το αντίθετο.
Σε συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης: είναι οι Κυψέλες μια ποιητική συλλογή με κεντρικό κόνσεπτ, με «θέμα». Αν ναι, ποιο είναι αυτό;
Το θέμα είναι πάντα ο άνθρωπος. Αυτή τη φορά ο συνωστισμός, το πλέγμα, η πύκνωση, που ξεκινάει από μέσα μας και περνάει στον κόσμο, στα μεγάλα αστικά κέντρα κι έπειτα επιστρέφει σε μας. Οι μέλισσες είναι το μέσον, η «μεταφορά», ένας παρακείμενος τόπος που δημιουργεί το πεδίο δράσης των νοημάτων. Η ανάγκη του ποιητικού υποκειμένου να στρέψει τις λέξεις πέρα από τον εαυτό του.
Με ποιο τρόπο η ιδέα του αναγνώστη υπάρχει στην ποίησή σας;
Με την ιδέα την συν/γραφής. Με την απόπειρα το προσωπικό να γίνει συλλογικό. Το συγκεκριμένο, αφηρημένο. Γράφω πάντα μαζί με έναν ιδεατό αναγνώστη. Η ανάγνωση των ποιημάτων φωναχτά, αυτή η προφορικότητα, με βοηθάει να φτάσω σε ένα αποτέλεσμα όσο γίνεται πιο ικανοποιητικό για μένα και για τον δυνάμει αναγνώστη.
Ποιο ποίημα ή απόσπασμα από κάποιο ποίημα θα λέγατε ότι συστήνει με τον καλύτερο τρόπο το ύφος και τους τρόπους αυτής της συλλογής;
«οἱ σκιές μας ἁπλώνονται σὰν ρίγος στὴ γῆ
ποὺ εἰσχωρεῖ ἀργὰ στὰ σώματά μας
τὰ ὀνόματα χάνονται – οἱ χρονολογίες συγχέονται
σιωπηλὸ ψύχος τῆς τελευταίας ἄνοιξης
εἶμαι νευρικός, μόλις ποὺ σὲ ἀναγνωρίζω
ἐσὺ κι ἐγὼ εἴμαστε ταξινομήσεις στὸ τετράδιό μου
ὅ,τι σοῦ γράφω μεταμορφώνει τὸ δωμάτιο σὲ ἀπέραντο δάσος
ἂν ἔγραφα κι ἄλλο, ἡ πόλη θὰ γέμιζε δέντρα
κάθε φορὰ ποὺ λὲς «κυψέλη» ἐννοεῖς «μυαλὸ»
δέξου αὐτὸ τὸ μυαλὸ ὅπως δέχεσαι τὸ σύμπαν
ἡ τελετὴ τῶν μελισσῶν
εἶναι ἕνας τρόπος
νὰ κάνουμε ἔρωτα.»
Αν σας ζητούσαν να επιλέξετε ένα από τα δύο, με τι θα λέγατε ότι προσομοιάζουν περισσότερο τα ποιήματά σας: με μουσικά κομμάτια ή με εικαστικά έργα;
Εξαρχής σχεδιάζω τα ποιήματα έχοντας στο μυαλό μου μια παρτιτούρα, δημιουργώντας τους άξονες, τον χώρο και τον χρόνο, τον ρυθμό και τις συνηχήσεις / παρηχήσεις, όμως το τελικό αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές προσομοιάζει με εικαστικό έργο.
