Μάρω Βαμβουνάκη: «Δίχως άνθρωπο ή Θεό, ο καθένας μας συρρικνώνεται και μαραζώνει»

«Όμως εγώ πιστεύω στην αιωνιότητα, στον Λόγο πως με τον θάνατο περνάμε στην όντως ζωή. Θέλω να πιστεύω τουλάχιστον...» Μάρω Βαμβουνάκη

Της Στεφανίας Τζακώστα

«Η ανταλλαγή της σχέσης, με άνθρωπο ή Θεό, βάζει μπροστά μας ένα καθρέφτη αυτογνωσίας» υποστηρίζει η Μάρω Βαμβουνάκη στη συζήτηση που είχαμε με αφορμή το νέο της βιβλίο Η φιλία είναι και δεν είναι παντοτινή (εκδ. Αρμός). Πιστεύει πως «ειλικρινείς και κάλπικες σχέσεις» υπάρχουν παντού και στην πραγματική και στην εικονική ζωή, στο διαδίκτυο. «Όμως εγώ πιστεύω στην αιωνιότητα, στον Λόγο πως με τον θάνατο περνάμε στην όντως ζωή. Θέλω να πιστεύω τουλάχιστον...»

Η φιλία, ο έρωτας, η αγάπη, η σχέση ανδρών-γυναικών, γονιών-παιδιών, η μοναξιά, η προδοσία, η απώλεια, ο φόβος του θανάτου, η ελευθερία, είναι μερικά από αυτά που σας απασχολούν στο νέο σας βιβλίο και που σας έχουν απασχολήσει και παλιά με άλλους τρόπους. Τι άλλαξε τώρα; Είναι η επαφή σας με τα κοινωνικά δίκτυα που έκανε τη διαφορά;

Bέβαια! Άλλο να τα σκέφτεσαι μόνη σου, άλλο να τα γράφεις σε βιβλία που θα εκδοθούν πολύ αργότερα, θα διαβαστούν ακόμα πιο αργά, και άλλο να τα συζητάς μέσα στην αυτόματη σχεδόν αμεσότητα του φέισμπουκ. Να τα καταθέτεις σε τόσα μάτια καλοπροαίρετων και κακοπροαίρετων άγνωστων. Είναι μια πρόκληση νέα!

Όλα όσα αναφέρεται στο βιβλίο σας είναι απόψεις/σκέψεις που γράφατε σε συζητήσεις μέσα στα κοινωνικά δίκτυα με τους διαδικτυακούς σας φίλους. Πόσο ειλικρινείς είναι αυτές οι σχέσεις;

Υπάρχουν ειλικρινείς και κάλπικες σχέσεις πάντα, παντού. Στο διαδίκτυο κυκλοφορεί μια άλλη πνοή. Σύντομα πιάνεις το αυθεντικό όπως και το υποκριτικό αν παρακολουθείς συχνά ένα χρήστη. Για να μη σας πω ότι στο διαδίκτυο οι άνθρωποι άθελά τους αποκαλύπτονται πιο γρήγορα από όσο στη ζωντανή ζωή. Τους σαμποτάρει η σβελτάδα, ο αυθορμητισμός του μέσου. Δεν βλέπετε πόσο θυμώνουν, πόσο οργίζονται κάποιοι; Τι θαυμασμοί και τι φθόνοι βγαίνουν;

Στο διαδίκτυο οι άνθρωποι άθελά τους αποκαλύπτονται πιο γρήγορα από όσο στη ζωντανή ζωή. Τους σαμποτάρει η σβελτάδα, ο αυθορμητισμός του μέσου.

Πόσο συχνά σας έτυχε να απογοητευτείτε από φίλους που είχατε στην πραγματική σας ζωή και που στα κοινωνικά δίκτυα είδατε μια άλλη εικόνα τους;

Περίεργο, αλλά με αρκετούς φίλους και γνωστούς μου από παλιά αντίκρυσα ένα νέο πρόσωπό τους έτσι όπως γράφουν αναρτήσεις, όπως αντιδρούν μέσα σε μια ατμόσφαιρα άλλου είδους, τοξική καμιά φορά. Πολλοί βέβαια παραμένουν ίδιοι, όπως τους ξέρω, κάποιοι όμως μου φάνηκαν λιγότεροι και κάποιοι καλύτεροι και ευφυέστεροι από όσο τους θεωρούσα πριν. Έκπληξη!...

Πώς «αντιμετώπισαν» οι συνομιλητές σας αυτές τις απόψεις; Είναι τελικά το διαδίκτυο «μια πρόκληση ελευθερίας» ή μήπως οι περισσότεροι παγιδεύονται σε μια πλαστή εικόνα του εαυτού τους;

Α, συμφωνούμε σε πολλά! Έχουμε μαζευτευτεί μια παρέα που συμφωνούμε συνήθως, με κοινές ευαισθησίες, κοινές νευρώσεις!... Όσο για το άλλο που ρωτάτε, ούτε στο φμπ διαρκεί για πολύ η πλαστή εικόνα σου. Σου ξεφεύγει ο εαυτός σου θες δεν θες. Εξάλλου, οι ενήλικες έστω, παγιδεύονται γενικώς όταν θέλουν να παγιδευτούν. Και όχι μόνο μέσα στον εικονικό κόσμο.

Κάποιοι άνθρωποι «κρυμμένοι» πίσω από μια οθόνη και μέσα από τις συζητήσεις βγάζουν και τον πραγματικό τους εαυτό, ή έναν εαυτό που μέχρι τότε ήταν κρυμμένος. Μήπως αυτό είναι απελευθερωτικό;

Ναι, ναι! Το είδα κι εγώ τούτο το λυτρωτικό που λέτε! Η δήθεν μάσκα του χρήστη επιτρέπει σε αρκετούς ντροπαλούς χαρακτήρες να ανοιχτούν κι αυτό είναι καλό για τους ίδιους και τις μοναξιές τους.

Λέτε πως η «ψυχοθεραπεία, η ψυχανάλυση μπορούν να βοηθήσουν σε σημαντικό βαθμό τα ψυχολογικά μας κομποδέματα». Έχουμε δηλαδή ανάγκη τον άλλον για να σκεφτούμε τον εαυτό μας;

Μα η σχέση είναι ζωή και οδός και αλήθεια όταν την θέλεις. Δίχως σχέση, με άνθρωπο ή Θεό, με πρόσωπο πάντως, ο καθένας μας συρρικνώνεται στις φαντασιώσεις του και μαραζώνει. Η ανταλλαγή της σχέσης, με άνθρωπο ή Θεό λέω πάλι, βάζει μπροστά μας ένα καθρέφτη αυτογνωσίας.

Και η οικογένεια; Η οικογένεια που κάνουμε μπορεί να μας βοηθήσει να λύσουμε προβλήματα με αυτήν που έχουμε, ή απλώς επαναλαμβάνουμε «μοτίβα», κάνουμε τα ίδια σε παραλλαγές; Πόσο ελεύθεροι είμαστε πραγματικά;

Δύσκολες και ζωτικές ερωτήσεις! Δεν απαντάς σύντομα σ΄αυτές, καμιά φορά δεν φτάνει μια ζωή να καταλάβεις και να απαντήσεις. Πότε λύνουμε κόμπους, πότε επαναλαμβάνουμε νοσηρά μοτίβα, πότε χρησιμοποιούμε τους συγγενείς μας για να συντηρούμε νευρώσεις μας και οφέλη τους, να κρυβόμαστε. Όλα εξαρτώνται από το πόσο αποζητάς αυθεντικές, γνήσιες σχέσεις, ζωντανή ζωή, ή καταφύγιο. Καταφύγιο ώστε να κρύψεις τα δαιμόνια και τις μούμιες σου.

Όμως οι άνθρωποι έχουμε διαρκώς, ως την τελευταία αναπνοή μας ευκαιρίες να διορθωθούμε, να διορθώσουμε, με χίλιους τρόπους.

Και οι γονείς; «Θερίζουν ό,τι σπέρνουν»; Το σχολείο, το κράτος, δεν παίζουν κάποιο ρόλο;

Κατά κανόνα οι γονείς θερίζουν ό,τι σπέρνουν. Κατά κανόνα οι αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα. Κατά κανόνα παθαίνεις όσα έκανες. Όμως οι άνθρωποι έχουμε διαρκώς, ως την τελευταία αναπνοή μας, ευκαιρίες να διορθωθούμε, να διορθώσουμε, με χίλιους τρόπους, κι αυτό είναι το θαύμα της ύπαρξης. Θυμηθείτε τον ληστή δίπλα στον σταυρωμένο Χριστό που υπήρξε ο πρώτος που μπήκε στον παράδεισο. Με δυο του μόνο τελικές λέξεις.

Μου έκανε εντύπωση η προσωπική σας αναφορά ότι θυμάστε τα χέρια των ανθρώπων σας, του πατέρα σας, της μητέρας σας; Τι σημαίνουν για εσάς τα χέρια σε έναν άνθρωπο; Και τι λένε που ίσως δεν βλέπουμε στο πρόσωπο;

Αχ, τα χέρια είναι λαλίστατα. Δεν τιθασσεύονται! Φανερώνουν σκέψεις, φανερώνουν χαρακτήρες, βγάζουν ευαισθησίες που προσπαθούν να κρυφτούν. Τα χέρια και οι χειρονομίες τους με τον καιρό παίρνουν τα σχήματα της ψυχής μας.

Στέκομαι σε μια φράση: «Συνταξιδιώτες προσωρινοί, με μια φιλία που μάλλον θα λήξει, όμως υπήρξε». Ακούγεται όμορφο μα και μελαγχολικό. Πόσο συμβιβασμένη είστε με το τέλος, με την ιδέα ότι όλα είναι παροδικά;

Είναι μελαγχολικό για τις κοσμικές εξελίξεις του βίου μας. Σαν όλα να περνούν, να αφανίζονται. Όμως εγώ πιστεύω στην αιωνιότητα, στο Λόγο πως με τον θάνατο περνάμε στην όντως ζωή. Θέλω να πιστεύω τουλάχιστον...

* Η ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΤΖΑΚΩΣΤΑ είναι δημοσιογράφος.