2

Ο Μάκης Πανώριος διατηρεί μια σταθερή παρουσία στην ελληνική λογοτεχνία του φανταστικού τα τελευταία 40 χρόνια. Μέσα από επιμέλειες συλλογών και μεταφράσεων και από το δικό του συγγραφικό έργο, που αριθμεί μέχρι στιγμής 7 μυθιστορήματα/νουβέλες και 4 συλλογές διηγημάτων, διακονεί το είδος με πολύ πίστη, μεράκι, έμπνευση και δημιουργικότητα.

Του Δημήτρη Αργασταρά 

Σήμερα, στα 75 του χρόνια, μας φανερώνεται περισσότερο ώριμος κι έτοιμος από ποτέ, αν κρίνουμε από το τελευταίο του έργο που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Οξύ.

‘‘Η Σιωπή στο τέλος του δρόμου’’ είναι ένα βαθιά αλληγορικό και φιλοσοφικό έργο, στο οποίο συναντιόνται κι αναπλάθονται δημιουργικά το καφκικό σύμπαν, οι λαβκραφτικές αναφορές, η θεατρική μαγεία, η φιλοσοφική ενατένιση, η επιστημονική φαντασία, το όμορφο χιούμορ, και φυσικά η μαγεία της αφήγησης έτσι όπως ξεδιπλώνεται με ζωντάνια μέσα από τα φτερά της φαντασίας. Ο κεντρικό ήρωας, ο Αλέξανδρος, θα ξυπνήσει ένα βράδυ τα μεσάνυχτα και θα αφήσει το σπίτι του, γιατί πρέπει να ταξιδέψει. Είναι ο Ταξιδιώτης προς την Μητρόπολη, που όλοι αναμένουν, προετοιμάζουν αλλά κι ονειρεύονται το ταξίδι του.  Καθ’ οδόν θα συναντήσει τον Οδηγό του, την υπάλληλο του Σταθμού, τον υπεύθυνο Θύρας Βαγονιού, τον Επόπτη του αμαξοστάσιου, τον Φύλακα της Κρύπτης, τα μέλη μιας ιερής αδελφότητας που αναπαριστούν την Ιστορία του Κόσμου, και μερικούς άλλους. Μαζί τους θα συμπορευτεί για ένα διάστημα, θα συζητήσει, θα λάβει οδηγίες και βοήθεια για την πορεία του. Και στο τέλος, ο Αλέξανδρος θα φτάσει στο μικρό πλεούμενο που θα τον οδηγήσει προς την Μητρόπολη, θα φτάσει στον προορισμό του, αλλά εκεί δεν θα χρειάζεται πλέον τίποτε άλλο, με τόση γνώση και σοφία, ελεύθερος των ψευδαισθήσεων, θα του αρκεί μόνο η σιωπή…

Στην ευχάριστη συζήτηση που είχα μαζί του, ο κ. Πανώριος μού αποκαλύφθηκε ένα άνθρωπος σεμνός αλλά και παθιασμένος με την τέχνη του. Ένας παλιός ρομαντικός, με σύγχρονες ανησυχίες. Ο ίδιος προτιμά να αποκαλείται γραφιάς, δηλαδή απλώς ένας άνθρωπος που γράφει, και με πολύ προθυμία δέχτηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις μου.

Ο ήρωας του βιβλίου σας, ο Αλέξανδρος, είναι ένας Ταξιδιώτης. Φαίνεται πως χρησιμοποιείται αυτή την έννοια με την αρχετυπική της σημασία. Τί είναι ο Ταξιδιώτης ; Και πώς γίνεται κανείς Ταξιδιώτης ;

Καταρχήν, να σας πω πως αυτό το βιβλίο που διαβάσατε αποτελεί μέρος μιας άτυπης τριλογίας, που ξεκινά το 1970 με το πρώτο μου μυθιστόρημα, την ‘‘Κατάκτηση’’, και συνεχίζεται με το ‘‘Μαυσωλείο’’ που εκδόθηκε το 2006. Και στα τρία βιβλία πρωταγωνιστής είναι ο Αλέξανδρος, ο Ταξιδιώτης. Και τα τρία είναι μία πορεία μέσα στο ανθρώπινο τοπίο, με σκοπό την κατάκτηση της αυτογνωσίας και την ανακάλυψη του Εαυτού. Ο Ταξιδιώτης θέλει να ολοκληρώσει την πορεία του, που την δημιουργεί ο ίδιος καθώς ταξιδεύει, για να μπορέσει να θέσει υπό ουσιαστικής βάσης το υπαρξιακό του ερώτημα. Είμαστε Ταξιδιώτες εκ φύσεως. Αναγκαστικά θα διασχίσουμε αυτή την πορεία. Αλλά γιατί γίνεται αυτό ; Είμαστε ένα ακατανόητο συμβάν, που θέλουμε να το κατανοήσουμε.

Εμείς μπορούμε να ακολουθήσουμε την πορεία του Ταξιδιώτη; Υπάρχουν σήμερα Ταξιδιώτες;

Ο καθένας ακολουθεί τον δικό του δρόμο. Αυτός ο δρόμος είναι φτιαγμένος για μένα. Ο δικός σας θα είναι διαφορετικός, όσο κι αν θελήσετε να με ακολουθήσετε. Δεν μπορούμε να μπούμε στο μονοπάτι κάποιου άλλου. Ή σωστότερα, δεν υπάρχει συγκεκριμένος δρόμος, ο δρόμος είμαστε εμείς. Έτσι, αναζητούμε τα ερεθίσματα για να φτιάξουμε τον δρόμο μας. Ανεξαρτήτως αν το τέλος είναι ίδιο για όλους, ο Θάνατος…

panorios_siopiΣτο βιβλίο σας απόλαυσα πολύ τον τρόπο με τον οποίο ‘‘συνομιλείται’’ με τον Κάφκα. Επίσης, υπάρχουν δυο-τρεις αναφορές στους Μεγάλους Παλαιούς, ακόμη και σε μη ανθρώπινα όντα. Πόσο σημαντικές είναι για εσάς οι επιρροές σας ; Πιστεύετε πως κάθε λογοτεχνικό έργο προέρχεται από μια προηγούμενη εμπειρία της λογοτεχνίας ;

Ο Κάφκα είναι πραγματικά για εμένα η ίδια η λογοτεχνία. Όπως το είχε πει κι ο ίδιος, ‘‘είμαι λογοτεχνία’’. Οι μυθολογίες του είναι προσχήματα για έναν άνθρωπο που βρίσκεται σε συνεχή επαγρύπνηση. Με το έργο του ο καθημερινός κόσμος μεταμορφωνόταν, αποκάλυπτε πρωτόγνωρες πτυχές, και οι ήρωές του δεν έπαυαν την αέναη αναζήτησή τους για κάτι άπιαστο. Η λογοτεχνία ήταν το μεγάλο πάθος του Κάφκα, που τον κρατούσε σε εγρήγορση, γι’ αυτό και δεν ολοκλήρωσε σχεδόν κανένα από τα έργα του. Τί μπορούσε να ολοκληρώσει ; Αναφέρομαι και στους Μεγάλους Παλαιούς αλλά τους δίνω το δικό μου περιεχόμενο. Για μένα οι Μεγάλοι Παλαιοί είναι η αρχαία σοφία, είναι οι δικοί μας μεγάλοι παλαιοί, οι προσωκρατικοί, ο Πλάτωνας… 

Γράφετε πάντα φανταστική λογοτεχνία, όπου τα όρια μεταξύ πραγματικού και μη παραμένουν ασαφή. Ο αναγνώστης νιώθει μια αβεβαιότητα μεταξύ φυσικών και υπερφυσικών αιτίων. Γιατί έχετε επιλέξει το συγκεκριμένο είδος;

Η φανταστική λογοτεχνία μου επιτρέπει να επιβεβαιώνω την ελευθερία του εαυτού μου. Ανεξαρτήτως συγκεκριμένης κατάστασης. Χωρίς να δεσμεύομαι από τις συμβάσεις της πραγματικότητας. Ποιά πραγματικότητα άλλωστε ; Η πραγματικότητα πάντα μας ξεπερνά, παρά τις προσπάθειές μας να λογικοποιήσουμε τα πάντα. Σκεφτείτε τους πρωτόγονους, πώς μπορούσαν να εξηγήσουν έναν κεραυνό, την έκρηξη ενός ηφαιστείου ; Και γι’ αυτό μιλούσαν για θεούς, μιλούσαν για οντότητες… Σήμερα νομίζουμε πως ξέρουμε καλύτερα από τους πρωτόγονους, ωστόσο εξακολουθούμε να μην βλέπουμε πέρα από την μύτη μας.

Στο βιβλίο σας οι διάλογοι είναι απολαυστικοί ενώ δεν λείπει και το χιούμορ. Η εντύπωσή μου είναι πως γράφατε όχι μόνο με πολύ έμπνευση αλλά και με κέφι. Έχω ακούσει και τις δύο απόψεις, για σας τί είναι περισσότερο το γράψιμο : εργασία ή ευχαρίστηση;

Σας ευχαριστώ πολύ, αν και για μένα δεν ισχύει αυτό που λένε κάποιοι : πόσο υπέροχα πέρασα γράφοντάς το… Όταν κονταροχτυπιέσαι με το Άγνωστο, με την Νύχτα, με την Σιωπή, δεν μπορεί να μην ξεσκίζεσαι από την αγωνία. Νιώθω την υπαρξιακή αγωνία του έργου όταν γράφω, ένας άνθρωπος που πάσχει στο έργο…

Ετοιμάζετε πράγματα για το μέλλον;

Υπάρχουν ήδη έτοιμα ένα μυθιστόρημα και μία συλλογή διηγημάτων. Αυτή την περίοδο γράφω το επόμενο μυθιστόρημα με ήρωα τον Αλέξανδρο. Ο τίτλος είναι ‘‘Όταν έρθει η νύχτα’’, εκεί βιώνεται μία έντονα παρακμιακή ατμόσφαιρα. Βέβαια, η ιδέα υπήρχε πριν την σημερινή κρίση. Σε αυτό το βιβλίο, ο κόσμος από τον οποίο περιβάλλεται ο Αλέξανδρος αρχίζει να δυσλειτουργεί και σταδιακά όλα βυθίζονται, χάνονται, μέσα στην νύχτα. Η κεντρική ιδέα είναι ότι όταν καταστρέφεται ένα σύστημα, καταστρέφονται και τα εργαλεία μέσα από τα οποία έχουμε συνηθίσει να εκφραζόμαστε. Χάνουμε τα κλασικά μας σύμβολα.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Δημήτρης Σαριγγαλάς: «Αυτό που αξίζει θα βρει τον δρόμο του είτε έχει ως αφετηρία τα Τρίκαλα είτε την Αθήνα»

Δημήτρης Σαριγγαλάς: «Αυτό που αξίζει θα βρει τον δρόμο του είτε έχει ως αφετηρία τα Τρίκαλα είτε την Αθήνα»

Μια συζήτηση με τον εκδότη της Γραφής Δημήτρη Σαριγγαλά για το παρόν και το μέλλον των ποιοτικών εκδόσεων που έχουν ως έδρα τους τα Τρίκαλα.

Συνέντευξη στον Κώστα Αγοραστό

Τα τελευταία χρόνια βρίσκουμε στα βιβλιοπωλεία πλήθος νέων βιβλίων που...

Νεκταρία Αναστασιάδου: «Για να ηχεί αληθινό ένα μυθιστόρημα πρέπει να γραφτεί στο ιδίωμα του τόπου του»

Νεκταρία Αναστασιάδου: «Για να ηχεί αληθινό ένα μυθιστόρημα πρέπει να γραφτεί στο ιδίωμα του τόπου του»

Με αφορμή το μυθιστόρημά της «Στα Πόδια της Αιώνιας Άνοιξης» (εκδ. Παπαδόπουλος), η συγγραφέας Νεκταρία Αναστασιάδου μιλά για τη ρωμιοσύνη της Πόλης, το αγαπημένο της πολίτικο ιδίωμα και δίνει τη δική της συνταγή για μια καλή γραφή.

Συνέντευξη στην Ευλαλία Πάνου ...

5 λεπτά με τον Ευθύμιο Σακκά

5 λεπτά με τον Ευθύμιο Σακκά

Πέντε λεπτά με έναν συγγραφέα. Σήμερα, ο Ευθύμιος Σακκάς με αφορμή τη νουβέλα του «Ιβ & Βη» (εκδ. Βακχικόν).

Επιμέλεια: Book Press

Κάποιοι λένε «ένα καλό βιβλίο χρειάζεται ένα μεγάλο θέμα». Ποιο θα λέγατε ότι εί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Ο δημοφιλής συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας Τζο Νέσμπο [Jo Nesbø] αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

Επιμέλεια: Ευλαλία Πάνου

...
Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Στο 10ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου, με τον Κώστα Κατσουλάρη θα συνομιλήσει ο συγγραφέας και πανεπιστημιακός Παναγής Παναγιωτόπουλος. Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά, την Πέμπτη, 28 Σεπτεμβρίου, στις 7μμ.

Επιμέλεια: Book Press

Βίος ...

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

Για το βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ [Michel Houellebecq] «Κάποιοι μήνες της ζωής μου» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Εστία). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Προβοκάτορας, φίλεχθρος, άνθρωπος που ζει από τις αντιπαραθέσεις και...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ