Ζητήσαμε από πεζογράφους, ποιητές, μεταφραστές και επιμελητές να μας στείλουν μια καλοκαιρινή φωτογραφία από το προσωπικό τους αρχείο και να την πλαισιώσουν με μια ανάμνηση. Σήμερα, ο Μάνος Κοντολέων.
Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός
Εικονογράφηση: Πάρις Κούτσικος - parisko.com
ΜΝΗΜΗ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΑΡΑΝΤΑ ΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ
Τέλος Ιουνίου 2020. Μόλις έφτασε στο σπίτι μου το αντίτυπο του νέου μου βιβλίου – Οι Δίδυμοι Ήλιοι της Ποντικούπολης. Και το τοποθετώ δίπλα σε ένα άλλο – το Κάποτε στην Ποντικούπολη. Το πρώτο μου βιβλίο αυτό και –τι σύμπτωση!– μήνα Ιούνιο είχε κυκλοφορήσει. Μα το 1979.
Σαράντα ένα χρόνια χωρίζουν τα δύο αυτά βιβλία. Σαράντα ένα χρόνια χωρίζουν τη συγγραφή του ενός από το άλλο.
Και τα δυο βιβλία αφηγούνται την ίδια ιστορία. Αλλά το καθένα με τον δικό του τρόπο, τη δικιά του άποψη. Άποψη συγγραφική που σημαίνει άποψη του ανθρώπου που τα έχει και τα δύο γράψει. Μια ιστορία που γράφτηκε σαν παραμύθι, αλλά που αφορά ένα κεντρικό κοινωνικό και ουσιαστικά πολιτικό θέμα. Τις εργασιακές συνθήκες.
Τότε –το 1979– ήμουνα ένας νέος άνδρας που άρχιζε να γνωρίζει τους νέους ρόλους που είχε επιλέξει να ερμηνεύσει στη ζωή του. Τον ρόλο του εργαζόμενου, τον ρόλο του πατέρα, τον ρόλο του συγγραφέα. Οι τρεις ρόλοι –είχα τότε σκεφτεί– συνυπάρχουν. Κι αυτή τη συνύπαρξή τους την έκανα παραμύθι έτσι ώστε το μικρό, ακόμα, παιδί μου να μπορέσει σύντομα αλλά και κυκλικά να γνωρίσει τον πατέρα του. Είχανε πει, τότε, κάποιοι πως ζητήματα σαν και εκείνα που υπήρχαν μέσα στην ιστορία μου, μήτε ενδιαφέρουν, μήτε και θα πρέπει να ενδιαφέρουν τα παιδιά. Δεν συμφώνησα ποτέ με αυτήν την άποψη. Και πάνω σε αυτήν την διαφορά στήριξα ένα μεγάλο μέρος της συγγραφικής μου πορείας. Δεν μετανιώνω ασφαλώς. Τα γεγονότα, άλλωστε, που ακολούθησαν με επιβεβαιώνουν.
Ωρίμασα όμως τόσο ως άνθρωπος, όσο και ως συγγραφέας. Και από πατέρας έγινα παππούς. Από συγγραφέας των λίγων αναγνωστών έγινα συγγραφέας πάρα πολλών. Κι αποφάσισα, πλέον, να ξαναγράψω την ίδια ιστορία ενδυναμωμένη πια με πιο ώριμες τεχνικές αφήγησης. Πιο κοντά στα συναισθήματα, στις εμπειρίες και τα αναγνώσματα των σημερινών παιδιών.
Αλλά πάντα με το ίδιο μήνυμα. Πως η ύπαρξη δικαιοσύνης εκεί που κάποιος εργάζεται, αντανακλά και τη δικαιοσύνη στον τρόπο που αυτός ζει με τους δικούς του. Το δίκιο στην κοινωνία.
Από το Κάποτε στην Ποντικούπολη στο Οι Δίδυμοι Ήλιοι της Ποντικούπολης – μια πορεία τελικά κυκλική. Ένα ταξίδι αυτογνωσίας. Και που, όπως όλα τα ταξίδια, με έκανε πιο ώριμο. Η μνήμη μου διατήρησε τη φωνή της. Και την κληροδοτεί. Γιατί αυτό είναι το μεγάλο προσόν της λογοτεχνίας που είναι στραμμένη προς τα παιδιά. Πως πολύ γρήγορα γίνεται κτήμα τους. Πάει να πει εφόδιο και παραστάτης τους. Σύντροφος και προστάτης.
Για την ιστορία –αλλά και όχι μόνο μιας και σε ένα βιβλίο για παιδιά, η εικονογράφηση παίζει σημαντικό ρόλο– θα πρέπει να αναφέρω πως το βιβλίο του 2020 το έχει εικονογραφήσει η Μυρτώ Δεληβοριά. Το άλλο, του 1979, εκείνος που το εικονογράφησε ανήκει πλέον στις πολύτιμες αναμνήσεις μου. Στη μνήμη του Αντώνη Καλαμάρα το κείμενο αυτό.