«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

Όταν είδα τον Φιν να με περιμένει στη γωνία του δρόμου, κατάλαβα αμέσως ότι κάτι είχε στραβώσει. Συνήθως ο Φιν με περιμένει ξαπλωμένος στο κρεβάτι ή γερμένος στο κούφωμα της πόρτας με τα μάτια κλειστά. Δεν ήθελα κι άλλους μπελάδες· αρκετά με είχε ταλαιπωρήσει με τις καθυστερήσεις της η απεργία. Το ταξίδι της επιστροφής στην Αγγλία το σιχαίνομαι έτσι κι αλλιώς· και μέχρι να μπορέσω να χώσω ξανά το κεφάλι μου τόσο βαθιά μέσα στο αγαπημένο μου Λονδίνο που να ξεχάσω ότι είχα φύγει, παραμένω απαρηγόρητος. Οπότε, μάλλον μπορείτε να φανταστείτε πόσο χάλια αισθάνομαι να κάθομαι με τις ώρες άπρακτος στο Νιου Χέιβεν περιμένοντας τα τρένα να ξεκινήσουν ξανά, και με τη μυρωδιά της Γαλλίας ακόμα νωπή στα ρουθούνια μου. Επιπλέον, στη συγκεκριμένη περίσταση, μου είχαν κρατήσει στο Τελωνείο τα μπουκάλια του κονιάκ που πάντοτε μπάζω λαθραία στην Αγγλία, κι έτσι, όταν ήρθε η ώρα του κλεισίματος των παμπ, βρέθηκα έρημος και στεγνός, υποκύπτοντας αναγκαστικά στη βάσανο μιας ζοφερής ενδοσκόπησης. Η αναζωογονητική αντικειμενικότητα του αληθινού στοχασμού είναι κάτι που κάποιος με την ιδιοσυγκρασία μου δεν μπορεί να κατακτήσει σε ανοίκειες πόλεις της Αγγλίας, ακόμη κι όταν δεν έχει να αντιμετωπίσει το επιπρόσθετο πρόβλημα της απεργίας των σιδηροδρομικών. Ακόμη και στις βέλτιστες συνθήκες, τα τρένα κάνουν κακό στα νεύρα. Τι εφιάλτες να έβλεπαν άραγε οι άνθρωποι προτού εφευρεθεί ο σιδηρόδρομος; Δεδομένων λοιπόν όλων αυτών, ήταν περίεργο που ο Φιν με περίμενε στον δρόμο.

Αμέσως μόλις τον είδα, σταμάτησα κι άφησα τις βαλίτσες μου κάτω. Ήταν γεμάτες γαλλικά βιβλία και πολύ βαριές. «Έι!» του φώναξα, και ο Φιν με προσέγγισε αργά. Ο Φιν δεν βιάζεται ποτέ. Δυσκολεύομαι να εξηγώ τον ρόλο του στους άλλους. Δεν είναι ακριβώς υπηρέτης μου. Μάλλον προσωπικό μου μάνατζερ θα τον χαρακτήριζα. Ορισμένες φορές τον στηρίζω οικονομικά εγώ, και ορισμένες άλλες στηρίζει εκείνος εμένα· εξαρτάται. Με κάποιον τρόπο, έχει γίνει ξεκάθαρο ότι δεν είμαστε ίσοι. Το όνομά του είναι Πίτερ Ο’Φίνι, μην ασχοληθείτε όμως μ’ αυτό, αφού οι πάντες τον φωνάζουν Φιν, και είναι κάτι σαν μακρινός μου ξάδελφος, ή τουλάχιστον αυτό ισχυρίστηκε κάποτε ο ίδιος, πράγμα που δεν μπήκα ποτέ στον κόπο να διασταυρώσω. Ο κόσμος όμως έχει την εντύπωση ότι είναι υπηρέτης μου, και συχνά την ίδια εντύπωση έχω κι εγώ, μολονότι θα ήταν δύσκολο να πω ποια ακριβώς στοιχεία της σχέσης μας το τεκμηριώνουν. Μερικές φορές πιστεύω ότι ο Φιν είναι απλώς ένας ταπεινός και διακριτικός άνθρωπος και αυτομάτως γίνεται δευτεραγωνιστής. Όταν δεν έχουμε πολλά κρεβάτια, πάντα ο Φιν είναι αυτός που κοιμάται στο πάτωμα, κάτι που φαίνεται και στους δυο μας απολύτως φυσιολογικό. Η αλήθεια είναι ότι του δίνω μονίμως διαταγές, αυτό, όμως, επειδή ο Φιν δεν φαίνεται να έχει και πολλές δικές του ιδέες για το πώς να χρησιμοποιήσει τον χρόνο του. Ορισμένοι φίλοι μου τον θεωρούν βαρεμένο, πράγμα που ωστόσο δεν ισχύει· ο Φιν γνωρίζει πολύ καλά τι μπορεί να κάνει.

Όταν έφτασε επιτέλους κοντά μου, του έδειξα τη μία βαλίτσα για να την πάρει, εκείνος όμως δεν τη σήκωσε. Αντί για αυτό, κάθισε πάνω της και με κοίταξε μελαγχολικά. Κάθισα κι εγώ στην άλλη, και για λίγο μείναμε σιωπηλοί. Ήμουν κουρασμένος και απρόθυμος ν’ αρχίσω τις ερωτήσεις· έτσι κι αλλιώς, ήξερα ότι ο Φιν δεν θ’ αργούσε να μου τα πει όλα από μόνος του. Ο Φιν τρελαίνεται για μπελάδες, δικούς του ή των άλλων αδιακρίτως, κι αυτό που του αρέσει περισσότερο από όλα είναι να ανακοινώνει άσχημα νέα. Είναι μάλλον ωραίος, 
ξερακιανός, ψηλός, μ’ έναν θλιμμένο, άχαρο τρόπο, με ίσια σαν πράσα, καστανά μαλλιά, και οστεώδες, ιρλανδέζικο πρόσωπο. Μου ρίχνει ένα κεφάλι στο ύψος (είμαι κοντός για άντρας), αλλά καμπουριάζει λίγο. Η καρδιά μου σφίχτηκε βλέποντάς τον να με κοιτάζει τόσο λυπημένα.

Όταν έφτασε επιτέλους κοντά μου, του έδειξα τη μία βαλίτσα για να την πάρει, εκείνος όμως δεν τη σήκωσε. Αντί για αυτό, κάθισε πάνω της και με κοίταξε μελαγχολικά. Κάθισα κι εγώ στην άλλη, και για λίγο μείναμε σιωπηλοί. Ήμουν κουρασμένος και απρόθυμος ν’ αρχίσω τις ερωτήσεις· έτσι κι αλλιώς, ήξερα ότι ο Φιν δεν θ’ αργούσε να μου τα πει όλα από μόνος του.

«Τι έγινε;» ρώτησα εντέλει.
«Μας πέταξε έξω», είπε ο Φιν.

Αυτό δεν μπορούσα να το πάρω στα σοβαρά· ήταν αδύνατον.

«Άσ’ τα σάπια», του είπα καλοσυνάτα. «Τι σημαίνει αυτό; Στ’ αλήθεια, δηλαδή».
«Ότι μας πετάει έξω», είπε ο Φιν. «Και τους δυο μας, τώρα, σήμερα».

Μπορεί ο Φιν να είναι όρνιο, αλλά δεν λέει ποτέ ψέματα, δεν υπερβάλλει καν. Αυτό όμως αλήθεια ήταν άνω ποταμών.

«Μα, γιατί;» ρώτησα. «Τι της κάναμε;»
«Δεν είναι τι της κάναμε εμείς, είναι τι σκοπεύει να κάνει εκείνη», είπε ο Φιν. «Βρήκε κάποιον κι ετοιμάζεται να τον παντρευτεί».

Αυτό ήταν πλήγμα. Γιατί να μην το κάνει όμως; σκέφτηκα, παρά το χαστούκι, μιας και είμαι ανεκτικός και δίκαιος άνθρωπος. Την αμέσως επόμενη στιγμή βάλθηκα να σκέφτομαι πού θα μπορούσαμε να βρούμε κατάλυμα.

«Μα, ποτέ δεν μου είπε τίποτα», είπα.
«Ποτέ δεν ρώτησες», είπε ο Φιν.

Αλήθευε. Στη διάρκεια της τελευταίας χρονιάς είχα πάψει να ενδιαφέρομαι για την ιδιωτική ζωή της Μάγκνταλεν. Κι αν τώρα ετοιμάζεται να αρραβωνιαστεί κάποιον άλλο, δεν έχω να ευχαριστώ γι’ αυτό παρά μόνο τον εαυτό μου.

«Ποιος είναι ο τυχερός;» ρώτησα.
«Ένας στοιχηματζής», είπε ο Φιν.
«Είναι πλούσιος;»
«Ναι, έχει αυτοκίνητο», είπε ο Φιν. Αυτό ήταν το κριτήριο του Φιν για την οικονομική ευμάρεια, και εκείνη την εποχή μάλλον και το δικό μου.
«Οι γυναίκες μού προκαλούν καρδιακά επεισόδια», πρόσθεσε ο Φιν. Ούτε κι αυτός είχε χαρεί με την εκπαραθύρωση.

Έμεινα για μια στιγμή αμίλητος, νιώθοντας έναν ακαθόριστο σωματικό πόνο, στη ρίζα του οποίου η ζήλια και ο πληγωμένος εγωισμός συγκεράζονταν με το έντονο συναίσθημα του μη έχοντος πού την κεφαλήν κλίναι. Να που είχαμε βρεθεί εκεί, καθισμένοι σε δυο βαλίτσες στο πεζοδρόμιο της οδού Ερλς Κορτ, ένα σκονισμένο, ηλιόλουστο πρωινό του Ιουλίου, και πού θα πηγαίναμε τώρα; Αυτό γινόταν πάντα. Ενώ εγώ πάσχιζα να βάλω το σύμπαν μου σε μια σειρά για ν’ αρχίσει επιτέλους να λειτουργεί, ξαφνικά αυτό έσκαγε ξανά στα ίδια χίλια αναθεματισμένα, μπερδεμένα κομμάτια, αφήνοντάς μας με τον Φιν ξέμπαρκους. Λέω σύμπαν μου και όχι μας, επειδή μερικές φορές έχω την αίσθηση πως ο Φιν διαθέτει από ελάχιστη έως μηδαμινή εσωτερική ζωή. Δεν το λέω με πρόθεση να τον προσβάλω· απλώς, κάποιοι άνθρωποι τη διαθέτουν και κάποιοι όχι. Αυτό το συνδέω επίσης με τη φιλαλήθειά του. Οι εκλεπτυσμένοι άνθρωποι όπως εγώ μπορούν να διαβάζουν τόσο καλά ανάμεσα στις γραμμές, που να μην απαντούν ποτέ ευθέως. Οι πολλές διαστάσεις των πραγμάτων ήταν ανέκαθεν το πρόβλημά μου. Και αυτό το συνδέω με την τάση του Φιν να κάνει αντικειμενικές δηλώσεις όταν μια αντικειμενική δήλωση είναι το τελευταίο πράγμα που θέλεις ν’ ακούσεις στη δεδομένη στιγμή, κάτι σαν εκτυφλωτικό φως όταν έχεις πονοκέφαλο. Βέβαια, μπορεί ο Φιν να με ακολουθεί ακριβώς επειδή νιώθει το έλλειμμά του σε εσωτερική ζωή και καλύπτεται από τη δική μου, που είναι και πολυσύνθετη και πολυδιάστατη. Όπως και να ’χει, θεωρώ τον Φιν γηγενή του σύμπαντός μου, όντας ανίκανος να διανοηθώ ότι κι εκείνος διαθέτει ένα στο οποίο ενοικώ εγώ· πρόκειται για έναν διακανονισμό που φαίνεται να εξυπηρετεί και τους δυο μας.
Ακόμη είχαμε περισσότερες από δύο ώρες μέχρι το άνοιγμα των παμπ, και σχεδόν δεν άντεχα στην ιδέα ότι θα έπρεπε να δω τη Μάγκνταλεν τώρα, στην κατάσταση που βρισκόμουν. Θα περίμενε να της κάνω σκηνή, και δεν ένιωθα να έχω αρκετή ενέργεια για κάτι τέτοιο, για να μην αναφερθώ στο γεγονός ότι δεν ήξερα τι είδους σκηνή έπρεπε να κάνω. Αυτό θα έπρεπε να το σκεφτώ λιγάκι. Όταν σε πετάνε έξω, τίποτα δεν είναι πιο δύσκολο από το να προσδιορίσεις από τι σου δείχνουν την πόρτα της εξόδου. Χρειαζόμουν χρόνο να μελετήσω την κατάστασή μου.

Ακόμη είχαμε περισσότερες από δύο ώρες μέχρι το άνοιγμα των παμπ, και σχεδόν δεν άντεχα στην ιδέα ότι θα έπρεπε να δω τη Μάγκνταλεν τώρα, στην κατάσταση που βρισκόμουν. Θα περίμενε να της κάνω σκηνή, και δεν ένιωθα να έχω αρκετή ενέργεια για κάτι τέτοιο, για να μην αναφερθώ στο γεγονός ότι δεν ήξερα τι είδους σκηνή έπρεπε να κάνω.

«Θα ήθελες έναν καφέ στο Lyons;» είπα στον Φιν ελπίζοντας.
«Δεν θα ήθελα», είπε ο Φιν. «Έγινα πτώμα περιμένοντας εσένα να γυρίσεις κι ακούγοντας εκείνη να με διαολοστέλνει. Πάμε να της μιλήσεις». Κι άρχισε να κατηφορίζει τον δρόμο. Ο Φιν δεν αναφέρεται στους ανθρώπους παρά μόνο με αντωνυμίες και κλητικά επίθετα. Τον ακολούθησα αργά, προσπαθώντας να καταλάβω ποιος ήμουν.

Η Μάγκνταλεν ζούσε σ’ ένα από αυτά τα απωθητικά, βαριά σπίτια της Ερλς Κορτ. Εκείνη είχε το πάνω μισό· κι εκεί είχα μείνει κι εγώ τους τελευταίους δεκαοχτώ και πλέον μήνες, μαζί με τον Φιν. Οι δυο μας μέναμε στον τέταρτο όροφο, σ’ έναν λαβύρινθο από σοφίτες, και η Μάγκνταλεν στον τρίτο, αν και δεν μπορώ να πω ότι δεν βλεπόμασταν συχνά, τουλάχιστον τον πρώτο καιρό. Είχα αρχίσει να το νιώθω σαν σπίτι μου. Μερικές φορές η Μάγκνταλεν είχε φιλαράκους, δεν με πείραζε, όμως, και δεν ρωτούσα. Το προτιμούσα όταν είχε, αφού έτσι είχα κι εγώ περισσότερο χρόνο για δουλειά, ή μάλλον για το είδος του ονειρικού, ανεπικερδούς στοχασμού που είναι και η αγαπημένη μου ασχολία. Ο Φιν κι εγώ είχαμε ζήσει εκεί βολεμένοι σαν δυο καρύδια στο τσόφλι τους. Επίσης, είχαμε ζήσει εκεί σχεδόν δωρεάν, που ήταν ένα ακόμα πλεονέκτημα. Τίποτα δεν μ’ εκνευρίζει περισσότερο από το να πληρώνω ενοίκιο.

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Ο Τζέικ, «λογοτεχνικός λαντζέρης» (όπως αυτοαποκαλείται) και χαραμοφάης, τώρα άφραγκος και σε αναζήτηση στέγης, κυνηγάει μια παλιά φιλενάδα του, την Άννα Κουέντιν, και τη διάσημη ηθοποιό αδελφή της, τη Σέιντι.

Αναθερμαίνει τη σχέση του με τον φοβερό και τρομερό Χιούγκο, τη «φιλοσοφία» του οποίου είχε κάποτε το θράσος να τολμήσει να ερμηνεύσει και να πλασάρει για δική του σε ένα βιβλίο με την υπογραφή του. Αυτές οι συναντήσεις μπλέκουν τον Τζέικ και τον εκκεντρικό συνοδό-υπηρέτη του, τον Φιν, σε περιπέτειες, που περιλαμβάνουν την απαγωγή ενός σκύλου-σταρ του σινεμά και μια πολιτική εξέγερση σε ένα κινηματογραφικό στούντιο.

Συνεπαρμένος, ο Τζέικ λαχταράει να μάθει το μυστικό του Χιούγκο. Μήπως όμως το μυστικό του Χιούγκο είναι ο ίδιος ο Χιούγκο; Συνετισμένος, διαφωτισμένος, ο Τζέικ ευελπιστεί να γίνει επιτέλους αληθινός συγγραφέας.